تصاویر برساخته از مرگ یزدگرد، رستم فرخ زاد و ماهویه در کشاکش گفتمان ها

الموضوعات :

مختار ابراهیمی ¹ (دانش‌یار زبان و ادبیات فارسی، دانش‌گاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران)
عباس عشیری لیوسی ² (دانش‌آموختة کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانش‌گاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران(نویسنده مسؤول))

تاريخ الإرسال : 03 الأربعاء , ذو القعدة, 1441 تاريخ التأكيد : 17 السبت , ذو الحجة, 1443 تاريخ الإصدار : 24 السبت , ذو الحجة, 1443

الکلمات المفتاحية: شاهنامه, گفتمان, یزدگرد, رستم فرخ‌زاد, ماهویه,

ملخص المقالة :

نگارند گان در این پژوهش بر آن هستند که با پیش کشیدن مرگ یزدگرد، ماهویه و رستم فرّخ زاد در شاهنامه و سنجش آن با منابع تاریخی پیش از آن، هم دوره و پس از آن، به بررسی عناصر ایدئولوژیک و جهت دار در آن ها بپردازند. با این بررسی نقش نویسنده و گزاره ها در مناسبات قدرت معین می شود. به شکلی که هم خودِ نویسنده و شاعر و هم خودِ اثر به مثابه کرداری اجتماعی، برساختۀ مناسبات قدرت و تخاصمات اجتماعی و سیاسی آن دوره بر سر تثبیت گفتمان و معنای وابسته به آن هستند. این امر منجر به قطبی شدن گزاره های به کار رفته توسط نویسنده و شاعر می شود. نویسنده این قطبی شدن ها را بر روی بستری از غیرسازی ، برجسته سازی و حاشیه رانی انجام می دهد. با وجود این، نباید در پی صدق و کذب بودن این روایت ها باشیم؛ بلکه باید آن ها را به عنوان متن های ایدئولوژیک مورد توجه قرار داد. ما از راه برخورد و رویارویی این عوامل، هوّیت متفاوت روایت ها و گزاره های ایدئولوژیک این افراد و آثار را به شکلی عقلانی و اخلاقی درک و دریافت می کنیم.

المصادر:

-­ ابن ندیم، محمد بن اسحاق. (1346). الفهرست، ترجمۀ م. رضا تجدد، چاپخانه­ بانک بازرگانی.

-­ ابن بلخی. (1385). فارس نامه، تصحیح گای لیسترانج، رینولد الن نیکلسون، تهران: اساطیر.

-­ ابن­ اثیر، عزالدین. (1385). تاریخ کامل، برگردان دکتر سید حسین روحانی، جلد4، تهران: انتشارات اساطیر.

-­ ابوزید، نصرحامد. (1394). متن، قدرت، حقیقت، ترجمۀ احسان موسوی خلخالی، تهران: انتشارات نیلوفر.

-­ اقبال آشتیانی، عباس. (1390). شرح حال عبدالله­ بن ­المقفع، به احتمام عبدالکریم جُربزه­دار، تهران: اساطیر.

-­ اصفهانی، حمزه ­بن ­حسن. (1346). تاریخ ­پیامبران ­و شاهان، ترجمه جعفر شعار، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.

-­ اشمیتس، توماس. (1389). درآمدی برنظریه­ ادبی جدید و ادبیات کلاسیک، ترجمه دکتر حسین صبوری و صمد علیون، تبریز: انتشارات دانش‌گاه تبریز.

-­ بلاذری، احمد بن یحیی. (1367). فُتوح البُلدان، ترجمه دکتر محمد توکل، نشر نقره.

-­ بودُن، ریمون. (1388). ایدئولوژی در منشأ معتقدات، مترجم ایرج علی­آبادی، تهران: پردیس دانش، شرکت نشر و پژوهش شیرازه کتاب.

-­ بابک معین، مرتضی. (1392). چیستی ترجمه در هرمنوتیک گادامر و ریکور، تهران: سخن.

-­ ثعالبی، ابومنصور. (1385). شاهنامۀ ثعالبی، ترجمۀ محمود هدایت، تهران: اساطیر.

-­ ثعالبی، ابومنصور. (1368). تاریخ ثعالبی (غررأخبارملوک الفرس وسیرهم)، ترجمۀ محمد فضائلی: نشر نقره.

-­ ثاقب­فر، مرتضی. (1387). شاهنامۀ فردوسی و فلسفۀ تاریخ ایران، تهران: انتشارات معین – نشر قطره.

-­ خالقی­ مطلق، جلال. (1383). «نبرد رستمِ فرّخزاد با سعدِوقّاص»، نامۀ ایران باستان، سال چهارم، شمارۀ اول،صص3-8.

