• الصفحة الرئيسية
  • کاربرد روش PCA در شناسایی مهم¬ترین معیارهای تاثیرگذار بر انتخاب خدمات فرهنگی در مناطق تفرجی و گردشگری (پارک جنگلی النگدره استان گلستان)

شارک

عنوان URL للمقالة


رقم المقالة : 140301291107341 زيارة : 285 الصفحة: -

نوع المخطوط: ابحاث

کاربرد روش PCA در شناسایی مهم¬ترین معیارهای تاثیرگذار بر انتخاب خدمات فرهنگی در مناطق تفرجی و گردشگری (پارک جنگلی النگدره استان گلستان)

الموضوعات :

سیمین سلیمی دهکردی 1 , علیرضا میکائیلی تبریزی 2 , سپیده سعیدی 3

1 - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
2 - گروه طراحی و ارزیابی محیط زیست - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
3 - استادیار گروه محیط زیست دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

تاريخ الإرسال : 08 الأربعاء , شوال, 1445 تاريخ التأكيد : 24 السبت , ذو القعدة, 1445 تاريخ الإصدار : 12 الجمعة , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: استان گلستان, پارک جنگلی النگدره, تحلیل ¬مولفه¬های اساسی, خدمات فرهنگی, گردشگری.,

ملخص المقالة :

خدمات فرهنگی اکوسیستم مزایای غیرمادی هستند که مردم از محیط به¬دست می‌آورند و شامل ارزش¬های زیبایی¬شناختی، هویت فرهنگی، روابط اجتماعی، حس مکان، تفرج و توریسم، دانش¬افزایی و ارزش‌های آموزشی است. این خدمات به¬طور مستقیم با سلامتی و آسایش انسان مرتبط است و از پیوند بین مردم و محیط اطراف آنها دریافت می‌شود. با توجه ‌به ظرفیت‌های موجود در پارک جنگلی النگدره، این پارک به¬عنوان ثروت عظیم فرهنگی و بوم¬شناختی به¬شمار می¬رود. ظرفیتی که با استفاده از آن می‌توان گردشگران را به این منطقه جذب و زمینه‌های حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار این محدوده جنگلی را مهیا کرد. هدف این مطالعه تعیین مهم¬ترین معیارهای خدمات فرهنگی در پارک جنگلی النگدره است. بدین منظور پرسشنامه¬ای تدوین و بین 270 نفر از بازدیدکنندگان توزیع شد و با به¬کارگیری روش تحلیل مولفه¬های اساسی، نتایج آن در نرم افزار SPSS تحلیل شد. نتایج به¬دست آمده نشان داد از بین 20 معیار خدمات فرهنگی شناسایی شده، شش معیار ارزش کاهش خطر فیزیکی آسیب بدنی، دسترسی به آب و غذا و هوای سالم، الهامات و حس مکان، میراث فرهنگی، هویت و ارزش مکان، ارزش تفریحی- تفرجی، و ارزش زیبایی¬شناختی بیشترین اهمیت را دارند. نتایج این تحقیق ضمن شناسایی مهم¬ترین خدمات فرهنگی پارک جنگلی النگدره می¬تواند به کارشناسان و مدیران برنامه¬ریزی در توسعه دقیق¬تر و آگاهانه¬تر خدمات فرهنگی گردشگری کمک کند و با توسعه این خدمات زمینه لازم جهت جذب بیشتر گردشگران به این منطقه فراهم گردد.

المصادر:

