بیدل در عرصة غزل عرفانی

الموضوعات :

مهدی ماحوزی ¹

1 - عضوهیأت علمی دانش‌گاه آزاد اسلامی ـ واحد رودهن (دانش‌یار).

تاريخ الإرسال : 22 السبت , شوال, 1428 تاريخ التأكيد : 23 الجمعة , محرم, 1429 تاريخ الإصدار : 13 الأربعاء , صفر, 1429

الکلمات المفتاحية: عرفان, بیدل دهلوی, غزلیات عرفانی, سبک هندی ـ وحدت وجود,

ملخص المقالة :

بیدل دهلوی از گویندگان بزرگ شعر عرفانی در شبه قاره است که سبک هندی را از تنگنای صورت، به فراخنای معرفت رسانید. شعر میرزا عبدالقادر بیدل در عرصه غزل، ادامه تفکر مولانا جلال الدین محمد بلخی در عرصة شمسیات اوست. هدف از نگارش این مقاله معرفی بیدل در عرصة غزل عرفانی است. در نظر بیدل، همه تعینات و کثرت ها، در سیر رجوعی و عروجی انسان به وحدت باز می گردد و در سیر نزولی او یعنی سفر از حق به خلق، همه کثرت ها و تعین ها را امری اعتباری می شناسد که مجلای صفات آفریننده هستی است. غزل های عرفانی بیدل چون حماسه ای است روحانی که از عشق ورزی به معشوق ازلی حکایت می کند. این غزل ها غالباً با تفکری سوررالیستی هم راه است، از این رو اصطلاحات عرفانی غزل های بیدل که در قالب سبک هندی است، غالباً بر فهم عاصی است و نمی توان ما بازایی یا معادلی روشن برای آنها یافت، با این همه در این غزل ها شوری نهفته است که قالب های عروضی و ردیف های فعلی نیز بدان شور و حرکت مدد رسانیده است.

المصادر:

-         (بوطیقای سوررآلیستی بیدل دهلوی. زبان پارادوکسی ـ دگر دیسی دائم جهان. اصالت وهم. حیرت)

-         بلاغت تصویر: دکتر محمود فتوحی انتشارات سخن: 1386 هـ .ش.

-         بیدل سپهری و سبک هندی: حسن حسینی: انتشارات سروش. 1367 هـ .ش.

-         شاعر آینه­ها (بررسی سبک هندی و شعر بیدل): دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی:  انتشارات آگاه 1366 هـ .ش.

-         صائب و سبک هندی: محمد رسولی دریا گشت: انتشارات کتاب­خانه مرکزی اسناد دانش­گاه تهران.1354 هـ .ش.

-         کلیات اقبال لاهوری: اقبال لاهوری. نشر دکتر وحید قریشی. آکادمی پاکستان، لاهور: 1993 م.

-     لغت­نامه ده­خدا: شادروان علامه ده­خدا. دانش­گاه تهران. مؤسسة لغت­نامه ده­خدا.

-         نقد بیدل: صلاح­الدین سلجوقی افغانی. ناشر دپو هنی دزدات. دارالتألیف ریاست 1343 هـ .ش.

-         نگاهی به صائب: علی دشتی: انتشارات اساطیر. 1364 هـ .ش.