شناسایی مولفه های آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان و ارائه الگوی مناسب
الموضوعات :حسین کریمی 1 , مژگان عبدالهی 2 , فاطمه پرسته قمبوانی 3 , رمضان جهانیان 4
1 - دانشجوی دکترای تخصصی مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد کرج
2 - استادیار گروه علوم تربیتی، دانشکده روانشناسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران
3 - استادیار گروه علوم تربیتی، دانشکده روانشناسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران.
4 - دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحدکرج،کرج ،ایران
الکلمات المفتاحية:
ملخص المقالة :
آموزش، به عنوان اصلی‌ترین پایگاه ایجاد نیروی اقتصادی در اقتصاد دانشبنیان است. تامین نیازهای آموزشی مستلزم پیگیری اشکال متعدد کسب دانش است. اقتصاد به پیش‌بینی نیروی انسانی موردنیاز بخشهای مختلف اجتماعی کمک میکند و آموزش در کیفیت جمعیت و توانایی های اکتسابی آنها موثر است. به تناسب نوع و کیفیت محتوای آموزش و پژوهش و میزان آن، سرعت تبدیل اقتصاد منبع‌محور به اقتصاد کارآیی‌محور و در نهایت به اقتصاد دانشبنیان و نیز رشد اقتصادی متفاوت میباشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، از نظر روش توصیفی و از لحاظ گردآوری داده ها ترکیبی(آمیخته) انجام شد. دراین راستا، به شیوه تحلیلی پیشینه(نظری و تجربی) آموزش دانشگاهی و اقتصاد دانش بنیان مورد بررسی قرار گرفت و در بخش میدانی به روش نمونه گیری هدفمند از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته 15 نفر از خبرگان شامل اساتید و مدیران پژوهشی دانشگاه آزاد استانهای تهران و البرز ، دادههای گردآوری شده، به روش تحلیل تم (مضمون) با نرم افزار Nvivo تجزیه و تحلیل گردید پس از شناسایی و استخراج حداقل ده مولفه اصلی و موثر بعنوان عوامل زمینه ای و پیشران هر کدام با پنج مولفه در سه طبقه کلی عوامل زمینه ای؛ عوامل پیشران و خروجی ها و پیامدهای آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان طبقه بندی ودر نهایت از روش کمی با نرم افزار smart.pls بمنظور اعتبار یابی مدل محقق ساخته پژوهش استفاده گردید. بر اساس نتایج بدست آمده، چشم اندازهای اقتصاد دانش بنیان به میزان 677/0 بر عوامل زمینه ساز تاثیر دارد. عوامل زمینه ساز به میزان 518/0 بر عوامل پیشران تاثیر دارد. عوامل پیشران به میزان 551/0 بر سرمایه انسانی تاثیر دارد. سرمایه انسانی به میزان 336/0 بر نتایج و پیامدها تاثیر دارد. نتایج و پیامدها به میزان 328/0 بر هدف آرمانی (تقویت توسعه پایدار) تاثیر دارد. همچنین موانع و آسیبها نقش تعدیلگر به میزان 346/0 دارد.
شناسایی مولفه های آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان و ارائه الگوی مناسب
چکیده
آموزش، به عنوان اصلی‌ترین پایگاه ایجاد نیروی اقتصادی در اقتصاد دانشبنیان است. تامین نیازهای آموزشی مستلزم پیگیری اشکال متعدد کسب دانش است. اقتصاد به پیش‌بینی نیروی انسانی موردنیاز بخشهای مختلف اجتماعی کمک میکند و آموزش در کیفیت جمعیت و توانایی های اکتسابی آنها موثر است. به تناسب نوع و کیفیت محتوای آموزش و پژوهش و میزان آن، سرعت تبدیل اقتصاد منبع‌محور به اقتصاد کارآیی‌محور و در نهایت به اقتصاد دانشبنیان و نیز رشد اقتصادی متفاوت میباشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، از نظر روش توصیفی و از لحاظ گردآوری داده ها ترکیبی(آمیخته) انجام شد. دراین راستا، به شیوه تحلیلی پیشینه(نظری و تجربی) آموزش دانشگاهی و اقتصاد دانش بنیان مورد بررسی قرار گرفت و در بخش میدانی به روش نمونه گیری هدفمند از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته 15 نفر از خبرگان شامل اساتید و مدیران پژوهشی دانشگاه آزاد استانهای تهران و البرز ، دادههای گردآوری شده، به روش تحلیل تم (مضمون) با نرم افزار Nvivo تجزیه و تحلیل گردید پس از شناسایی و استخراج حداقل ده مولفه اصلی و موثر بعنوان عوامل زمینه ای و پیشران هر کدام با پنج مولفه در سه طبقه کلی عوامل زمینه ای؛ عوامل پیشران و خروجی ها و پیامدهای آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان طبقه بندی ودر نهایت از روش کمی با نرم افزار smart.pls بمنظور اعتبار یابی مدل محقق ساخته پژوهش استفاده گردید. بر اساس نتایج بدست آمده، چشم اندازهای اقتصاد دانش بنیان به میزان 677/0 بر عوامل زمینه ساز تاثیر دارد. عوامل زمینه ساز به میزان 518/0 بر عوامل پیشران تاثیر دارد. عوامل پیشران به میزان 551/0 بر سرمایه انسانی تاثیر دارد. سرمایه انسانی به میزان 336/0 بر نتایج و پیامدها تاثیر دارد. نتایج و پیامدها به میزان 328/0 بر هدف آرمانی (تقویت توسعه پایدار) تاثیر دارد. همچنین موانع و آسیبها نقش تعدیلگر به میزان 346/0 دارد.
واژگان کلیدی: آموزش دانشگاهی، توسعه پایدار، نوآوری و ارزش آفرینی، تجاری سازی دانش، اقتصاددانش بنیان
1- مقدمه و بیان مساله
جامعه دانشبنیان از مهمترین و مشهورترین مفاهیمی است که برای توضیح تغییرات در جامعه فراصنعتی و پست مدرن به کار رفته‌است (ماهرو مدنیان، 2017). فعالیتهای افراد در جوامع دانشبنیان مبتنی بر توسعه پایداراست که برای تأثیرگذاری مثبت و ماندگار در تمام عرصه‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ملاحظات زیست محیطی از طریق سیستمهای آموزشی توانمند شدهاند.اقتصاد این نوع جوامع، از نوع دانش بنیان است که در آن، دانش و نوآوری و ارزش آفرینی، از نظر کمی و کیفی، اهمیت بالایی دارد (کشتکار و رحمدل ،1400: 269). ایران در شاخص اقتصاد دانشبنیان در رتبه 65 قرار دارد تعداد شرکتهای دانش بنیان که از لوازم و شاخصهای دسترسی به اقتصاد دانش بنیان می باشد حدود یک سوم پیش بینی شده در برنامه می باشد. در شرایط اقتصادی موجود که تورم و تحریم دو مشخصه اصلی آن می باشد اهمیت دستاوردهای دانشگاه مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان در پرورش ایده ها بر اساس نیاز سنجی های عمیق در هسته ها و واحدهای فناور و تجاری سازی دانش تولید شده، تکمیل زنجیره تولید ارزش آفرین و تقویت ممنوعیت و پرهیز ازخام فروشی، نوآوری در محصولات دانش بنیان استزاتژیک، جذب وکاهش مهاجرت مغزها، نوآوری و ارزش آفرینی و ارتقای دانشگاه در ارزیابی درآمدهای دانشی و تولید ثروت از دانش وغیره می باشد. از نظر سوابق پژوهش عمده پژوهشها مربوط به آموزش کارآفرین بوده است که یکی از ابعاد آموزش دانشگاهی دانش بنیان می باشد در موضوع بین رشته ای الگوی آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان تحقیقات اندکی در کشور صورت گرفته است البته در خصوص هریک از موضوعات اقتصاد دانش بنیان و آموزش دانشگاهی بصورت مجزا مقالات بیشتری وجود دارد. سیطره کمیت بر کیفیت در آموزش عالی (دانشگاههای دولتی و آزاد ) ، نظام مالی غیر منطقی ناکافی ، ناعادلانه، فاقد تنوع و بهره وری ، اشباع بازار کار ،افزوده شدن فارغ التحصیلان شاغل غیرمرتبط در رشته و مدرک تحصیلی، کاهش اعتبارمدارک تحصیلی و توان رقابتی دانشگاهها از جمله مسایل در این حوزه است ( عباسی و همکاران، 97) که قاعدتا نسخه واحدی برای حل آنها وجود ندارد هرجند که در جهت حل این مسائل، نگاه یکپارچه ضرورت دارد.. نوآوری و ارزش آفرینی و تجاری سازی دانش از مزیتهای رقابتی دانشگاههای نسل جدید می باشد که بسیاری از دانشگاهها، از جمله واحدهای دانشگاه آزاد، ضعف مزمنی در این زمینه دارند(نیازآذری و همکاران،1398). در کشور انحصار بخش نوآور دانش در دست دهک‌های بالای جامعه و محدود به چند دانشگاه نخبه‌گرا است (نصیری اقدم و همکاران،1400) عمده سازمانهای آموزشی موجود ، انعطاف لازم را برای متنوع سازی درآمدهای دانشی ونیز برای ارتقای کیفیت در جهت تغییر دوره‌ای منابع و محتوای آموزشی، همگام یا فراتر از تغییرات محیطی ندارند و نیز سرعت و توان لازم را در تربیت نیروی انسانی متناسب با فعالیت در شرکتهای دانشبنیان و پارک‌های علم و فناوری ندارد (شریفی و همکاران، 1398) و و تناسبی نیز بین تعداد دانشجویان پذیرفته شده و اعضای هیات علمی دانشگاه ها با تعداد شاغلین در حوزه دانشبنیان وجود ندارد ومشاهده می شود که اساتید نیز انگیزه لازم را برای فعالیت در این حوزه ندارند. اصولا در زمینه آموزش در سطوح مختلف بنیانهای لازم برای شکلگیری اقتصاد دانش بنیان شکل نگرفته است . بررسی و شناسایی ابعاد و مولفه های آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان و طراحی الگوی آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان و در نهایت اعتباریابی الگوی طراحی شده ی آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان از اهداف این پژوهش می باشد.. لذا مساله اصلی در پژوهش حاضر این است که عوامل اصلی تعیین‌کننده آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان چیست و یک الگوی مناسب در رابطه با آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان طراحی و ارائه گردد.