Abdullahi, S., Ilderami, A., (2022). Valuing ecosystem services; Concepts and methods. Man and Environment, (1) 20, 1-18. (in Persian).
Akhgari Sang atash, Z., (2017). Evaluation of visual quality of urban landscape (Case study: Mashhad and Gorgan), Master Thesis. 131 p. (in persian).
Alcamo, J., Bennett, E., and Program, M., (2003). Ecosystems and Human Well-Being: A Framework For Assessment.
Andersson, E., Tengö, M., McPhearson, T., and Kremer, P., (2015). Cultural ecosystem services as a gateway for improving urban sustainability. Ecosystem Services, 12, 165-168.‏
Bachi, L., Ribeiro, S. C., Hermes, J., and Saadi, A., (2020). "Cultural Ecosystem Services (CES) in landscapes with a tourist vocation: Mapping and modeling the physical landscape components that bring benefits to people in a mountain tourist destination in southeastern Brazil", Tourism Management, 77. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2019.104017
Borooghani, M. Mirkarimi, S. H. Mohammadzadeh, M. Saedi, S., (2021). Using Principe Component Analysis to Identify the Most Important Criteria on the Preferences of Walking Tracks of Ziarat Watershed Basin, Environmental Researches, 12(23), 81-90. magiran.com/p2327991.(in Persian).
Caglayan, İ., Yeşil, A., Cieszewski, C., Gül, F. K., and Kabak, Ö., (2020). Mapping of recreation suitability in the Belgrad Forest Stands. Applied Geography, 116, 102153.‏
De Groot, R., Brander, L., Van Der Ploeg, S., Costanza, R., Bernard, F., Braat, L., Christie, M., Crossman, N., Ghermandi, A., and Hein, L., (2012). Global estimates of the value of ecosystems and their services in monetary units. Ecosystem Services, 1(1), 50–61.
De Valck, J., Landuyt, D., Broekx, S., Liekens, I., De Nocker, L., and Vranken, L., (2017). Outdoor recreation in various landscapes: Which site characteristics really matter?. Land Use Policy, 65, 186-197.‏
Ermoian, D.W., (2003). Validation of a fractal visualization method for factor analytic structures. Arizona State University.
Fischer, L. K., Honold, J., Botzat, A., Brinkmeyer, D., Cvejić, R., Delshammar, T., Elands, B., Haase, D., Kabisch, N., Karle, S. J., Lafortezza, R., Nastran, M., Nielsen, A. B., van der Jagt, A. P., Vierikko, K., and Kowarik, I., (2018). "Recreational ecosystem services in European cities: Sociocultural and geographical contexts matter for park use", Ecosystem Services, 31, pp. 455–467. https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2018.01.015.
Fisher, B., Turner, R. K. and Morling, P., (2009). Defining and Classifying Ecosystem Services for decision making. Ecological Economics, Vol, 68 (3): 643- 653.
Hashimoto, S., Nakamura, S., Saito, O., Kohsaka, R., Kamiyama, C., Tomiyoshi, M. and Kishioka, T., (2015). Mapping and characterizing ecosystem services of social-ecological produc tion landscapes: case study of Noto, Japan. Sustainability science. 10: 257-273. doi: 10.1007/s11625-014-0285-1.
Inskip, A., (2015). Tourism planning: an integrated and sustainable approach to tourism planning and development, second edition, translated by Mahmoud Hasanpour and Saeed Daghestani, Mehkame Publishing House, Tehran.
Kabiri Hendi, M. Mirkarimi, S. H. SalmanMahiny, A. R., (2023). Identification and Prioritization of Effective Criteria for Cultural Ecosystem Services Assessment in Golestan Province, Environmental Researches, 13(26), 247-262. magiran.com/p2572249. (in Persian).
Komossa, F., van der Zanden, E. H., and Verburg, P. H., (2019). Characterizing outdoor recreation user groups: A typology of peri-urban recreationists in the Kromme Rijn area, the Netherlands. Land Use Policy, 80, 246-258.‏
Komossa, F., Wartmann, F. M., Kienast, F., and Verburg, P. H., (2020). Comparing outdoor recreation preferences in peri-urban landscapes using different data gathering methods. Landscape and Urban Planning, 199, 103796.‏
Kulczyk, S., Woźniak, E., and Derek, M., (2018). "Landscape, facilities and visitors: An integrated model of recreational ecosystem services", Ecosystem Services, 31, pp. 491– 501. https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2018.02.016
Mao, Q., Wang, L., Guo, Q., Li, Y., Liu, Min L., and Xu, G., ( 2020). Evaluating cultural ecosystem services of urban residential green spaces from the perspective of residents' satisfaction with green space. Frontiers in public health, 8, 2-26.
Mirkarimi, S. H. Saeidi, S. Mohammadzadeh, M. SalmanMahini, A. R., (2014). PCA Method in Landscape Visual Quality Assessment, Case study: Ziarat Watershed of Golestan Province, Journal of Environmental Studies, 40(2), 451-462. magiran.com/p1304622. (in Persian).
