واکاوی ابعاد و مؤلفههای حکمرانی دانشگاهی با رویکرد تحولگرا
الموضوعات :سمیه جهانشیری 1 , محمد نوریان 2 , عباس معدن دار آرانی 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت آموزش عالی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه برنامه ریزی آموزشی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
الکلمات المفتاحية: حکمرانی, مدلهای حکمرانی, رویکرد تحولگرا, سنتزپژوهی, نظام آموزش عالی,
ملخص المقالة :
کلیدی ترین عامل تحولات؛ تحولات فناورانه، تحولات اجتماعی و اقتصادی و تحولات جهانی شدن است که کلیه ساحتهای زندگی بشر از آن تاثیر پذیرفته و مبنای مناسبات زندگی خود را بر اساس آن تحولات طرحریزی کردهاند. از این رو، تحولات حکمرانی آموزش عالی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بلکه تحت تاثیر آن قرار گرفته است. هدف از این مطالعه، بررسی مؤلفهها و عناصر حکمرانی دانشگاهی است و از طریق شناخت رابطه و نقش هر یک از آنها، الگوی بومی دانشگاههای ایران طراحی گردد. در این پژوهش بر اساس سنتزپژوهی و روش فرامطالعه (فراترکیب)، 87 مؤلفه (شاخص) از 40 مقاله معتبر بدست آمد که با استفاده از تکنیک دلفی توسط 30 نفر از خبرگان مورد تایید قرار گرفت. پس از تحلیل شاخصهای حکمرانی در آموزش عالی، مشخص شد که این شاخصها در شش بعد کلانتر و در 2 بخش عوامل درونی (سیستم های مدیریتی و فرآیندهای آن، سیستم باز و پاسخگو و مسئولیت پذیر، مشارکت ذینفعان داخلی) و عوامل بیرونی (حاکمیت و استقلال نهادی، استقلال مالی،آزادی اکادمیک، مشارکت ذی نفعان خارجی) جای میگیرند. برای درک پدیده آموزش عالی توجه به ریشههای نهادی و تعادل قدرت در نظامهای آموزش عالی مدرن، مثلث کلارک است که میان الگوی کنترل دولتی، الگوی هومبولتی(حکمرانی دانشگاهیان) و الگوی بازار محور آمریکایی – انگلیسی تمایز قائل میشود. بر اساس نتایج به دست آمده می توان نتیجه گرفت مدیریت و حکمرانی دانشگاه امری چندبعدی است که برنامه ریزان نظام آموزش عالی می توانند از نتایج این پزوهش در راستای تحول حمرانی در سطوح مختلف آن استفاده نمایند.