2- پیشینه تحقیق
1-1-2-مرور ادبیات اقتصاد دانش بنیان و تحول دانشگاهی:
با ظهور نوآوری های مبتنی بر علم و آگاهی از مزایای آن دولتها خواهان آن شدند که دانشگاهها نقش مهمی در بهره برداری از دانش خود داشته باشند و در نتیجه دانشگاه ها ، به ابزاری صریح برای توسعه اقتصادی در اقتصاد دانش بنیان تبدیل شدند(اتزکوویتز و ژو1، 2017). اقتصاد دانش بنیان از تئوری مشهور مدل رشد درونزا توسعه یافته است. به طور تاریخی اقتصاد جهان در مسیر توسعه چند مرحله وابسته به هم شامل اقتصاد منبع محور ، اقتصاد کارایی محور و اقتصاد فراصنعتی و دانش بنیان را تجربه کرده است(انتظاری ،1395). بمنظور کسب درآمد، در اقتصادهای منبع محور رقابت برسر استخراج و فروش هر چه بیشتر منابع طبیعی کشور است.در اقتصاد کارایی محور رقابت بر سر کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری هست و در اقتصاد دانش بنیان رقابت اصلی علاوه بر کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری، بر سر نوآوری و ارزش آفرینی و فروش محصولات دانش بنیان با ارزش افزوده بیشتر در زنجیره می باشد که در شرایط کشور ما در نمود عملی از آن به ارزآوری و صرفه جویی ارزی حاصل از محصولات و خدمات دانش بنیان یاد می شود و از شاخصهای موفقیت شرکتهای دانش بنیان (کشور ) در این حوزه می باشد. در خصوص اقتصاد دانش بنیان ، اولین چارچوب توسط سازمان همکاری‌های اقتصادی و توسعه (OECD) در سال 1996 ارائه شده است که پایه تمام چارچوب‌های مطالعه و اندازه‌گیری‌های اقتصاد دانشبنیان از قبیل؛ بانک جهانی، دانشگاه هاروارد2، یونیسف3، اوپک4، اداره آمار استرالیا (ABS) و شاخص اقتصاد نوین محسوب میشود. (عزیزی و مرادی، 1397: 243). تقریبا وجه مشترک تمام این مطالعات چهار مؤلفه ارائه شده بر مبنای چارجوب بانک جهانی5 (1999است که مشتمل بر حداقل ابعاد چهارگانه؛ 1- نظام نهادی و انگیزشی و محیط شرایط اقتصادی 2- آموزش منابع انسانی3- فعالیتها و پژوهشهای نوآورانه و کارآفرین دانش محور و مشاغل دانشی و 4- سیستمهای فناوری و اطلاعاتی شبکه ای است(ghasemi&etal .2020).
آموزش در ارتقای کیفیت جمعیت و توانایی‌های اکتسابی آنها موثر است و به تناسب نوع ، میزان و کیفیت محتوای آموزش و پژوهش در رشد اقتصادی کشور تاثیر دارد. تغییرات سریع تکنولوژی پیچیده دانش و ظهور اقتصاد دانش بنیان پدیدآمدن نیازمندیهای جدید، تقاضا برای آموزش را دگرگون ساخته است. تئوری های مطرح شده و ظهور نسلهای مختلف آموزش دانشگاهی نسل اول (آموزش‌محور)، دانشگاههای نسل دوم (پژوهش محور)، نسل سوم (کارآفرین)، دانشگاههای نسل چهارم(تمدن ساز) و دانشگاههای نسل پنجم (دانشبنیان) و الگوهای متعدد آموزشی در هر یک مؤید این مطلب است (ویسما،2019)، تفاوت نسلهای مختلف دانشگاهی در توانایی و سرعت نوآوری و ارزش آفرینی آنهاست.
تحول دانشگاهی (نسل دوم به سوم و بالاتر) نه یک شبه بلکه مستلزم طی کردن یک دوره چندین ساله معروف به «دوره گذار» است. (نامنی، 1398). . دانشگاهها نمیتوانند دائما بدون توجه به مسائل اقتصادي و بازگشت سرمایه و تنها به اتکاء بودجه دریافتی، به انجام پژوهشها بپردازند. وجود هسته ها و واحدهای فناور و شرکتهای دانش بنیان وابسته به دانشگاه و تعامل مجموعه دانشگاه با محيط خود علاوه بر دولت مثلاً شرکتهای صنعتی (صنعت)، میتواند جرياني از الگوهاي كارآفريني ايجاد کند و حلقه واسط این ارتباط واحدهای فناور و شرکتهای دانش بنیان دانشگاهها می باشد. از نظر کارایانیس و کمبل6درنسلهای بالاتر دانشگاهی ، شیوة تولید دانش یا نوآوری دانشگاه به صورت ترکیبی از نوآوری خطی و نوآوری غیرخطی است که قوی‌تر از مدلهای جداگانه خطی و غیرخطی می‌باشدو با هدف حل مسئله جامعه با نگاه یکپارچه است و اصرار بر زمینهای کاربردی دارد و ماهیت میان رشته ای و فرارشته‌ای، ناهمگنی و سازمان یافتگی آن، به گونه‌ای متنوع است که بیان کننده پاسخگویی اجتماعی، کیفیت، بازتاب‌پذیری و اکولوژی اجتماعی ( برهم کنشهای جامعه(انسانی) و طبیعت (جهان مادی) در راستای توسعه پایدار می باشد. تولید دانش (پژوهش) و کاربرد دانش (نوآوری)، بر ستون اکولوژی اجتماعی و زیست محیطی قرار دارد و ارتباط دانش، نوآوری و محیطزیست طبیعی) نشان می دهد. توسعه پایدار و اقتصاد دانشبنیان، به هم‌تکاملی اقتصاد و جامعه دانشی و مردم‌سالاری دانشی در بستر محیط زیست نیاز دارد. از نظر تئوری دانشگاههای نسل پنجم به همگرایی و مارپیچ پنجگانه دولت، صنعت، دانشگاه، جامعه مدني و محيط زيست(طبیعی) می انجامد که میتواند به مارپیج هایN تایی هم گسترش یابد و از مزایای نسلهای پیشین دانشگاهی نیز پشتیبانی میکند (نبی پور، 1399 :172). هر چند هنوز شاید هیچ دانشگاهی در دنیا برازندگی هضم و ابراز مفاهیم دانشگاه نسل چهارم و نسل پنجم را نیافته باشد، امّا میتوان برآورد کرد بسیاری از دانشگاههای نسل سومی تا سال 2050 در جهت دانشگاههای نسل چهارم گرایش پیدا کنند.
2-1-2- آموزش ؛ اقتصاد و آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان
رابطه بین آموزش و اقتصاد رابطه‌ای چرخه‌ای یا متقابل است و بر هم اثر می‌گذارند. به این معنی که اگر یک نظام آموزشی بتواند به توسعه اقتصادی کمک کند، اقتصاد توسعه یافته نیز با پشتیبانی از آموزش آن را به نظامی پیشرو و برتر تبدیل خواهدکرد. آموزش، به عنوان اصلی‌ترین پایگاه ایجاد نیروی اقتصادی در اقتصاد دانشبنیان است و به انواع مختلف دانش نیاز دارد. تامین این نیاز مستلزم پیگیری اشکال متعدد کسب دانش است (مجری7 و همکاران، 2018). در یک نظام آموزشی کارآمد، افراد متخصصی پرورش می‌یابند که اصل و اساس تولید دانش در اقتصاد است. پس میتوان موضوع آموزش را بعنوان موتور پیشران این نظام اقتصادی در نظر گرفت. یک نظام آموزشی کارآمد و هدفمند میتواند در بلندمدت رشد اقتصادی قابل توجهی را به ارمغان بیاورد. سرمایه انسانی آموزش دیده و ماهر، به عنوان یک نهاده در کنار عوامل طبیعی و سرمایه مالی نسبت به نیروی انسانی خام و فاقد دانش و مهارت دارای نقشی فراتر و موثر تر در پیشرفت و درسرعت تبدیل اقتصاد منبع‌محور به اقتصاد کارآیی‌محور و در نهایت به اقتصاد دانشبنیان میباشد. آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان به ارتقای کارآیی درونی و کارایی بیرونی نظام آموزشی و بقای آن کمک میکند همچنین، اقتصاد به پیش‌بینی نیروی انسانی موردنیاز بخشهای مختلف نظام اجتماعی و نرخ بازده کمک میکند (متوسلی و آهنچیان،1396). در دسترس بودن منابع، دانش و یادگیری،نیاز سنجی و ایده پروری در هسته های فناور و تولید و صادر کردن محصولات و خدمات دانش بنیان نقشی اساسی در بین‌المللی سازی شرکتهای کوچک و متوسط ایفا میکند (Alrawadieh., 2019). در کشورهای در حال توسعه، اقتصاد دانشبنیان و آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان در دانشگاهها در مراحل ابتدایی خود قرار دارد. لذا برای افزایش سطح دانش و یادگیری در دانشگاهها باید ابتدا از طریق افزایش سطح مهارتهای اساتید و بهبود زیرساختها دانش را در دانشگاههای کشور ارتقاء داد ( ahmad &etal.2020). همچنین تامین مالی مناسب در این زمینه نیز راهکاری مفید برای افزایش یادگیری مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان است (مجری و همکاران، 2018). با شناسایی مولفه‌ها و طراحی آموزش مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان و تحقق آن ذی‌نفعان از جمله دانشگاه، دانشجویان و در نهایت جامعه در حد امکان از منافع و مزایای پایدار آن برخوردار میشوند (هورنگ و همکاران، 2020).