Mohaddes, F., (2010). Principal Component and Factor Analysis Case Study: Assets Price Evaluation and Inflation Impacts, Economic Research and Policy Department Central Bank of the Islamic Republic of Iran, 1-55. (in Persian). Mooney, Harold. A et al., (2005). Ecosystem and Human Well-Being, Synthesis, A Report of the Millennium Ecosystem Assessment, World Resources Institute.
Moshari, M. Sepehri, A. Barani, H., (2020). Formulating the Criteria and Indexes for Valuation of Cultural Services of Natural Ecosystems on the Basis of Endemic Characteristics of Iran, Naqshejahan- Basic studies and New Technologies of Architecture and Planning, 9(4), 305-312. magiran.com/p2132056 (in Persian).
Nahuelhual, L., Carmona, A., Lozada, P., Jaramillo, A., and Aguayo, M., (2013). "Mapping recreation and ecotourism as a cultural ecosystem service: An application at the local level in Southern Chile", Applied Geography, 40, pp. 71–82.
Negehban, A. R., (2006). Guide to research methods using questionnaires, SPSS, 11, Jahad University Publications, Tehran Branch, 273 p. (in Persian).
Olson, L. E., Squires, J. R., Roberts, E. K., Miller, A. D., Ivan, J. S., and Hebblewhite, M., (2017). "Modeling large-scale winter recreation terrain selection with implications for recreation management and wildlife", Applied Geography, 86, pp. 66–91. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2017.06.023.
Pearson, K., (1901). XI. Mathematical contributions to the theory of evolution.—X. Supplement to a memoir on skew variation. Philosophical Transactions of the Royal Society of London. Series A, Containing Papers of a Mathematical or Physical Character, 197(287-299), 443-459.‏
Prip, C., (2018). The Convention on Biological Diversity as a legal framework for safeguarding ecosystem services. Ecosystem Services, 29, 199-204.‏
Pruzek, R., (2005). Factor analysis: exploratory. Encyclopedia of statistics in behavioral science.‏
Rabe, S. E., Gantenbein, R., Richter, K. F., and Grêt-Regamey, A., (2018). Increasing the credibility of expert-based models with preference surveys–Mapping recreation in the riverine zone. Ecosystem Services, 31, 308-317.‏
Rathmann, J., Beck, C., Flutura, S., Seiderer, A., Aslan, I., and André, E., (2020). Towards quantifying forest recreation: Exploring outdoor thermal physiology and human well-being along exemplary pathways in a central European urban forest (Augsburg, SE-Germany). Urban Forestry and Urban Greening, 49, 126622.
Rudolf de Groot, P. S., van de Berg, A., and Amelung, B., (2005). Cultural and amenity services. Ecosystems and Human Well‐Being: Current State and Trends: Findings of the Condition and Trends Working Group, 1, 455.‏
Sadeghi, Z., (2023). Assessment of cultural ecosystem services in parks with different landscape Styles: The case study a urban parks of Tehran, Geographical Urban Planning Research, 10(4), 65-83. magiran.com/p2581021. (In Persian).
Schirpke, U., Meisch, C., Marsoner, T., and Tappeiner, U. (2018). Revealing spatial and temporal patterns of outdoor recreation in the European Alps and their surroundings. Ecosystem services, 31, 336-350.‏
Scholte, S. S., Daams, M., Farjon, H., Sijtsma, F. J., van Teeffelen, A. J., and Verburg, P. H., (2018). Mapping recreation as an ecosystem service: Considering scale, interregional differences and the influence of physical attributes. Landscape and Urban Planning, 175, 149-160.
Semiari, A. Sadeghi, Z. Rahmani, F. Khaje Saeed, F., (2018). Landscape preferences evaluation: Planning of neighborhood parks in Tehran with community-oriented approach, Environmental Sciences, 16(2), 15-29. magiran.com/p1919665. (in Persian).
Shaykh al-Islami, A. R. Bagheri Khalili, F. Mahmoud Abadi. A., (2012). Reduction of input variables in the modeling process of freeway accidents using the principal component analysis method. 3 (4): 338-325. (in Persian).
Smith, L.I., (2002). A tutorial on Principal Components Analysis. P. 27.
Sun, Y., Hao, R., Qiao, J., and Xue, H. (2020). Function zoning and spatial management of small watersheds based on ecosystem disservice bundles. Journal of Cleaner Production, 255, 120285.‏
Tabrizi, N. Zal, M. H. JafarPishe, M., (2020). Assessing the role of tourism activities in Cultural ecosystem services (CES) development (Case study: District 3 of Isfahan), Geographical Urban Planning Research, 8(1), 115-136. magiran.com/p2135151. (in Persian).
UK NEA., (2011). Drivers of Change in UK Ecosystems and Ecosystem Services, UK National Ecosystem Assessment, Understanding N tur ’s Value to Society, Technical Report, Combridge.
Vallecillo, S., La Notte, A., Zulian, G., Ferrini, S., and Maes, J. (2019).