-­ دینوری، ابوحنیفه. (1390). اخبار الطوال، ترجمۀ دکتر محمود مهدوی دامغانی، تهران: نشرنی.

-­ زریاب، عباس. (1356). «فردوسی و طبری»، یغما، سال سی­ام، شمارۀ دوم، صص65-74.

-­ زند، زاگرس. (1392). «سبک تاریخ­ نویسی شاهنامه فردوسی»، پژوهش­نامۀ ادب حماسی، سال نهم، شمارۀ پانزدهم، بهار و تابستان1392، صص99-77.

-­ زمردی، حمیرا و خاور قربانی. (1390). «سبک تاریخ ­نگاری فردوسی در شاهنامه»، فصل‌نامه تخصصی سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، سال چهارم، شماره دوم، تابستان 1390، صص 265-286.

-­ سلطانی، علی ­اصغر. (1396). قدرت، گفتمان و زبان، تهران: نشرنی.

-­ صفا، ذبیح الله. (1389). حماسه سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.

-­ صهبا، فروغ. (1391). کاربرد ابهام در فرایند خوانش متن، تهران: آگه.

-­ طبری، محمد بن­ جریر. (1383). تاریخ الرسل و الملوک، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، جلد5، تهران: انتشارات اساطیر.

-­ فردوسی، ابوالقاسم. (1398). شاهنامه، پیرایش جلال خالقی­ مطلق، جلد4، تهران: سخن.

-­ فتوحی، محمود. (1392). سبک­ شناسی، تهران: سخن.

-­ کلانتری، عبدالحسین. (1391). گفتمان از سه منظر زبان­ شناختی، فلسفی و جامعه‌شناختی، تهران: جامعه­ شناسان.

-­ کالر، جاناتان. (1396). نظریه­ ادبی، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: نشرمرکز.

-­ گردیزی، ابوسعید. (1384). زَین الأخبار، به اهتمام دکتر رحیم رضازاده ملک، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

-­ مسکویه­­ رازی، ابوعلی. (1389). تجارب الأمم (آزمون­های مردم)، ترجمۀ دکتر ابوالقاسم امامی، جلد نخست، تهران: سروش.

-­ مقدسی، مطهر بن طاهر. (1390). آفرینش و تاریخ، ترجمۀ شفیعی کدکنی، جلد2، تهران: آگاه.

-­ میلز، سارا. (1396).  گفتمان، ترجمۀ فتاح محمدی، زنجان: نشر هزارۀ سوم.

-­ مشایخی، عادل. (1395). تبارشناسی خاکستری است، تهران: ناهید.

-­ مُجمل التواریخ و القصص. (1383). تصحیح­­ ملک­الشعرای ­بهار، تهران: دنیای کتاب.

-­ نظامی عروضی، احمد بن عمر. (1388). چهار مقاله، به اهتمام محمد معین، انتشارات معین.

-­ هوارث، دیوید. (1397). گفتمان، ترجمۀ احمد صبوری، تهران: انتشارات آشیان.

-­ یورگنسن، ماریان و فیلیپس، لوئیز. (1396).  نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، تهران: نشر نی.

-Abu Zayd, Nasr Hamed. (2015). Text, Power, Truth.  Trans.  Ehsan Musavi Khalkhali.  Tehran:  Nilufar. [in Persian].    

 -­ Ibn Nadim, Muhammad Ibn Isaac. (1967) Al- Fehrest.  Trans.  M .Reza Tajadod . Čapkhane Bank-e Bazargani. [in Persian]. 

-­ Ibn Balkhi. (2006). Farsnameh.  Ed.  Guy lestrange & Reynold Nicholson, Tehran: Asatir. [in Persian].       

-­ Ibn Athir, Ezzedin. (2006). The Complete History.  trans.  Sayed Hossein Rouhani . Vol.  4.  Tehran: Asatir. [in Persian].        

-­ Iqbal Ashtiani, Abbas. (2011). Biography of Abdullah Ibn Al-Muqafa’. by Abdul Karim Jorbozehdar. Tehran: Asatir. [in Persian].    

-­ Esfahani, Hamzeh Ibn Hassan. (1967). History of Prophets and Kings.  Trans. Jaafar Shoar.  Bonyad Farhang Iran. [in Persian].    

-­ Schmitz, Thomas A. (2010). An Introduction to modern literary theory and ancient texts.  trans.  Hossein Sabouri & Samad Allion. Tabriz : Tabriz University. [in Persian].    

-­ Balazari, Ahmad Ibn Yahya. (1988). Fotoh- al Boldan.  trans. Mohammad Tavakol.   Noghreh. [in Persian].    

