آرکائیسم حماسی (مشخّصة اصلی سبک قیصرنامة ادیب پیشاوری)

الموضوعات :

صفا کاظمیان مقدم ¹ (دانشگاه فردوسی مشهد)
فرزاد قائمی ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد)

تاريخ الإرسال : 14 الإثنين , ربيع الثاني, 1439 تاريخ التأكيد : 23 الأربعاء , رجب, 1441 تاريخ الإصدار : 26 الخميس , جمادى الثانية, 1441

الکلمات المفتاحية: کلیدواژه ­ها: باستان‌گرایی (آرکائیسم), قیصرنامة ادیب پیشاوری, سبک, سطح واژگانی, سطح نحوی, سطح بلاغی,

ملخص المقالة :

آرکائیسم حماسی (مشخّصة اصلی سبک قیصرنامة ادیب پیشاوری) صفا کاظمیان مقدم* دانش جوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانش گاه فردوسی مشهد، ایران. فرزاد قائمی** استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانش گاه فردوسی مشهد، ایران. (نویسنده مسوول) تاریخ دریافت: 11/10/1396 تاریخ پذیرش: 6/12/1396 چکیده آرکائیسم حماسی نوعی از کاربرد هم زمان حماسه به عنوان سبکی فخیم و تأثیرگذار هم راه با شکلی از کهن گرایی است که به تشخّص زبان و بیان شاعر می انجامد. منظومۀ حماسی قیصرنامه اثر ادیب پیشاوری نیز نمونة کامل استفاده از الگوی حماسه به هم راه کهن گرایی در سطح واژگانی، نحوی و بلاغی است. این حماسۀ تاریخی بیش از هر اثر دیگری در دوران خود، به سنّت های زبانی- ادبی پیشینان تأسی جسته است و علی رغم روایت یکی از نوین ترین اتّفاقات تاریخ معاصر خود، برای پای بندی به زبان خراسانی شعر حماسی کوشیده، زبان اثرش تا جای ممکن به نمونة معیار ژانر اثر (شاهنامة فردوسی) وفادار باشد. یکی از عوامل اصلی حفظ زبان حماسی قیصرنامه، باستان‌گرایی بوده است. این مقاله جنبه های مختلف آرکائیسم حماسی در قیصرنامۀ ادیب پیشاوری را بررسی و این نتیجه را در این خصوص حاصل کرده است که این کیفیت در شعر ادیب در سه سطح واژگانی، نحوی و بلاغی فردیت سبکی یافته است. واژه‌سازی با اصطلاحات جدید سیاسی، اجتماعی و نظامی، بازسازی نحو خراسانی و خلق تصاویر مرکب مبتنی بر تشبیهات حماسی کهن از رئوس باستان‌گرایی در قیصرنامه بوده است. * . [e-mail] ** . [e-mail]

المصادر:

فهرست منابع

-        ابوالحسنی، علی. (1372). آینه دار طلعت یار، تهران: نشر بنیاد.

-        پارسا تویسرکانی، عبدالرحمان. (1350). «‌خاطره‌های ادبی‌» وحید، تهران، سال نهم، شمارۀ3
.

-        پورنامداریان، تقی. (1386). «انواع ادبی در شعر فارسی» دوفصل­نامۀ دانش­کدۀ ادبیات و علوم انسانی دانش­گاه قم، سال 1 شمارۀ3.

-        پیامنی، بهناز و مریم زمانی. (1394) «مقایسۀ تطبیقی شاخص­ های حماسی و ساختاری اکبرنامة حمیدی کشمیری و شاهنامه فردوسی»، شبه قاره ـ ویژۀ فرهنگستان، پاییز و زمستان، شمارۀ5.

-        پیشاوری، سیداحمد؛ مشهور به ادیب. (1297هـ.ش). قیصرنامه، ایران: تهران، کتاب­خانۀ مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 13768.

-        تجلیل، جلیل. (1394). مجموعه مقالات دکتر جلیل تجلیل، به کوشش حبیب راثی و عذرا یزدی مهر، تهران: نشر علم.

-        خالقی مطلق، جلال. (1381). سخن­ های دیرینه، تهران: افکار.

-        حسینی، سارا و آذر دانشگر. (1395). «کارکرد شاعرانۀ آرکائیسم در شعر شفیعی کدکنی»، فصل­نامه زیبایی­ شناسی ادبی، سال چهاردهم، شمارۀ 28.

-        رشیدیاسمی، غلام­رضا. (1352). ادبیات معاصر، تهران: ابن­ سینا.

-        زنجانی، برات. (1383). صور خیال در خمسة نظامی، تهران: امیرکبیر.

-        شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1372). «انواع ادبی در شعر فارسی»، فصل­نامه رشد آموزش و ادب فارسی، سال 8، شمارۀ 1.

-        شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1390). با چراغ و آینه، تهران: سخن.

-        عبدالرسولی، علی. (1312). دیوان قصاید و غزلیات، تهران: اقبال.

-        فانی، کامران. (1365). جنگ­های جهانی اوّل و دوّم، تهران: علمی و فرهنگی.

-        قراگوزلو، آرش. (1389). «بحر تقارب از منظر زیبایی­ شناسی»، مجموعه مقالات پنجمین همایش پژوهش­ های ادبی، دانش­گاه سبزوار.

-        نیک­روز، یوسف و هادی احمدیانی. (1393). «شیوه­ های شخصیّت­ پردازی در شاهنامة فردوسی»، پژوهش­نامۀ ادب حماسی، سال دهم، شمارۀ 18.