تحلیل مولفه های اجتماعی دانشنامه نگاری در ایران و کاربست آن در دانشنامه جهان اسلام

الموضوعات : پژوهش اجتماعی

سیّداحمد حسین زاده ¹ , فرشته سپهر ² , زهره میرحسینی ³ , بهرام پروین گنابادی ⁴

1 - دانش‌آموخته دکترای علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال [e-mail]
2 - استادیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، (نویسنده مسئول) [e-mail]
3 - دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال [e-mail]
4 - استادیار گروه ادبیات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال[e-mail]

تاريخ الإرسال : 04 الإثنين , صفر, 1442 تاريخ التأكيد : 04 الإثنين , صفر, 1442 تاريخ الإصدار : 03 السبت , محرم, 1442

الکلمات المفتاحية: دانشنامه, علوم‌اجتماعی, دانشنامه‌نگاری, مدخل,

ملخص المقالة :

هدف از پژوهش حاضر، تحلیل و ارزش‌گذاری مولفه‌های اجتماعیِ دانشنامه‌نگاری در ایران و بررسی موردی آن در دانشنامه جهان اسلام است. نوع پژوهش حاضر ترکیبی (کیفی و کمّی) است؛ در بخش کیفی با تحلیل محتوای متون مرتبط مبادرت به گردآوری عوامل اجتماعی موثر در دانشنامه‌نگاری شد و در بخش کمّی بوسیله پرسشنامه دلفی شده مولفه‌های مذکور براساس آرای 27 نفر از صاحب‌نظران در حوزه دانشنامه‌نگاری، ارزشگذاری و اولویت‌ندی شدند. ابزار تحلیل اطلاعات در بخش کیفی، نرم‌افزار مَکس‌کیو‌ دی‌ ای[1] و در بخش کمّی، نرم افزار اس پی اس اس[2] است. یافته‌های پژوهش منجر به ارایه 18 مولفه اجتماعی در تولید دانشنامه شد که براساس آرای صاحب‌نظران ارزش‌گذاری و اولویت‌بندی شدند. توجه به موضوع علوم‌اجتماعی (خاصه تاریخ اجتماعی مسلمانان) و کاربست آن در تولید دانشنامه جهان اسلام موجب تولید مقالات جدید در این موضوع شد بطوری تعداد 1506 مدخل معادل 6 درصد از مدخل‌های دانشنامه جهان اسلام متعلق به این موضوع است که جزو 8 نتایج جستجوی اول مخاطبان قرارگرفت. نتایج پژوهش حاکی از آنست که به طور کلی، ظهور دانشنامه ها مبیّن عرضه و تقاضای علمی در جامعه است که نهایتاً منجر به تحولات علمی- فرهنگی می شود. وجود نظام های پژوهشی در جامعه می تواند زمینه ساز تولید دانشنامه باشد. عوامل ایدئولوژیک، مواجهات انتقادی با مطالعات پیشین، تفاوت در دیدگاه و رویکرد در جامعه از عوامل اجتماعی موثر در تولید دانشنامه به شمار می آیند. در قرن اخیر نیز ظهور تخصص ها و افزایش کنجکاوی جامعه در باب پدیده های نو ظهور، ظهور دانشنامه ها را سبب شده است. [1] Max.Q.D.A [2] SPSS