Ecosystem services accounts: Valuing the actual flow of nature-based recreation from ecosystems to people. Ecological Modelling, 392, 196-211.‏
Wai Gayi, Ch. and Sola, A., (1933). Tourism in Comprehensive Perspective (6th ed.). Translated by Ali Parsian and Seyyed Mohammad Arabi. (2012). Tehran: Cultural Research Office.
Willibald, F., van Strien, M. J., Blanco, V., and Grêt-Regamey, A., (2019). "Predicting outdoor recreation demand on a national scale – The case of Switzerland", Applied Geography, 113. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2019.102111.
Wood, F., (2009). Principal Component Analysis. P. 33.
نص كامل:
CLEI 2002

مجله تحقیقات منابع طبیعی تجدیدشونده، سال پانزدهم، شماره1بهار و تابستان1403(پیاپی چهل و یک )، ص 74-59، نوع مقاله : علمی پژوهشی/1

 

 

 

 

 

کاربرد روش PCA در شناسایی مهم­ترین معیارهای تاثیرگذار بر انتخاب خدمات فرهنگی در مناطق تفرجی و گردشگری (پارک جنگلی النگدره استان گلستان)

 

سیمین سلیمی­دهکردی1، علیرضا میکاییلی­تبریزی2* و سپیده سعیدی3

 

1)       دانشجوی کارشناسی­ارشد رشته محیط زیست، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

2)       دانشیار گروه محیط زیست، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

      *رایانامه نویسنده مسئول مکاتبات: amikaeili@gau.ac.ir 

3)       استادیار گروه محیط زیست، دانشکده شیلات و محیط زیست، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

 

تاریخ دریافت: 29/01/1403                تاریخ پذیرش: 30/02/1402

 

چکیده 

خدمات فرهنگی اکوسیستم مزایای غیرمادی هستند که مردم از محیط به­دست می‌آورند و شامل ارزش­های زیبایی­شناختی، هویت فرهنگی، روابط اجتماعی، حس مکان، تفرج و توریسم، دانش­افزایی و ارزش‌های آموزشی است. این خدمات به­طور مستقیم با سلامتی و آسایش انسان مرتبط است و از پیوند بین مردم و محیط اطراف آنها دریافت می‌شود. با توجه ‌به ظرفیت‌های موجود در پارک جنگلی النگدره، این پارک به­عنوان ثروت عظیم فرهنگی و بوم­شناختی به­شمار می­رود. ظرفیتی که با استفاده از آن می‌توان گردشگران را به این منطقه جذب و زمینه‌های حفاظت از محیط زیست و توسعه پایدار این محدوده جنگلی را مهیا کرد. هدف این مطالعه تعیین مهم­ترین معیارهای خدمات فرهنگی در پارک جنگلی النگدره است. بدین منظور پرسشنامه­ای تدوین و بین 270 نفر از بازدیدکنندگان توزیع شد و با به­کارگیری روش تحلیل مولفه­های اساسی، نتایج آن در نرم افزار SPSS تحلیل شد. نتایج به­دست آمده نشان داد از بین 20 معیار خدمات فرهنگی شناسایی شده، شش معیار ارزش کاهش خطر فیزیکی آسیب بدنی، دسترسی به آب و غذا و هوای سالم، الهامات و حس مکان، میراث فرهنگی، هویت و ارزش مکان، ارزش تفریحی- تفرجی، و ارزش زیبایی­شناختی بیشترین اهمیت را دارند. نتایج این تحقیق ضمن شناسایی مهم­ترین خدمات فرهنگی پارک جنگلی النگدره می­تواند به کارشناسان و مدیران برنامه­ریزی در توسعه دقیق­تر و آگاهانه­تر خدمات فرهنگی گردشگری کمک کند و با توسعه این خدمات زمینه لازم جهت جذب بیشتر گردشگران به این منطقه فراهم گردد.