2-2- پیشینه تجربی
پرین8 و همکاران (2020) در پژوهشی دانش وآموزش را به عنوان موتور پیشران دستیابی به اهداف توسعه اقتصادی پایدار معرفی کردند و نتایج نشان داد که بین تلاش‌های مؤسسات آموزش عالی از طریق فراهم کردن دسترسی به دانش، زیرساختهای غنی، منابع مالی، مشوق‌ها، تحقیق و توسعه، توسعه سرمایه انسانی، همکاری با صنعت و ایجاد اقتصاد دانش بنیان ارتباط وجود دارد. دانش به عنوان محرک اصلی در فرآیند رشد اقتصادی، KBE توزیع درآمد الگوی مسلط توسعه اقتصادی پساصنعتی است. نیاز آذری و همکاران (2022) در پژوهشی نشان داد که هشت بُعد؛ نظام مدیریتی و نهادی، فناوری اطلاعات و ارتباطات، منابع و امکانات کارآمد، نوآوری و کارآفرینی ، خط‌مشی‌ها و اثرات محیطی-اجتماعی، عوامل ساختاری، نیروی‌انسانی دانشبنیان، نظامهای ثبت و بانک اطلاعاتی دانشبنیان از عوامل تأثیرگذار بر رابطه نظام پژوهش‌محور بر کارآفرینی با نقش میانجی تجاری‌سازی دانش بوده است. بیزانیلا9و همکاران( 2020) سیزده عامل موثر بر شکلگیری و تشویق دانشگاه کارآفرینانه را در سه دسته؛ 1- عوامل زمینهای 2- منابع دانشگاه کارآفرینانه شامل؛ یافتههای و آموزش کارآفرینی برای اعضاء هیأت علمی- گنجاندن افراد حرفه‌ای از مشاغل و سازمان ها در توسعه و تحول برنامه درسی 3- فرآیندها شامل پروژه ها- ساختارها- آموزش و تحقیقات مورد بررسی قرار دادند.وانگ و همکاران (2022) در پژوهشی برای بررسی اثرات رشد تغییرات تکنولوژیکی دانشبنیان و تغییر کارایی فن آوری بر بازده بخش صنعتی در تایوان استفاده می کند. نتایج دو یافته اصلی را نشان میدهند: اول افزایش هزینه تحقیق و توسعه به ازای هر محقق مهمتر از افزایش زمان صرف آموزش به ازای هر کارگر به ویژه در تغییرات تکنولوژیکی دانشبنیان است. ثانیا، نتایج نشان داد که محرک رشد اقتصادی تایوان عمدتاً ناشی از تغییرات تکنولوژیکی است. به طور کلی، دانش نقش کلیدی در رشد صنعتی و رشد اقتصادی ایفا می کند و تحقیق و توسعه رشد مستقیم بیشتری را نسبت به آموزش در صنعت تایوان ایجاد می کند. بایر و مکلرات10 (2022) پژوهشی تحت عنوان «برنامههای دانشبنیان به عنوان تنظیم بلوک‌های سازنده برای دستیابی به اهداف برنامه‌ریزی» انجام دادهاند. هی11 و همکاران (2022) پژوهشی تحت عنوان «تأثیر سرمایه دانشبنیان بر بهره‌وری شرکت و ارتباط دستاوردهای بهره‌وری KBC با مالکیت شرکت و نیز اثر شایستگی بر دستاوردها انجام دادهاند . علمداری و همکاران (2022)، در پژوهشی با عنوان «ارائه مدلی برای تعامل دانشگاه و صنعت مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان» نشان دادند که هفت بعد؛ مشارکت و اعتماد، انگیزه‌های درونی، پژوهش، کارآفرینی و اشتغال، منابع‌انسانی، شناخت متقابل، مدیریت و رهبری و سیاستگذاری مؤلفه‌های تأثیرگذارند.رومزی و همکاران (2020) پژوهش مشابهی در رشته علوم انسانی انجام داد..یزدانی و نیلی احمدآبادی (2017) در پژوهشی با عنوان «نقش آموزش عالی در اقتصاد دانشبنیان» نشان دادند نهادهای تولید و اشاعه دهندة دانش از جمله دانشگاه، نقش کلیدی در اقتصاد دانش محور ایفا میکنند. نتایج نشان داد آموزش عالی باید از طریق ایجاد نوآوری تکنولوژیکی، کارآفرینی، تشکیل و تقویت سرمایه فکری و انسانی، گسترش همکاری‌های صنعت و دانشگاه از طریق سیاستگذاری و برنامه‌ریزی استراتژیك، و تدوین و تضمین نظام حقوقی وقانونی حامی و مشوق داراییهای فکری، تامین و توسعه زیرساختهای الکترونیکی، تحول فکری، نهادی و ساختاری و همچنین استقرار مدیریت دانش و اطلاعات نقش خود را در تقویت اقتصاد دانشبنیان ایفا نماید. همچنین عباسی و همکاران(2019) فرهنگ سازمانی را از عوامل زمینه ای معرفی می کند. و خلاقیت، نوآوری و مدیریت را مستلزم اقتصاد دانش بنیان میداند. جمشید نژاد و همکاران( 2021) در پژوهش مشابه دسته بندی عوامل پیشران و زمینه ای را مورد تایید قرار دادند.
3- روش تحقیق
پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی توسعه ای و از نظر روش توصیفی، و از لحاظ نحوه گردآوری اطلاعات ترکیبی یا آمیخته (کیفی و کمی) انجام شد.
مرحله کیفی پژوهش : روش تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش ، توصیفی است. و از لحاظ نحوه گردآوری دادهها، ماهیت ترکیبی(آمیخته) است که به ترتیب با رویکرد کیفی و سپس کمی انجام شد.
در بخش کیفی ابتدا مطالعات پیشینه (نظری و تجربی ) انجام گرفت سپس از مصاحبه به عنوان ابزار گرد آوری داده ها استفاده شد برای این منظور فرم سوالات مصاحبه به شکل نیمه ساختار یافته با حدود 9 سوال اصلی بر اساس اطلاعات جمع آوری شده از پیشینه تهیه شد و بصورت حضوری با خبرگان مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته انجام گرفت. پاسخ ها یاد داشت می شد و همچنین صدای مصاحبه شونده ها در صورت تمایل و اجازه آنها ضبط و مورد بازبینی قرار میگرفت تا چیزی از قلم نیفتد. جامعه آماری در بخش کیفی، خبرگان شامل اساتید و مدیران پژوهشی دانشگاهها و شرکتهای دانش بنیان با اولویت واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در دو استان تهران و البرز بود. انتخاب نمونه در پژوهش کیفی از نوع هدفمند و مصاحبهها تا سطح اشباع ، تا زمانی که دیگر مولفه یا بحث جدیدی مطرح نگردید ادامه یافت.لذا ، در نهایت با 15 نفر از خبرگان مصاحبه انجام شد. تجزیه و تحلیل مصاحبه ها در بخش کیفی به روش تحلیل تم (مضمون) انجام گرفت و ابزار مورد در این مرحله نرم افزار invivo بود .
در بخش کمی ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته در طیف لیکرت 5 امتیازی بود که شامل مشخصات فردی و تعداد 50 سوال اصلی (گویه ها) با بهره گیری از نتایج مرحله کیفی(ادبیات ومصاحبه)، طراحی شد. جامعه آماری در بخش کمی شامل اساتید و مدیران و کارشناسان و دانشجویان پژوهشگر دانشگاهها و شرکتهای دانش بنیان با اولویت واحدهای دانشگاه آزاد اسلامی در دو استان تهران و البرز بود که بیش از ده هزار نفر بودند و با استفاده از جدول مورگان نمونه آماری حدودا به تعداد 370 نفر بدست آمد که پرسشنامه طراحی شده محقق ساخته پس از ارزیابی های روایی و پایایی آن در این بخش بین آنها توزیع شد. ویژگیهای فردی پاسخ دهندگان پرسشنامه ها از طریق نرم افزار spss تجزیه و تحلیل شد . از میان نمونه آماری پاسخ دهنده به پرسشنامه، 52 درصد زن و 48 درصد مرد بودند. مدل معادلات ساختاری(SEM)، این امکان را میدهد که همزمان روابط بین متغیرهای پنهان با هم و با گویه‌های مربوطه آزمون شود از این رو در بخش کمی از روش معادلات ساختاری برای برآورد مدل ساختاری و ابزار تجزیه و تحلیل نرم افزار Smart PLS استفاده گردید.
و اما در بخش کیفی با توجه به نتایج کدگذاری اولیه، 210 کد از مصاحبهها بدست آمد. در مرحله بعد، کدهای بدست آمده برای تشکیل تمهای اصلی و تمهای فرعی و نامگذاری تم های اصلی و فرعی دسته بندی شدند. نتایج کدهای گزینشی و شکل گیری تمهای اصلی و فرعی به شرح جدول دو میباشد.
- آزمون کولموگروف اسمیرنوف
برای بررسی نرمال بودن توزیع دادهها از آزمون کولموگروف اسمیرنوف استفاده شده است. فرضیه صفر این آزمون، نرمال بودن توزیع دادههای پرسشنامه است. بنابراین اگر سطح احتمال بالای 5 درصد باشد نرمال بودن تایید میشود. جدول یک نتایج آزمون کولموگوروف-اسمیرنوف را نشان میدهد.
