پیامدهای اجتماعی طرح‌های انتقال آب با تاکید بر مفهوم شهروندی

الموضوعات : پژوهش اجتماعی

امیر جعفری آزاد ¹ , خلیل میرزایی ² , سیف اله سیف اللهی ³

1 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
2 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
3 - دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات تهران

تاريخ الإرسال : 30 الخميس , ربيع الثاني, 1444 تاريخ التأكيد : 30 الخميس , ربيع الثاني, 1444 تاريخ الإصدار : 27 الأحد , ربيع الأول, 1444

الکلمات المفتاحية: انتقال آب, پیامد اجتماعی, مطالعات ارزیابی اجتماعی, نابرابری اجتماعی, شهروندی,

ملخص المقالة :

آب به لحاظ کمبود آن در بخش بزرگی از جغرافیای خشک ایران و رقابت بر سر تصاحب و بهره‌برداری از آن هم‌اکنون به یک سوژه مهم اجتماعی تبدیل شده است. در دهه‌های اخیر، اجرای طرح‌های توسعه و انتقال آب که بر مبنای فراوانی آب در یک نقطه و کمبود آن در منطقه‌ای دیگر تعریف می‌شود، شدت و سرعت بیشتری گرفته است؛ اما این طرح‌ها فاقد نگاه اجتماعی دقیق و حساس بوده و مناطق میزبان طرح را به کانون مسائل مختلف اجتماعی تبدیل کرده است. بررسی پیشینه این طرح‌ها و همچنین وضعیت کنونی مناطق و استان‌های میزبان طرح نشان می‌دهد که مطالعات ارزیابی اجتماعی یا درست انجام نشده و یا اینکه انجام آنها فرمالیته و ظاهری بوده است. این پژوهش به دنبال مطالعه عمیق و شناسایی آثار و پیامدهای اجتماعی طرح‌های انتقال آب پس از اجرای این طرح‌ها در مبدا انتقال است و برای میدان پژوهش خود استان چهارمحال و بختیاری را به عنوان پرتنش‌ترین استان کشور در موضوع انتقال آب انتخاب کرده است. به منظور استفاده از داده‌های واقعی میدان پژوهش، نظریه زمینه‌بنیاد (گرندد تئوری) به عنوان روش تحقیق انتخاب شده تا با قابلیت‌های این روش، طیف متنوعی از داده‌های کمی و کیفی برای بررسی و تحلیل در اختیار این پژوهش قرار گیرد. تحلیل داده‌های حاصل از اسناد، مصاحبه‌ها، فضای مجازی، مقاله‌ها و پیمایش انجام شده نشان از تاثیرات عمیق این طرح‌ها در مناطق اجرای طرح از بعد معیشت، نابرابری، سرمایه اجتماعی و شهروندی دارد و این مناطق به شدت از نظر شاخص‌های مختلف اجتماعی تحت تاثیر طرح‌های انتقال آب قرار گرفته‌اند.