 

واژه­های کلیدی: استان گلستان، پارک جنگلی النگدره، تحلیل ­مولفه­های اساسی، خدمات فرهنگی، گردشگری.

 

 

 

 

 

مقدمه

 

زندگی بشر از هزاران سال پیش براي بقا به طبيعت وابسته بوده است. تاريخ تمدن، زندگی افرادي است که در تلاش برای دستیابی هرچه بيشتر به منابع طبيعی بوده­اند. از ده هزار سال پيش وقتي انسان توانست طبيعت را تحت کنترل خود قرار دهد، داستان اندکي تغيير کرد و انسان با هدف تولید بیشتر از طریق کشاورزی و دامپروری، به­صورت مستقیم طبیعت را مدیریت نمود بنابراین همواره آگاهی داشته است که خدمات اکوسیستم برای زندگی آنها ضروری بوده است (Fisher et al., 2009). «خدمات اکوسیستم» واژه‌ نسبتا جدیدی است که برای اولین ­بار در دهه ۱۹۷۰ مطرح شد. در این دوران با هدف حافظت از طبیعت، ارزش­های اقتصادی فرآیندهای طبیعت و اکوسیستم برای جامعه مورد توجه قرار گرفت. اصطلاح خدمات اکوسیستمی یکی از مفاهیم اصلی در زمینه توسعه پایدار است (Prip, 2018). خدمات اکوسیستم به مزیت‌هایی که مردم از اکوسیستم به­دست می‌آورند و به نوعی برای رفاه، سلامتی، معیشت و بقای انسان اهمیت دارند گفته می‌شود (De Groot et al., 2012). به علاوه در چارچوب پیشنهادی ارزیابی اکوسیستمی هزاره1، اکوسیستم­ها به­عنوان ارایه­دهندگان خدمات اکوسیستم شناخته می­شوند و این خدمات منابعی هستند که انسان­ها از اکوسیستم­ دریافت می­کنند. بر اساس اين تعريف به تمامي منافعی که افراد از اکوسیستم­ به­دست مي‌آورند، خدمات گفته می­شود (عبداللهی و ایلدرمی، 1401). در گزارش ارزیابی اکوسیستم هزاره، خدمات اکوسیستمی به چهار دسته خدمات پشتیبانی2، خدمات تولیدی3، خدمات تنظیمی4 و خدمات فرهنگی5 تقسیم می‌شوند. خدمات فرهنگی اکوسیستم، مزایای غیرمادی هستند که مردم از محیط به­دست می‌آورند و شامل ارزش­های زیبایی­شناختی، هویت فرهنگی، روابط اجتماعی، حس مکان، تفرج و توریسم و ارزش‌های آموزشی هستند (Alcamo et al., 2003). در واقع، این خدمات به­طور مستقیم با سلامت و آسایش انسان مرتبط هستند. بنابراین، آنها را یکی از عوامل مهم در ارتقای آسایش و سلامت انسان از طریق ذهن در نظر می‌گیرند. این خدمات از طریق ارتباط بین افراد و محیط اطرافشان دریافت می‌شوند (Andersson et al., 2015). هر چقدر ارتباط مردم با محیط زندگی بهتر باشد، بیشتر می‌توانند از مزایای غیرمادی آن بهره‌مند شوند (Mao et al., 2020). عوامل زیادی می‌توانند سازگاری اکوسیستم برای فراهم کردن مزایای فرهنگی را تحت تاثیر قرار دهند و فرهنگ انسان نیز یکی از عوامل تاثیرگذار است که به نوعی ارتباط انسان با محیط را مشخص می­کند (Reid et al., 2005). در نتیجه هر نوع تغییر در فرهنگ روی خدمات فرهنگی دریافتی اثرگذار است (Winn et al., 2011)، به­طوری­که با کم شدن کنش‌های فرهنگی بین انسان‌ها و محیط اطراف آنها، ماهیت اجتماعی از بین می‌رود و باعث آشفتگی‌های فرهنگی و انزوای اجتماعی می‌شود و مجال بهره بردن از خصوصیات زیبایی‌شناختی، طبیعی و فرهنگی کاهش می‌یابد، در نتیجه اثرات مخدوش‌کننده‌ای بر سلامتی جسمی و روانی انسان‌ها می‌گذارد. این روند منجر به محدود شدن خدمات فرهنگی کسب شده از محیط می­گردد و به دنبال آن هزینه‌های زیادی برای معالجه بیماری‌ها، معضلات محیط زیستی و مقابله با جرایم در پی خواهد داشت (Groot et al., 2006). با توجه به اینکه میان فرهنگ و گردشگری رابطه‌ای معنی­دار وجود دارد (پارسیان و اعرابی، 1390) و با استفاده از گردشگری می‌توان به اهداف مختلف فرهنگی دست یافت (اینسکیپ، 1395)، بنابراین می­توان فعالیت‌های گردشگری خدمات فرهنگی را توسعه بخشید. 