جدول 1 -آزمون کولموگروف اسمیرنوف
مولفه های پرسشنامه | آماره KS | سطح احتمال |
برنامه ریزی و مدیریت | 663/0 | 00/0 |
فرهنگ سازمانی | 49/0 | 00/0 |
تجهیزات نوین آموزش و پژوهش و سیستمهای فناوری ومدیریت اطلاعات MIS,ict و... | 632/0 | 00/0 |
استانداردها و قوانین( آموزشی، صنعتی وزیست محیطی آمایشی و. بهبود مستمرآن) در راستای نگاه یگپارچه در حل مسایل و ایجاد رشد هوشمند | 602/0 | 00/0 |
محیط کسب و کار و چشم اندازهای اقتصاد دانش بنیان | 475/0 | 00/0 |
آموزش (مستمر متنوع بین رشته ای و شبکه ای با محتوای کیفی پویا و سازنده) | 494/0 | 00/0 |
فعالیت پزوهشی و R&Dمتنوع ، شبکه ای و بین رشته ای هسته ها، واحدها و شرکتهای دانش بنیان دانشگاه بر اساس نیازسنجی ( پرورش ایده ها و تجاری سازی دانش با نگاه جامع در حل مسایل) | 613/0 | 00/0 |
متنوع سازی درآمدها و جذب سرمایه و امکانات ومنابع بمظورحمایت لازم وبهنگام فراگیر از پرورش ایده ها و تجاری سازی دانش | 400/0 | 00/0 |
نیاز سنجی دقیق و آینده پژوهی در حوزه های مختلف آموزشی، صنعتی ، خدماتی و.. ( داخلی و خارجی) | 419/0 | 00/0 |
سرمایه انسانی نوآور و ارزش آفرین | 459/0 | 00/0 |
نداشتن برنامه منسجم | 475/0 | 00/0 |
عدم حمایتهای لازم و بهنگام و فراگیر بالا دستی | 415/0 | 00/0 |
نبود ثبات اقتصادی | 414/0 | 00/0 |
پیامدهای اجتماعی و زیست محیطی | 412/0 | 00/0 |
پیامدهای فرهنگی | 432/0 | 00/0 |
پیامدهای مدیریتی | 509/0 | 00/0 |
پیامدهای اقتصادی | 440/0 | 00/0 |
پیامدهای آموزشی و پژوهشی | 485/0 | 00/0 |
دستیابی به توسعه پایدار | 415/0 | 00/0 |
با توجه به نتایج جدول فوق، سطح احتمال آماره آزمون در کلیه سوالات کمتر از 05/0 است. بنابراین فرضیه صفر نرمال بودن توزیع دادههای پرسشنامه رد میشود. لذا از نرم افزار Smart PLS برای برآورد مدل معادلات ساختاری استفاده میگردد.
-بررسی مدل اندازه گیری
برای بررسی کیفیت برازش مدل یا بررسی مدل اندازه گیری، شاخصهای متعددی محاسبه میشوند. در ادامه این شاخصها برای هر یک از متغیرهای پنهان محاسبه گردیده و در جدول دو نشان داده شدهاند. میزان آلفای کرونباخ و معیار rho_A بیانگر پایایی دادههای آماری است. همچنین معیارهای CR و AVE روایی دادهها را نشان میدهند.
جدول2 - بررسی کیفیت برازش
متغیرهای پنهان | آلفای کرونباخ | معیار rho_A | CR | AVE |
چشم اندازهای اقتصاد دانش بنیان | 00/1 | 00/1 | 00/1 | 00/1 |
عوامل زمینه ساز | 725/0 | 173/1 | 796/0 | 531/0 |
عوامل پیشران | 740/0 | 746/0 | 745/0 | 524/0 |
موانع و آسیبها | 748/0 | 777/0 | 726/0 | 543/0 |
سرمایه انسانی | 00/1 | 00/1 | 00/1 | 00/1 |
نتایج و پیامدها | 729/0 | 812/0 | 818/0 | 581/0 |
هدف آرمانی (تقویت توسعه پایدار) | 00/1 | 00/1 | 00/1 | 00/1 |
در جدول فوق، از آنجا که مقادیر آلفای کرونباخ، معیار rho_A و معیار CR بالاتر از 7/0 هستند، لذا پایایی و روایی قابل قبولی در دادهها وجود دارد. مقدار AVE بالاتر از 5/0 است، روایی همگرا نیز در دادهها وجود دارد.در مرحله بعد، روایی تشخیصی متغیرهای پنهان بررسی و تایید شد. بنابراین مدلها از لحاظ شاخصهای برازش یاد شده مناسب ارزیابی میگردد.
4- یافته ها و بحث و نتیجه گیری: کدهای مختلف در قالب کدهای گزینشی مرتب و تنظیم گردید. بنابراین تمهای اصلی و فرعی شکل گرفتند و در نهایت، نامگذاری شدند. نتایج کدهای گزینشی و شکل گیری تمهای اصلی و فرعی به شرح جدول سه میباشد. و مشاهده می شود که 4 تم اصلی، 19 تم فرعی و 221 شاخص برای آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان بدست آمده است.
جدول 3 - تمهای اصلی، تمهای فرعی و شاخصها
تم اصلی | تم فرعی | شاخصها | |
عوامل زمینه ساز | برنامه ریزی و مدیریت | همراستا یی برنامه ها با سیاستهای حمایتی کلان دولت احترام به مالکیت فکری ایجاد فرصتهای برابر برنامه‌ریزی مالی برنامه ریزی آموزشی مدیریت دانش و پششتیبانی آن مدیریت کیفیت | مدیریت تعارضات مدیریت کسب و کار و.. شایسته‌گزینی زمینه سازی در ایجاد مزیت رقابتی برنامه ریزی استراتژیک منعطف کسب اطلاعات نوین |
فرهنگ سازمانی | ساختار سازمان منعطف متعهد بودن انعطاف و پویایی با انگیزه بودن همگرایی اهداف منافع فردی و سازمانی ریسک پذیری در نوآوری ارزش آفرینی حمایت از قدرت ریسک سرمایه اجتماعی استقبال از کار تیمی و تیم گرایی قدردانی از تلاشها ارتباطات و تعاملات راحت و افقی آزادی علمی | مسئولیت مشترک همکاری و هماهنگی بین واحدهای مختلف استقبال از فناوریها توسعه فرهنگ تیمی سازگاری با عملکرد یکدیگر نتیجه محوری الگوی ارتباطی مطلوب وفق‌پذیری (قابلیت انطباق) تاکید بر جزییات ایده پردازی و خلاقیت فردی فرصت یادگیری و اکتشاف اختصاص زمان برای افکار خلاقانه در میان گذاشتن افکار و ایده های شفاهی و کتبی | |
تجهیزات نوین آموزش و پژوهش و سیستمهای فناوری ومدیریت اطلاعات MIS و ICT... | سیستمهای فناوری و مدیریت جریان اطلاعات و ارتباطات هوش مصنوعی دادههای بزرگ تجزیه و تحلیل مسائل و پژوهش | فناوریهای آموزشی بکارگیری بهنگام سیستمهای اطلاعاتی و فناوری آموزش مجازی و اینترنتی | |
استانداردها و قوانین (آموزشی،صنعتی، خدماتی، آمایش و زیست محیطی) در راستای رشد هوشمند و بهبود مستمر | استانداردهای صنعتی استانداردهای خدماتی و آموزشی انجام ارزشیابی های هدف محور و هدف آزاد ملاحظات آمایشی و استانداردهای زیست محیطی | شکار فرصتها(نگاه به استانداردها بعنوان کارآفرینی بیشتر و بازنگری و بهبود مستمر و نه عامل بازدارنده) قوانین و مقررات زیست محیطی پایبندی سازمان به قوانین و استانداردها در راستای ایجاد تحول در صنعت و... توجه و بهبود مستمر استانداردهای کیفیت | |
محیط کسب و کار و چشم اندازهای اقتصاد دانش بنیان | شناسایی اهداف توجه به بازار هدف کنترل اهداف شناخت درست نیاز بازار سرمایه‌گذاری و چالش‌ها اکوسیستم مدلهای کسب وکار اسناد بالادستی | مدیریت عملکرد اهداف و سیاستهای حمایتی رژیم نهادی با حفظ استقلال دانشگاه برنامه ریزی استراتژیک محیط کسب و کار تامین نیازهای جامعه افزایش دانش تولید بهبود تکنولوژی تولید | |
عوامل پیشران | آموزش (مستمر، بین رشتهای و شبکهای متنوع ،.. با محتوای پویا و سازنده بر اساس نیازسنجی دقیق) | آموزش متنوع و مستمرو ساده دسترسی به یادگیری شبکهای و بین دانشگاهی و.. کیفی سازی محتوا (سازنده و پویا) افزایش رشته ها و دروس میان رشته ای در مرز دانش آموزش مهارتها و دانش آموزش مهارتهای اجتماعی کتب و فایلهای آموزشی توسعه آگاهی تسهیلگری پژوهش | آموزش صنعتی بصورت تجربی تبلیغات آموزشی بازبینی مدل کسب و کار درون سازمانی بهره‌گیري از تجربیات موفق کشورهای خارجی آموزش استراتژی‌های رشد و کسب و کار و .. کسب مهارتهای متنوع ارزشیابی های مناسب آموزشی و پژوهشی تصمیم‌گیری بر اساس دانش |
فعالیت پژوهشی و R&D متنوع، شبکه ای و بین رشتهای هسته‌ها، واحدها و شرکتهای دانشبنیان دانشگاه بر اساس نیازسنجی | ارتباط دانشگاه با صنعت و مراکز خدماتی متنوع بودن فعالیتهای شرکتهای دانش بنیان و هسته ها و واحد های فناور در راستای افزایش نوآوری در تولید فعالیت شبکه ای داخلی و بین المللی شرکتها و دسترسی به آن در جهت کوتاه کردن سیکل نوآوری حمایت پارکها و مراکز رشد دانشگاه و شتاب دهنده ها.. ازهسته و واحد ها ی فناور و شرکتهای دانش بنیان افزایش پژوهشهای میان رشته ای و .. واردات تکنولوژیهای آموزشی و تولیدی | نوآوری وکارآفرینی پرورش ایده ها بکارگیری تجهیزات و ابزارهای مناسب اموزشی و پژوهشی تجاری سازی دانش افزایش تولید و فروش وصادرات کالاها و خدمات دانش بنیان تقویت درآمدهای دانشی دانشگاه تغذیه محتوایی آموزش همفکری دانشگاهها برای تحقیق و توسعه ارزشیابی های مناسب پژوهشی و آموزشی | |
