واکاوی عدول از دادرسی عادلانه کیفری متأثر از مقام و موقعیت متهم در حقوق ایران و اسناد بین المللی؛ حقوق بشر از منظر بین الملل

الموضوعات :

علی مبادری ¹ (دانشجوی دکتری حقوق، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران.)
سمیرا گلخندان ² (استادیار،گروه حقوق، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران .)
محمدحسین رجبیه ³ (استادیار، گروه حقوق، واحد خمین، دانشگاه آزاد اسلامی، خمین، ایران.)

تاريخ الإرسال : 10 الجمعة , شوال, 1445 تاريخ التأكيد : 18 الإثنين , ذو الحجة, 1445 تاريخ الإصدار : 24 الثلاثاء , محرم, 1446

الکلمات المفتاحية: متهم, دادرسی عادلانه, اصل برابری, موقعیت متهم, منصب و مقام,

ملخص المقالة :

هدف از پژوهش حاضر، واکاوی عدول از دادرسی عادلانه کیفری متأثر از مقام و موقعیت متهم در حقوق ایران و اسناد بین المللی بود. در این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی انجام شد به بررسی عادلانه بودن دادرسی کیفری که یکی از مهم ترین اصول حاکم بر تمامی فرآیند دادرسی کیفری است پرداخته شد. وصف عادلانه بودن علاوه بر اینکه در ارتباط با مراحل یک دادرسی کیفری مطرح می شود، در ارتباط با تمامی دادرسی های کیفری و فرآیند کلی دادرسی کیفری نیز مطرح می شود، به نحوی که تمامی اشخاص جامعه در وضعیت برابر و یکسانی قرار گرفته و با همه مثل هم رفتار شود. در برخی از موارد دادرسی کیفری متأثر از مقام و موقعیت و جایگاه متهم بوده و برخی از مراحل دادرسی کیفری تحت تأثیر این عامل به صورتی متفاوت از دیگران در مورد آنها اجرا می گردد، هرچند که این افتراق و تفاوت دارای مبانی و عللی بوده که درتلاش برای توجیه آن است، لیکن چنانچه موارد افتراق از حالت استثناء گذشته و طیف وسیعی از اشخاص را در برگیرد، عادلانه بودن کل نظام دادرسی مورد سئوال قرار می گیرد. در بررسی وضعیت عدول از دادرسی عادلانه کیفری متأثر از مقام و موقعیت متهم در ایران مشخص گردید که تحقق دادرسی عادلانه نیازمند کاستن از موارد افتراقی در دادرسی کیفری به دلیل موقعیت و مقام اشخاص است و یکسانی فرآیند دادرسی کیفری برای تمامی اشخاص جامعه با مبانی فقهی و دینی نیز سازگاری بیشتری دارد.

المصادر:

1. آخوندي ، محمود، (1368)، آيين دادرسي كيفري ، تهران، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ، جلد اول.
2. آخوندی ،محمود، (1394)، شناسایی آیین دادرسی کیفری: اجرای احکام کیفری، تهران، دوراندیشان، چاپ دهم
3. آخوندي، محمود (١٣٨٧)، آيين دادرسي کيفري، ج ٦، تهران : چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد،
4. اداره کل روابط عمومی و امور فرهنگی مجلس، (1364)، صورت مشروح مذاكرات مجلس بررسي نهايي قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران ، تهران، چاپ دبيرخانه مجلس بررسي نهايي قانون اساسي ، چاپ دوم.
5. استفاني ، لواسور (1377)، حقوق جزاي عمومي ، ج 2 ، ترجمه دكتر حسن دادبان ،تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبايي، جلد دوم.
6. آشوری، محمد،(1387)، مفاهیم عدالت و انصاف ازدیدگاه کنوانسیون اروپایی حقوق بشر در حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت، مجموعه مقالات زیر نظر محمد آشوری، تهران، چاپ اول، نشر گرایش،
7. آشوری، محمد،(1395)، آیین دادرسی کیفری، تهران، اتشارات سمت، جلد دوم، ویراست پنجم.
8. آقایی جنت مکان، حسین،(1396)،حقوق دادرسی عادلانه و منصفانه (دادگرانه): با تاکید بر قانون آیین دادرسی کیفری ایران، تهران، جنگل، چاپ یکم
9. آقایی¬نیا، حسین،(1387)، جرایم علیه اشخاص(شخصیت معنوی)، تهذان، میزان، جاپ سوم.
10. اکبری، بهنام،(1396)، آیین دادرسی کیفری، تهران، مجد، چاپ اول
11. امام خمینی، سید روح¬الله، (1387)، ولایت فقیه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)، چاپ دوم
12. انصاري ، مسعود،(1352)، مصونيتهاي قانوني ، تهران، انتشارات اشراقي ، چاپ دوم.
13. باری، مجتبی،(1396)، نظارت انتظامی بر رفتار قضات دادگستری: تخلفات و مجازات‌های انتظامی قضات دادگستری صلاحيت و مرجع رسيدگی به تخلفات آيين رسيدگی و اجرای احكام انتظامی، تهران: کتاب آوا،
14. بندرچی، محمدرضا، (1383)، نمایندگان مجلس؛ مصونیت یا عدم مصونیت، تهران، روشن،
15. جعفری لنگرودی، محمد جعفر، (1378) ، مبسوط در ترمینولوژی حقوق،چاپ اول، تهران،نشر گنج دانش، جلد پنجم.
16. جعفری لنگرودی، محمد جعفر،(1385)، ترمینولوژی حقوق، تهران، کتابخانه گنج دانش، چاپ شانزدهم.
17. جعفری، محمد جواد،(1397) ، مبانی حقوقی نظارت بر رفتار نمایندگان مجلس در پرتو اصل مصونیت پارلمانی، تهران، علم استادان، چاپ اول
18. جمعی از نویسندگان،(1389)، مرزهای تقنین و اجرا در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران،معاونت تدوین،تنقیح وانتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست¬جمهوری،چاپ اول.
19. جهانی، فرخزاد، (1396)، مطالعات تطبیقی مطالعه در خصوص نظام جذب، گزینش، آموزش، انتصاب و نظارت بر قضات کشورهای آلمان، پاکستان، ترکیه و مالزی، تهران، قوه قضاییه، مرکز مطبوعات و انتشارات، چاپ اول.
20. جوانمرد، بهروز، (1395)، آیین دادرسی کیفری (صلاحیت، مراجع رسیدگی، ترتیبات صدور حکم و اعتراض به آراء، ادله اثبات دعوا و اجرای احکام)، تهران، جنگل، جاودانه، چاپ سوم،
21. جوانمرد، بهروز؛(1393)، فرآیند دادرسی کیفری؛ انتشارات جاودانه، جنگل؛ جلد دوم؛ چاپ نخست؛ تهران؛
22. حبیب‌زاده ،محمد کاظم، (1394)، حقوق اداری، تهران، بهنامی ، چاپ دوم
23. خالقی، علی (1388)، آئین دادرسی کیفری، موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش، چاپ سوم، تهران
24. خالقی، علی، (1394)، جستارهای در حقوق جزای بین الملل، تهران، انتشارات شهر دانش، چاپ دوم
25. خالقی، علی، (1395)، آیین دادرسی کیفری، تهران، موسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، چاپ سی و سوم،
26. خالقی، علی،(1395)، آیین دادرسی کیفری، تهران، موسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، چاپ سی و سوم
27. دریاباری، سیدمحمد زمان،(1383) دادسرا و دادگاه ویژه روحانیّت،تهران، انتشارات مرکز انقلاب اسلامی ،چاپ اول
28. دشتی،محمد،(1379)، نهج البلاغه ، قمريال انتشارات مشرقين ، چاپ اول