-­ Boudon, Raymond (2009). The origin of values.  trans.  Iraj Ali Abadi.  Tehran: Pardie Danesh, sherkat našr & Pažuheš Današ. [in Persian].    

-­ Babak Moein, Morteza. (2013). The essence of translation according to   Gadamer & Ricoeur's hermeneutics. Tehran: Sokhan. [in Persian].  

 -­ Tha’lebi, Abu Mansour. (2006). Shahnamehye Tha’lebi. trans. Mahmoud Hedayat. Tehran: Asatir. [in Persian].    

-­ Th’alebi, Abu Mansour. (1989). Tarix-e Thalabi's (Qorar ’axbar Moluk-e alfors & seyarahom).  trans.  Mohammad Fazaeli:  Noqre. [in Persian].    

-­ Saghebfar, Morteza. (2008). Shahnamehye Ferdowsi & the philosophy of Persian History. Tehran: Moein- Našr-e qatreh. [in Persian].    

-­ Khaleqi Motlaq, Jalal. (2004). "The combat of Rostam Farrokhzad with Sa’d Waqas", Namaya Iran-e Bastan.  Year 4^th.  No. 1.   3-8. [in Persian].    

- Dinvari, Abu Hanifa. (2011). Axbar al-tval. trans. Mahmoud Mahdavi Damghani   Tehran: Ney. [in Persian].

 -­ Zaryab, Abbas. (1977). "Ferdowsi & Tabari", Yaghma. Year 30^th.    No. 2.  65-74. [in Persian].  

  -­ Zand, Zagros. (2013). " Historiography Style in Shahnameh Ferdowsi", Epic Literature Journal. Year 9.  No.15.   77-99. [in Persian].    

-­ Zomorrodi, Homeyra & Khaavar Qorbani. (2011). " Ferdowsi’s Historiography Style in Shahnameh",  Specialized Quarterely Journal of Stylistics of Persian Prose and Verse (Bahar-e Adab).  Year 4th.   No. 2.   265-286. [in Persian].    

-­ Soltani, Ali Asghar. (2017). Power, Discourse, and Language . Tehran: Ney.­ [in Persian].    

­ -­ Safa, Zabihullah. (2010). Epic Composition in Iran. Tehran: Amir Kabir. [in Persian].    

-­ Sahba, Forough. (2012). The function of ambiguity in text reading process Tehran: Aagah. [in Persian].    

-­ Tabari, Mohammad Ibn Jarir. (2004). Tarix al-rosol & al-moluk.  trans. Abolqasem Payandeh. Vol. 5.   Tehran: Asatir. [in Persian].     

-­ Ferdowsi, Abulqasem. (2019). Shahnameh.  Ed.  Jalal Khaleqi Motlaq. Vol. 4. Tehran: Sokhan. [in Persian].    

-Fotoohi, M. (2011). Stylistics. Tehran: Sokhan. [in Persian].

- Kalantari, ᾽A. (2012). Discourse from the linguistic, philosophical, and sociological point of view . Tehran: Jame᾽shenasan. [in Persian].    

-­ Culler, Jonathan. (2017). Literary Theory.  Trans.  Farzaneh Taheri.  Tehran: Markaz. [in Persian].    

-­ Gardizi, Abu Said. (2005). Zainu᾽l- Akhbar.  By Rahim Rezazadeh Malek. Tehran: Anjomane Asar & Mafaxere Farhangi. [in Persian].    

-­ Moskuyeh Razi, Abuali. (2010). Tajarib Al-umam.  trans.  Abolqasem Emami. Vol.1.   Tehran: Sorush. [in Persian].    

-­ Moqaddasi, Mutahar Ibn Tahir. (2011). Creation and History.  trans. Shafi'i Kadkani.  Vol. 2. Tehran: Agah. [in Persian].    

-­ Mills, S. (2017).  Discourse.  trans.  Fattahe Mohammadi.  Zanjan: Nasre Hezarey Sevom. [in Persian].    

­ -­ Mashayexi, ᾽Adel. (2016). Genealogy is gray.  Tehran: Nahid.­[in Persian].    

-­Mojmel al-tavarix & al-Qasas. (2004). Ed.  Malek al-Sho'arā-ye Bahār.  Donyaye Ketab. [in Persian].

 -­ Nezami ᾽Arouzi, Ahmad Ibn Omar (2009). Čhar maqal-e.  by Mohammed  Moein.  Moein. [in Persian].    

-­ Howarth, David. (2018). Discourse.   Trans. Ahmad Sabouri. Tehran: Ashian. [in Persian].    

-­ Jorgensen, Marianne & Phillips, Louise (2017). Discourse Analysis as Theory and Method. trans.  Hadi Jalili. Tehran: Ney. [in Persian].