متنوع‌سازی درآمدها و جذب سرمایه و امکانات (به منظورحمایت لازم و بهنگام و فراگیر از پرورش ایده ها و تجاری سازی دانش) | جذب و جلب منابع داخلی و خارجی جذب سرمایهها و منابع مالی شکار فرصتها نظیر جذب دانشجویان خارجی و .... بکارگیری منابع در راستای حمایت از پرورش ایده ها و فعالیتهای دانش بنیان هسته‌ها، واحدها و شرکتها از طریق مراکز رشد و پارکها و... | توانمندسازی از طریق صورتحساب مالی تأمین مالی زنجیره عرضه ذخیره منابع مالی ناشی از سود تامین مالی خرد و کلان سرمایه‌گذاری مخاطره آمیز | |
نیاز سنجی دقیق و آینده پژوهی در حوزه های مختلف آموزشی،خدماتی، صنعتی و …(داخلی و خارجی) | بکارگیری فناوری اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتی متناسب با هدف سنجش دقیق نیازمندیهای (داخلی و خارجی -فعلی و آینده) ایده‌یابی و ایده‌پروری | اولویت‌بندی نیازها تصویرسازی از آینده اقدامات آینده‌نگر و فراکنشی | |
سرمایه انسانی | سرمایه انسانی نوآورو خلاق سرمایه انسانی متعهد شایسته گزینی و شایسته پروری سرمایه انسانی توانمند سرمایه انسانی آموزش دیده سرمایه انسانی تحصیل کرده | سرمایه انسانی با تجربه سرمایه انسانی متخصص سرمایه انسانی پژوهشگر و آموزش دهنده فرهنگ درست کارکنان سازمان سرمایه انسانی باانگیزه | |
موانع و آسیبهای آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان | نداشتن برنامه منسجم | عدم توجه کافی به رشته ها و دروس بین رشتهای عدم توجه به محتوای دانش کیفی دروس (پویا و سازنده نبودن محتوا و...) ضعف فرهنگی در کار تیمی و در نتیجه ضعف در تعهدات و سرمایه اجتماعی عدم تعامل کافی دانشگاه با بخش تقاضا و مشتریان مثلا صنعت در حوزه های مختلف داخلی و خارجی وضعیف بودن سیستمهای اطلاعاتی ضعف در حل مسائل با نگاه یکپارچه ضعف در زیست‌بوم نوآوری و ارزش آفرینی | ضعف در سنجش دقیق نیازمندیهای (داخلی و خارجی -فعلی و آینده) بدلیل ضعیف بودن سیستمهای اطلاعاتی و عدم تعامل کافی با بخش تقاضا و مشتریان ضعیف بودن آموزش به ویژه در دوره تحصیلات تکمیلی کم بودن تجاری سازی دانش در دانشگاهها و عدم آشنایی کافی به مالکیت فکری و حق ثبت و کسب و کارها و تجاری‌سازی دانش تمرکز آموزش بر رشد کمی و ساختار آموزش حافظه محور و تورم مدارک تحصیلی و کاهش اعتبارآن و.. کم توجهی به ارزشیابی‌ها (آزاد محورو...) |
عدم حمایتهای لازم و بهنگام و فراگیر بالادستی | انحصاری بودن حمایت از نوآوری و ارزش آفرینی برای بعضی دانشگاهها و محدود بودن دانشگاههای کارآفرین به دلیل عدم حمایت کافی و.. توزیع ناعادلانه نظام مالی و دسترسی ناعادلانه آموزشی به اساتید مجرب و سایر منابع نداشتن استقلال کافی دانشگاهها | تنوع درآمدی پایین دانشگاهها و کاهش ریسکپذیری عقلانی نداشتن انگیزه و آگاهی کافی درمدیران و اساتید ضعف در مدیریت تعارض و همراستا نبودن اهداف و منافع فردی و سازمانی و . | |
نبود ثبات اقتصادی | تورم نوسانات نرخ ارز | محیط نامناسب فعالیت اقتصادی از لحاظ امنیت و.. مشکلات مربوط به تحریمها | |
نتایج و پیامدهای آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان | پیامدهای اجتماعی و زیست محیطی | افزایش یادگیری اجتماعی افزایش سرمایه اجتماعی توجه به محیط زیست و اجتماع (اکولوژی) توجه به نسل آینده تحول در نگرشها و اولویتها افزایش مسئولیت‌پذیری اجتماعی | افزایش توجه به حقوق مالکیت معنوی ارتقا بر اساس مسائل و مشکلات جامعه شناخت شبکه نیازهای جامعه و حل مسائل به روش علمی رشد هوشمند با توجه بهبود استاندارد ها و ملاحضات آماایشی و محیط زیستی کاهش اثرات تحریم در راستای خنثی سازی تحریمها ارتباط موثرجامعه با دانشگاه |
پیامدهای فرهنگی | تقویت فرهنگ کار فرهنگ آموزش و پژوهش فرهنگ همکاری تیمی و تعاون نگاه یکپارچه به حل مساله در اثر ارزشیابی (هدف آزاد و هدف محور) نگاه واقع‌بینانه به دانشگاه کاهش فرار مغزها مباحث فرهنگی تربیتی در آموزش | تغییرات هنجارهای معین برای پاسخگویی به پویایی افزایش هوش فرهنگی کنار گذاشتن معایب ساختار سنتی و ورود به ساختار مدرن توجه به تجارب و مهارتها در راستای ایجاد اقتصاد دانش بنیان انتخاب بر اساس شایسته‌سالاری تأکید بر اهمیت تفکر خلاق و دیدگاه انتقادی | |
پیامدهای مدیریتی | نوآوری در کارآفرینی بویژه (مشاغل دانشی) ایجاد تناسب بین تعداد دانشجویان پذیرفته شده و اعضای هیات علمی دانشگاه با تعداد شاغلین در حوزه دانش بنیان افزایش سطح آگاهی و دانش مدیران دانشگاهی تشویق به پژوهش به صورت تیمی در دانشگاه افزایش فرهنگ سازمانی دانشگاه بهبود سرمایه فکری در دانشگاه | تقویت مدیریت درتمام ابعاد و رسیدن به بلوغ مدیریتی( یادگیری،کیفیت،دانش،تغییروکسب وکار و ..) شایسته گزینی و شایسته پروری سبک مدیریت افقی و بر اساس پویا همسو سازی منافع فردی و سازمانی و مدیریت تعارضات تقویت مسئولیت‌پذیری مدیران دانشگاه مدیر مؤلف و دانشگاهی | |
پیامدهای اقتصادی | نوآوری و تکمیل دانش فنی در زنجیره ارزش در فرآیند، محصول و تجاری سازی افزایش درآمدهای دانشی سازمان دستیابی به رشد اقتصادی کارایی و اثربخشی آموزش بهره وری بالا افزایش تولید و فروش وصادرات کالاهای دانش بنیان صرفه جویی ارزی و ارز آوری کاهش صادرات خام مواد اولیه و نفتی افزایش صادرات غیر نفتی با توجه به مزیت نسبی تنوع درآمد های دانشی و تقویت قدرت مالی دانشگاه | تقویت اقتصاد مقاومتی در شرایط تحریم دستیابی به مزیت رقابتی با ایجاد شبکه و ترکیب نوآوری و ایجاد خوشه رشد هوشمند با بهبود مستمر استانداردها در صنایع، خدمات، محیط زیست و آمایش و غیره تقویت مالی و تنوع درآمدهای دانش بنیان (صرفه جویی ارزی و ارزآوری) اقتصاد یادگیرنده بین المللی شدن دانشگاه و شرکتها کاهش هزینههای سازمانی برقراری رابطه متقابل میان اقتصاد و فناوری | |
پیامدهای آموزشی و پژوهشی | افزایش مقالات منتشر شده و تحقیقات پژوهشی افزایش ثبت اختراعات و امتیازات اعتباربخشی مدارک تحصیلی و جلوگیری از مدرک گرایی ایجاد تناسب بین تعداد دانشجویان پذیرفته شده و اعضای هیات علمی دانشگاه با تعداد شاغلین در حوزه دانش بنیان افزایش ثبت شرکتها و افزایش هسته ها وواحدهای فناور مهارت آفرین بودن برنامههای درسی بهبود مستمر استانداردها در صنایع، خدمات، محیط زیست و غیره همسو بودن آموزش با فرآیند توسعه ملی برقراری ارتباط دانشگاه با صنعت فروش تولیدات و تجاری‌سازی یافتههای پژوهشی | تسریع در تعاملات علمی دانشگاه و صنعت ایجاد مهارتهای فوق‌العاده دانشجویان برای صنعت فارغ‌التحصیلان ارزش‌آفرین و پویا و مطابق با صنعت و نیاز کشور پرورش هوش در دانشگاه یادگیری شیوه تفکر ایجاد فضا برای اندیشیدن ایجاد دانشگاه نسل سوم کارآفرین و درحال ارتقا به نسل بالاتر بین المللی شدن دانشگاه و شرکتهای وابسته به دانشگاه تغییر ساختاردانشگاه با فلسفه یادگیری | |
دستیابی به توسعه پایدار | ثبات اقتصادی ثبات اجتماعی ثبات زیست محیطی | امنیت داخلی شهرها و جوامع پایدار | |
ترسیم شبکه مضامین (الگوی آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان):
.
شکل (1): ابعاد الگوی آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان -منبع: محقق ساخته
عوامل زمینه ساز به عنوان متغیرهای مستقل شناسایی میشوند. زیرا مطابق با نظرات مصاحبه شوندگان، این عوامل، فاکتورهایی هستند که میتوانند زمینه ساز ایجاد آموزش دانشگاهی برای اقتصاد دانش بنیان باشند. مولفه محیط کسب و کار و چشم اندازهای اقتصادی ازعوامل زمینه ای می باشد که فراسازمانی است وسازمان کنترل چندانی بر ان ندارد اما فعالیتهای سازمان را تحت تاثیر قرار میدهد. وبه صورت جدا از عوامل زمینه ای در نظر گرفته شده است.
. الف ) عوامل زمینه ساز آموزش مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان :
1- محیط کسب کار، چشم اندازها و اهداف وقوانین و سیاستهای کلان رژیم نهادی: این مولفه از پیشینه نظری چارچوب متدولوژی ارزیابی اقتصاد دانش بنیان استخراج شدکه مورد تایید مصاحبه شوندگان نیز بود و با اینکه از عوامل زمینه ساز می باشد بعنوان یک عامل فرا سازمانی که کنترل آن در اختیار سازمان نمی باشد در مدل بصورت مجزا در نظر گرفته شد در مقایسه نتایج با پیشینه این مولفه با مطالعات جعفری و توشمالی همخوانی دارد (tooshmali &etal.2020) ؛ (Jafari&Ahmadi.2012)
2-برنامه ریزی و مدیریت در تمامی ابعاد: در مقایسه نتایج با پیشینه این مولفه با مطالعات نیاز آذری و رومزی همخوانی دارد. اولین سطح از سازمان که درگیر برنامه ریزی و سیاستگذاری و فراهم آوردن فرصتها و زمینه سازی در راستای رسیدن به اهداف سازمانی هست مدیریت سازمان می باشد و اگر برنامه های مدیران، در راستای برنامه ها و سیاستهای سطح کلان و اسناد بالا دستی و مورد حمایت رژیم نهادی باشد موفقیت سازمان تسهیل می یابد. مدیریت یادگیری در دانشگاه یعنی تبدیل شدن به یک سازمان یادگیرنده مداوم و با موضوعات فرهنگی گره خورده است . سازمان یاد گیرنده شامل مفاهیمی همچون مدیریت کیفیت ، مدیریت دانش، مدیریت تغییر ( تحول) و انعطاف پذیری ، ریسک پذیر ، تخت و بدون مرز ... می باشد رابینز( rabinz.2018). دانشگاهها و شرکتهای وابسته، برای تبدیل داده ها به دانش و کاربردی کردن دانش و خلق فناوری نیاز به مدیریت دانش دارند و مدیریت کارآفرینانه و کسب وکار نیز در خصوص تجاری سازی و فروش محصولات و خدمات مورد نیاز هست ایجاد همگرایی بین منافع فردی و سازمانی در هم افزایی نتایج تلاشها انکارناپذیر است. ضمنا باید توجه شود که ارائه نوآوریها بدون محافظت از ایده ها ممکن نیست . اقدامات مدیران ارشد و موسسین شرکتها، برای ایجاد یا حفظ یک فرهنگ و ارزشهای اصلی سازمان و بر میزان استقبال کارکنان از سیستم فناوری اطلاعات و.... تاثیر بسزایی دارد.، و (abbasi &etal.2019) برنامه ریزی و مدیریت به عنوان عامل زمینه ای بر مولفه های تاثیردارد.
3- فرهنگ سازمانی کارآ: به تاثیر این مولفه در اقتصاد دانش بنیان کمتر پرداخته شده است هر اقدامی بدون آگاهی از نیروهای فرهنگی ممکن است پیامدهای پیش بینی نشده و ناخواسته داشته باشد ( shayin.2019). از کارکردهای فرهنگ میتوان به ایجاد هویت ، ایجاد تعهد و مکانیزمی برای کنترل و هدایت سرمایه انسانی در نگرش و رفتار اشاره کرد و همانطور که گفتیم تحت تاثیرتصمیمات و رفتار مدیران ارشد قرار دارد(rabinz.2018 ). دانشگاه در ذات خود بعنوان یک سازمان یادگیرنده باید دارای مشخصات ویژه در ساختار سازمانی موجود باشد. میزان فاصله از قدرت، انعطاف پذیری، میزان ریسک پذیری و نوآوری ، تولید وصادرات ، استقبال از فناوری های نوین آزادی علمی و.. ....از جمله موارد و عناصر فرهنگی زمینه ساز هستندکه بر فعالیتهای سازمان و موفقیت یا شکست سازمان تاثیر دارند.اضافه کردن این مولفه به عنوان عوامل زمینه ساز با مطالعات عباسی و همکاران مطابقت دارد (abbasi &etal.2019).
4- ابزار و تجهیزات نوین آموزش و پژوهش و سیستمهای فناوری ومدیریت اطلاعات MIS,ict و...: سیستمهای فناوری اطلاعات بعنوان یک مولفه پیش نیاز بر تعیین دقیق نیازمندی های داخلی و خارجی در حوزه های مختلف و همچنین ابزار و تجهیزات پژوهشی وآموزش بر کیفیت فعالیتهای آموزش و پژوهشی تاثیر دارد. آموزش حضوری و مجازی و آموزشهای متداول ، آموزش بر اساس CBT 12 -سیمیلاتورها و شبیه سازها ،آموزشهای کارگاهی مهارت افزا(تولید و تست واپراتوری و آزمایشگاهها و ...) از انواع ابزارهای آموزشی هستند امروزه هوش مصنوعی و سیستمهای فناوری و اطلاعات ، در انواع سیمیلاتورها و شبیه سازهای آموزشی وپژوهشی و نیز در آموزش و محیط مجازی کاربرد فراوان دارد. و در سرعت انتقال مطالب و روش ارائه محتوای آموزش تاثیر دارد.این گزینه با چارچوب اقتصاددانشبنیان همخوانی دارد.
5-استانداردهای صنعتی، آموزشی، خدماتی و ملاحظات آمایشی و زیست محیطی: با جهانی شدن در واقع عامل استانداردها در صنایع و خدمات و ملاحظات زیست محیطی و آمایشی در اقتصاد دانش بنیان، اهمیت مضاعفی پبدا کرد. اصولا فعالیت شرکتها و مراکز دانشگاهی نباید تنها فقط به حل مساله هنگام وقوع خطاها ختم شود بلکه به این موضوع به عنوان فرصت مجدد برای کارآفرینی و حل مساله با نگاه یکپارچه برای دستیابی به رشد هوشمند نگریسته شود. در خصوص تاثیر استانداردها بر نیاز سنجی میتوان گفت نیاز میتواند به عنوان یک خواست یا ترجیح ، به عنوان رفع نوعی عیب و نقصان و یا به عنوان فاصله بین وضع موجود و وضع مطلوب مطرح شود پس استانداردها و ملاحظات زیست محیطی در رفع این نواقص و رسیدن به وضع مطلوب تاثیردارد(fathi &etal.2017).
ب) عوامل اصلی پیشران آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان :
1- نیازسنجی دقیق و آینده پژوهی درحوزه های مختلف آموزشی،خدماتی، صنعتی و…(داخلی و خارجی) :این مولفه با مطالعات گلدستاین و ایوانکی مطابقت دارد.از نظر گلدستاین و بسیاری از صاحبنظران، نیاز سنجی از اجزای آموزش و پژوهش ومقدمه آنها می باشد و به همین دلیل در مدل پیشنهادی این مولفه مهم در ستون عوامل پیشران قید شده است نیاز سنجی و آینده پژوهی در ایده یابی و نوآوری و همچنین در جهت دادن به آموزش و پژوهش نقش دارند(2016.mahdi). .دراین مدل ، نیازسنجی فقط به نیازهای آموزشی محدود نمی شود بلکه در همه حوزه ها در داخل و خارج فرصتها شناسایی و استفاده می شود.از فنون و تکنیک های مساله محور، توافق محور ، هدف محور میتوان برای نیاز سنجی استفاده کرد ( )fathi&ejargah.2017:15)) .آینده پژوهی و شناخت ویژگیهای محیط در آینده نظامهای آموزشی و پژوهشی، با توجه به سرعت تغییرات ناشی از دانش‌محوری، گسترش فناوری و جهانی شدن ضروری و اجتناب ناپذیر است. اهمیت آینده پژوهی با توجه به اثر آن بر اهداف و سیاستها و تغییر جهت و سمت و سوی تحقیقات R&D هم از نظر شکلی و هم از نظر محتوایی نقش تعیین کننده دارد.آینده کماکان درحال ساخته شدن است اما هر جامعه ای با توجه به میزان دانش، خلاقیت و نوآوری و نیز ارزش ها و اهداف خود آن را می سازد (yari.2015:3)
2- متنوع سازی درآمدها وجذب سرمایه و امکانات: در مقایسه نتایج با پیشینه این مولفه با مطالعات کشتکارو همکاران همخوانی دارد. این مولفه با بمنظورحمایت لازم و بهنگام وفراگیر از پرورش ایده ها و تجاری سازی دانش هسته ها و واحدهای فناور و شرکتهای دانشی شکل گرفته است. و بر نوع و میزان فعالیت واحدها و شرکتهای دانش بنیان بعنوان یک مولفه تاثیر دارد.با متنوع سازی درآمدهای مالی و سایر منابع برای رفع نیازها و افزایش قدرت مانور مراکز رشد دانشگاه یک ضرورت می باشد. مدیران ارشد سازمان و همچنین ویژگیهای سازمان و کارکنان (عناصر فرهنگ سازمانی کارا) و میزان نیاز تعریف شده در جذب منابع و فرصتها نقش کلیدی دارند.و خلاصه این مولفه بعنوان عامل پیشران خود تحت تاثیر مولفه های زمینه ای برنامه ریزی و مدیریت، عناصرفرهنگ سازمانی ، سیستمهای فناوری اطلاعات و قوانین استانداردها و ملاحظات زیست محیطی آمایشی قرار دارد که در جذب منابع و شناسایی فرصتها نقش کلیدی دارند.
3- فعالیت پژوهشی و R&Dمتنوع ، شبکه ای و بین رشته ای هسته ها، واحدها و شرکتهای دانش بنیان دانشگاه: این مولفه بامطالعات مانیرویچ مطابقت دارد. این فعالیتها باید بر اساس نیازسنجی دقیق و آینده نگری با نگاه یکپارچه در حل مسایل و مرتفع ساختن نیازها باشد تا نوآوری ها و تجاری سازی حاصل از آن موثرتر و دستاوردها باعوارض منفی کمتر باشد. فعالیت پژوهشی واحد های فناور و شركت هاى دانش بنيان ، پیشران و موتورمحرکه آموزش دانشگاهی کارافرین و دانش بنیان می باشد (jamshidnejad&etal.2021:9). و جزو مولفه اصلی و جداناپذیر آن می باشد اهمیت شرکتهای دانشبنیان تا حدی است که اقتصاد جهانی آن را یکی از مهمترین بخشهای درحال توسعه اقتصاد در نظر می گیرد(abuei&etal.2021). با افزایش شرکتهای دانش بنیان در دانشگاهها در عمل ارتباط با صنعت و مراکز خدماتی نیز بیشتر می شود..دانشگاه های کارآفرین و نیز دانشبنیان به طور جدی به بهربرداری و تجاری سازی دانشی که تولید کرده اند می پردازند.حاصل فعالیت شرکتهای دانش بنیان، علاوه بر خروجی های نهایی که در راستای تقویت اقتصاد دانش بنیان است شامل کارکردهایی نظیر تغذیه محتوایی آموزش در مرز دانش و جذب نیروی انسانی نخبه و کاهش مهاجرت مغزها به عنوان سرمایه انسانی موثر نوآور و بقا و ارتقای سازمان و... می باشد مانیروویچ و همکاران (munirorach&etal.2020).
4- آموزش: مولفه آموزش از پیشینه متدولوژی ارزیابی اقتصاد دانش بنیان استخراج شده است. اصولا مولفه آموزش موتور پیشران هر نوع سیستم آموزشی می باشد آموزش با مشخصات مستمر، بین رشته ای و شبکه ای، متنوع ،..با محتوای کیفی پویا و سازنده بر اساس نیاز سنجی دقیق در حوزه های مختلف در رشد اقتصادی کشور و سرعت تبدیل اقتصاد منبع محور به اقتصاد کارآیی محور و در نهایت به اقتصاد دانش بنیان از طریق توانمند شدن سرمایه نیروی انسانی موثر می باشد. به گفته مانیروویچ وهمکاران (2019) گرایشها و رویکردهای جدید برای استفاده از شرکتهای دانش بنیان به طور قابل توجهی بر سیستم آموزش تأثیر میگذارد.. در الگوی مفهومی پژوهش مولفه آموزش ، تحت تاثیر عوامل زمینه ای و سایر عوامل پیشران قرار دارد . هاشم خانی و همکاران(2021)و مانیروویچ وهمکاران (2019).
5-سرمایه انسانی نوآور و ارزش آفرین شایسته (خلاق، توانمند ، متعهد و..): این مولفه از پیشینه متدولوژی ارزیابی اقتصاد دانش بنیان استخراج شده و یک مفهوم اصلی اقتصاد دانش بنیان، دانش و آموزش است که اغلب از آن به عنوان "سرمایه انسانی" یاد میشود. این مولفه در نقش اساتید آموزشی و پژوهشگران از عوامل اصلی پیشران آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان است و نیروی انسانی آموزش دیده با نگرش، دانش و مهارت کافی در نوآوری و ارزش آفرینی یعنی نیروی انسانی شایسته بعنوان یک محصول از نتایج مدل آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان نیز محسوب می شود لذا مولفه نیروی انسانی در مدل بصورت مجزا در نظر گرفته شد این مولفه به شدت تحت تاثیر عوامل تعدیل کننده و موانع و آسیبها قرار دارد.
ج) موانع و آسیبهای آموزش دانشگاه مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان(عوامل تعدیلگر) :مشتمل بر تمهای فرعی زیر و ریزمولفه هاست است:1- نداشتن برنامه منسجم 2-عدم حمایتهای لازم و فراگیر بالا دستی3-نبود ثبات اقتصادی
د) نتایج و پیامد های آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان: شامل افزایش مقالات و پژوهشهای کاربردی، افزایش ثبت هسته ها،واحدهای فناورو شرکتهای دانش بنیان، افزایش ارتباط با سنعت و خدمات جامعه، مرتفع ساختن نیازهای واقعی در حوزه های مختلف بواسطه ایده پروری و نوآوری و ارزش آفرینی، تجاری سازی دانش تولید شده ، افزایش در آمدهای دانشی و تغییر استراتژی مالی ، تناسب اشتغال در حوزه دانش بنیان نسبت به دانشجویان پذیرفته شده،کوتاه شدن سیکل نوآوری ، بهبود مستمر استاندارد ها و حل مسایل با نگاه یکپارچه بواسطه ارزیابی های هدف آزاد با هدف رشد هوشمند ،ایجاد ارزش افزوده در تکمیل زنجیره تولید،شایسته پروری و شایسته گزینی،استقلال دانشگاه، رشد اقتصادی، اعتبار بخشی مدارک تحصیلی،صادرات محصول و خدمات پیچیده دانش بنیان، بین المللی شدن دانشگاه، صرف جویی ارزی و ارز آوری و .. در قالب نتایج و پیامدهای اجتماعی و زیست محیطی، پیامدهای فرهنگی، پیامدهای مدیریتی، پیامدهای اقتصادی، پیامدهای آموزشی و پژوهشی و در نهایت تقویت توسعه پایدار می باشد. برای بررسی نرمال بودن توزیع دادهها از آزمون کولموگروف اسمیرنوف استفاده شده است و پس از آن از نرم افزار Smart PLS برای برآورد مدل معادلات ساختاری به شرح ذیل استفاده شد.
-برآورد مدل معادلات ساختاری
در این بخش، توسط نرم افزار Smart PLS ضرایب مسیر یا بارهای عاملی متغیرهای پنهان بر اساس مدل ارائه شده در شکل دو 2 محاسبه گردیده است.
شکل شماره 2 مدل معادلات ساختاری PLS
و متعاقب آن نیز آماره t ضرایب در مدل محاسبه می شود کهنتایج محاسبات هر دو در جدول شماره چهار ذکر شده است.
جدول 4- نتایج برآورد مدل معادلات ساختاری
روابط | ضریب | آماره t | نتیجه |
چشم اندازهای اقتصاد دانش بنیان ¬ عوامل زمینه ساز | 677/0 | 890/3 | معنادار |
عوامل زمینه ساز ¬ عوامل پیشران | 518/0 | 288/2 | معنادار |
عوامل پیشران ¬ سرمایه انسانی | 551/0 | 383/4 | معنادار |
سرمایه انسانی ¬ نتایج و پیامدها | 336/0 | 616/3 | معنادار |
نتایج و پیامدها ¬ هدف آرمانی (تقویت توسعه پایدار) | 328/0 | 659/2 | معنادار |
نقش تعدیلگر موانع و آسیبها | 346/0 | 039/2 | معنادار |
با توجه به نتایج بدست آمده، از آنجا که تمامی بارهای عاملی بالای 3/0 بوده و معنادار هستند؛ لذا قابل قبول میباشند.
چشم اندازهای اقتصاد دانش بنیان به میزان 677/0 بر عوامل زمینه ساز تاثیر دارد. عوامل زمینه ساز به میزان 518/0 بر عوامل پیشران تاثیر دارد. عوامل پیشران به میزان 551/0 بر سرمایه انسانی تاثیر دارد. سرمایه انسانی به میزان 336/0 بر نتایج و پیامدها تاثیر دارد. نتایج و پیامدها به میزان 328/0 بر هدف آرمانی (تقویت توسعه پایدار) تاثیر دارد. همچنین موانع و آسیبها در تاثیر عوامل پیشران بر سرمایه انسانی نقش تعدیلگر به میزان 346/0 دارد. همچنین محاسبه مقادیر ضریب تعیین که متوسط رو به بالا است نشان داد متغیرهای مستقل و وابسته ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند.
یافته ها نشان میدهد محیط کسب و کار و چشم اندازهای اقتصاد دانش بنیان که عمدتا با سیاستهای نهاد حاکمیت مرتبط است، بستر ساز اقتصاد دانش بنیان می باشد. عوامل پیشران از جمله مولفه نیروی انسانی که از مهمترین عوامل نوآوری و ارزش آفرینی در حوزه های مختلف وسایر نتایج و خروجیها می باشد به شدت تحت تاثیر عامل تعدیلگر موانع و آسیبها قرار دارد در نتیجه با کنترل و کاهش اثر این عوامل آسیبزا میتوان به خروجی ها و پیامدهای مناسب حاصل از آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان ( نوآوری و ارزش آفرینی بیشتر در حوزه های مختلف) دست یافت. لذا علاوه بر دانشگاههای نخبه گرا بایستی دانشگاههای توده‌گرا نیز، به نوآوری و ارزش آفرینی در حوزه‌های کارآفرینی و اقتصاد دانشبنیان و توسعه پایدار روی آورند و در نتیجه ، تناسب بین تعداد دانششجویان پذیرفته شده و اعضای هیئت علمی با شاغلین بخش دانش بنیان ایجاد می شود. در این صورت با افزایش و متنوع سازی درآمدهای دانشی در کنار دریافت شهریه میتوان به تقویت پایداری دانشگاهها دست یافت
نوآوری و ارزش آفرینی از اصول فراگیر آموزش دانشگاهی مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان می باشد ترکیب خطی و غیر خطی نوآوری ها و فعالیت تیمی و شبکه ای باعث تشکیل خوشه های نوآوری، کوتاه شدن سیکل نوآوری و تولید خدمات و محصولات پیجیده تر و کار آتر دانش بنیان می گردد .
استراتژي توسعه دانشگاهی نبايد از بالا انتخاب و اعمال شود بلكه بايد توسط تیم کاری و متخصصان طراحي و تكميل شود.شرکتهای دانش بنیان دانشگاهها باید به استراتژی مزیت رقابتی و اقیانوس آبی برای موفقیت توجه کافی داشته باشند.
آموزش و پژوهش میان رشته ای، ایجاد دانشگاههای بین المللی و جذب دانشجویان و اساتید خارجی ، مشارکت در طرحهای بین دانشگاهی ، ملی و فرا ملی علاوه بر مباحث درامد زایی برای این منظور توصیه می گردد.
حمایتهای مالی بالا دستی و سایر منابع باید بهنگام ، در حد ضرورت و با حفظ استقلال دانشگاه باشد. با پرهیز از شعارزدگی باید گفت با انتخاب مدبران شایسته است که شایسته پروری و حمایتها با ویژگیهای که برشمردیم به وقوع می پیوندد و تنها ملاک برای عزل و نصبهای مدیریتی فارغ از مداخلات سیاسی باید شایسته گزینی باشد.
فهرست منابع
یزدانی، فاطمه، نیلی احمدآبادی، حمدرضا، (1395)، نقش آموزش عالی در اقتصاد دانش بنیان، کنگره ملی آموزش عالی ایران، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دوره 1.
ماهر، زهرا، مدنیان، سارا، (1395)، مدلهای سازمانی دانشگاه در جامعه دانشبنیان، کنگره ملی آموزش عالی ایران، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، دوره 1.
فتحی،کوروش (1396)، اصول و مفاهیم اساسی برنامه ریزی درسی، انتشارات علم استادان.
شاین، ادگارد،(1396)، فرهنگ سازمانی ، مترجم محمد محجوب ، ناشر فرا، چاپ سوم کاری نو
متوسلی،محمود و آهنچیان،محمدرضا،(1396)، اقتصادآموزش پرورش،انتشارات سمت.
مهدی، رضا، (1394)، آینده شناسی آموزش عالی: راهبردها و پیامدهای سازگاری دانشگاه با محیط و جامعه، فرایند مدیریت توسعه، دوره 28، شماره 1، صص 54-31.
انتظاریان، ناهید، (1394)، تاثیر کسب و کارهای دانش بنیان بر رشد اقتصادی کشور، کار و جامعه، شماره 180.
قاسمی محمد؛ فقیهی ، مهدی و علیزاده ، پریسا (1397). الزامات دستیابی به اقتصاد دانش بنیان در سطح کلان،فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی ، سال هجدهم شماره 68بهار 1397 ، 99 – 152..
شریفی حسین و گرجی‌زاده، عطیه (1397). نقش اقتصاد دانشبنیان در کنترل تورم، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، دوره 8 شماره 26 ص 107-125.
عباسی،حبیبه؛نصیری، بابک؛سورانی،رضا؛مصلح ،مریم(1397)، حرکت به سوی نسل سوم دانشگاههای علوم پزشکی، راهبردی برای اقتصاد دانش بنیان، فصلنامه علمی پژوهشی طب و تزکیه، پاییـز 97 ،دوره 27 ،شماره 3 ،صفحه 179 تا 189
عزیزی، فیروزه و مرادی، فهیمه (1398 )، محاسبه شاخصهای اصلی و فرعی اقتصاد دانشبنیان.فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی شماره 85 ، بهار 97 ص 243-270.
رومزی، هدی، حسین پور، محمد، بهمیی، لیلا، نصیری، ماریا، (1398)، طراحی مدل ایجاد و توسعه شرکت های دانش بنیان در رشته های علوم انسانی، کتابداری و اطلاع رسانی، دوره بیست و دوم، شماره 4، صص 151-119.
توشمالی،غلامرضا؛علی محمدزاده،خلیل؛ماهر،علی؛حسینی،مجتبی،بهادری،محمد کریم (1398)، طراحی الگوی دانشگاه نسل سوم در دانشگاههای علوم پزشکی آزاد اسلامی با رویکرد ترکیبیدوره چهارم، شماره 4،ص 270 تا 285 .
ابویی، طاهره، شجاعی، سامره، آقاجانی، حسنعلی، (1399)، عوامل مؤثر بر آموزش کارآفرینی کسب و کارهای دانشبنیان در شتاب دهنده های مستقر در مراکز رشد دانشگاهی، فصلنامه پژوهش در نظامهای آموزشی دوره 14، ویژه نامه، ص 95-110.
نامنی، احمد(1398)،تبیین ویژگی های دوره گذار دانشگاه از نسل دوم به نسل سوم، مدیریت و برنامه ریزی در نظامهای آموزشی ، دوره دوازدهم شماره یک بهار و تابستان 98،
نبي پور، ايرج (1399). دانشگاه نسل پنجم: بر پایة مدل مارپیچ پنجگانة کارایانیسو کمبل، دوماهنامه طبّ جنوب پژوهشكده زيست-پزشكي خليج فارس دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني بوشهر سال بيست و سوم، شماره 2 ،صفحه 194 – 165.
نصیری اقدام، علی، میرزایی قزاانی، مجید، خلیلی عراقی، منصور، (1399)، اقتصاد دانشبنیان بررسی نقش فناوری و نوآوری در توسعه اقتصادی، انتشارات نشر.
جمشیدنژاد، گلاره؛ واحدی ، مرجان؛ پورسعید، علیرضا و چهارسوق ، حامد (1399). پیشرانها و پسرانهای آموزشی مؤثر بر مدیریت توسعه شرکتهای دانشبنیان، فصل نامه علمی پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، زمستان 99 شماره 55 ص 9-37
علمداری، محمدرضا؛ قورچیان، نادرقلی و جعفری، پریوش (1400)، ارائه مدلی برای تعامل دانشگاه و صنعت مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان، فصلنامـه علمي پژوهشي دانش سرمايه گـذاري سال دهم/ شماره سي وهشتم/ تابستان.
فخاریان، بهاره، نصیری، فائزه، صوفیان، دانیال، (1400)، مروری بر نقش شرکتهای دانشبنیان در شکلگیری دانشگاه کارآفرین، چهارمین کنفرانس مطالعات مدیریت و حسابداری.
کشتکار، مهران و رحمدل، ناصر(1400). الگوی جامعه دانشبنیان در ایران.مطالعات مدیریت راهبردی، دوره 12، شماره 45،بهار 1400، ص 269.
نیاز آذری ، کیومرث؛ جباری، نگین (1400).نقش دانشگاه در تولید دانش مبتنی بر اقتصاد دانشبنیان بمنظور تحقق اقتصاد مقاومتی، فصلنامه مطالعات نوین کاربردی،سال 4 شماره 1، صص 98-106.
Bezanilla María José, García-Olall Ana Paños-Castro, Jessica ,(2020 ), Developing the Entrepreneurial University: Factors of Influence, Sustainability 2020, 12, 842; www.mdpi.com/journal/sustainability.
Ahmed, T., Chandran, V. G. R., Klobas, J. E., Liñán, F., & Kokkalis, P. (2020). Entrepreneurship education programmes: How learning, inspiration and resources affect intentions for new venture creation in a developing economy. International Journal of Management in Education, 18(1), Article 100327.
Etzkowitz H, Zhou C. (2017). Regional Innovation Initiator: The Entrepreneurial University In Various Triple Helix Models. Singapore Triple Helix VI Conference Theme Paper. (Accessed February 12, 2017, at https://www.triplehelixconference.org/th/6/Sin gaporeConferenceThemePaper050107.pdf).
Carayannis EG, Campbell DFJ. (2019). Smart Quintuple Helix Innovation Systems, How Social Ecology And Environmental Protection Are Driving Innovation, Sustainable Development And Economic Growth. New York: Springer Briefs In Business, Springer International Publishing.
He, Q., Guijarro-Garcia, M. & Costa-Climent, J. (2022). Impact of knowledge-based capital on firm productivity: The contingent effect of ownership, Journal of Business Research, 140, 85-94.
Munirovich,, Elvir, Valentinovich Pavlyuk, Albert, Viktorovna Ling, Viktoriya, Vladimirovna Mikhailova, Mariya, Adamovich Shichiyakh, Rustem, Vladimirovich Kozachek, Artemiy, (2019).
Horng, J.S., Liu, C.H., Chou, S.F. & Huang, Y.C. (2020). The roles of university education in promoting students’ passion for learning, knowledge management and entrepreneurialism, Journal of Hospitality and Tourism Management, 44, 162-170.
Mejri, K., MacVaugh, J.A., Tsagdis, D. (2018). Knowledge configurations of small and medium-sized knowledge-intensive firms in a developing economy: A knowledge-based view of business-to-business internationalization, Industrial Marketing Management, 71, 160-170
Parveen Sajida, Mahmood Babak, Ayesha Ch, (2020 ), Role of Higher Education in Creation of Knowledge Economy in Punjab, Pakistan, Mushtaq, M. 9(36), 38-50.
Wissema JG. (2019). Towards The Third Generation University: Managing The University In Transition. Cheltenham: Edward Elgar Pub.
Alrawadieh, Z., Karayilan, E., & Cetin, G. (2019). Understanding the challenges of refugee entrepreneurship in tourism and hospitality. Service Industries Journal, 39(9-10), 717–740.
Baier, J.A. & Mcllraith, S.A. (2022). Knowledge-based programs as building blocks for planning, Artificial Intelligence, 303.
Wang, L.H., Liao, S.Y. & Huang, M.L. (2022). The growth effects of knowledge-based technological change on Taiwan’s industry: A comparison of R&D and education level, Economic Analysis and Policy, 73, 525-545.
Identifying the components of academic education based on knowledge-based economics and providing a suitable model
Abstract
Education is the main basis for creating economic power in the knowledge-based economy. Meeting educational needs requires pursuing multiple forms of knowledge acquisition. Economics helps to predict the manpower needed by different social sectors, and education is effective in the quality of the population and their acquisition abilities. According to the type and quality of the content of education and research and its amount, it is effective in the speed of transforming the resource-oriented economy into an efficiency-oriented economy and finally into a knowledge-based economy as well as economic growth. The current research was conducted in terms of practical purpose, in terms of descriptive method and in terms of data collection. In this regard, the background (theoretical and experimental) of academic education and knowledge-based economy was investigated in an analytical way, and in the field part, a purposeful sampling method was used through a semi-structured interview of 15 experts, including professors and research managers of Azad University of Tehran Provinces. and Alborz, the collected data were analyzed by theme analysis method with Nvivo software after identifying and extracting at least ten main and effective components as contextual and driving factors, each with five components in three general categories. background factors; Driving factors and outputs and consequences of tertiary education based on knowledge-based economics were classified and finally quantitative method with smart.pls software was used in order to validate the research model made by the researcher. Based on the obtained results, the prospects of knowledge-based economy have an effect of 0.677 on underlying factors. Background factors have an effect of 0.518 on driving factors. Driving factors have an impact on human capital by 0.551. Human capital has an effect of 0.336 on results and consequences. The results and consequences have an effect of 0.328 on the ideal goal (strengthening sustainable development). Also, obstacles and injuries have a moderating role of 0.346.
Key words: tertiary education, sustainable development, innovation and value creation, commercialization of knowledge, knowledge-based economy
[1] .Etzkowitz & Zhou
[2] Harvard University
[3] UNICEF
[4] Acia-Pacific Economic Cooperation
[5] World Bank
[6] . Campbell & Carayannis
[7] . Mejri
[8] . Parveen
[9] .Bezanila
[10] .Baier & Mcllraith
[11] . He
[12] .COMPUTER BASED TRAINER