تفرج و توریسم یکی از  خدمات بی­شمار فرهنگی اکوسیستم است که فرصت‌هایی را برای لذت بردن از طبیعت، سپری­کردن اوقات فراغت و رهایی از استرس به­ویژه برای افرادی که در منظرهای شهری و محیط انسان­ساخت زندگی می‌کنند، فراهم می‌کند (De Valck et al., 2017; Schirpke et al., 2018; Scholte et al., 2018; Komossa et al., 2019; Komossa et al., 2020; Rathmann et al., 2020; Sun et al., 2020). تفرج طبیعت­محور با ویژگی‌های بیوفیزیکی یا کیفیت اکوسیستم‌ها در ارتباط است و مردم در فعالیت‌های خود آنها را مشاهده یا تجربه کرده و لذت می‌برند و محدوده وسیعی از فعالیت‌ها مانند پیاده‌روی، گذراندن اوقات فراغت در فضای سبز و حاشیه رودخانه‌ها و دریاچه‌ها و دریاها، دوچرخه‌سواری در طبیعت، پرنده­نگری، شنا، پیک‌نیک و مشاهده گونه‌های گیاهی و جانوری را در برمی­گیرد (Caglayan et al., 2020; Nahuelhual et al., 2013; Rabe et al., 2018; Vallecillo et al., 2019). قابلیت برای توریسم طبیعت­محور به ویژگی‌های مشخص اکوسیستم­ها (مثلا کوه­ها، جنگل­ها و رودخانه­ها) بستگی دارد. از دیدگاه خدمات اکوسیستمی، منظور از فعالیت­های تفرجی، ارتباط گردشگر با محیط زیست طبیعی در مقصد گردشگری است. این تعاملات در نتیجه ظرفیت و پتانسیل اکوسیستم­ها جهت ارایه خدماتی است که نیازهای کاربران مختلف را برآورده می­کند (Bachi et al., 2020). فعالیت­های تفرجی، درحالی­که مزیت­هایی برای رفاه و سلامت انسان دارد، می­تواند فشارهایی را بر اکوسیستم­های طبیعی وارد کند و همچنین باعث وقوع آثار محیط زیستی جدی شود. به طور مثال فرسایش خاک، از بین رفتن تنوع زیستی و زیستگاه، آلودگی صوتی و افزایش تولید کربن (Nahuelhual et al., 2013; Olson et al., 2017; Fischer et al., 2018; Willibald et al., 2019). گردشگری از یک­طرف می­تواند سبب برآورده کردن انتظارات بازدیدکنندگان و سودرسانی برای جوامع محلی شود و از طرف دیگر می­تواند تهدیدهای محیط زیستی و مشکلات اجتماعی- فرهنگی مختلفی را نیز ایجاد کند. بهترین روش تصمیم­گیری در توسعه گردشگری جهت کاهش مشکلات اجتماعی- فرهنگی و دستیابی به اهداف حفاظت فرهنگی، برنامه­ریزی است. برنامه­ریزی فرآیند منافع را بهینه می­کند و در پیشگیری از بروز مشکلات نقش دارد. برنامه­ریزی صحیح از تخریب منابع فرهنگی و طبیعی جلوگیری می­کند و باعث پیشرفت آنها می­شود (اینسکیپ، 1395)، بنابراین برای رسیدن به توسعه پایدار یک منطقه، برنامه­ریزی و مدیریت دقیق لازم است (Kulczyk et al., 2018).

در این پژوهش سعی بر آن شده است تا با شناسایی مهم­ترین معیارهای تاثیرگذار بر خدمات فرهنگی بتوان با جمع­آوری حجم کمتری از داده­ها، دقیق­تر و سریع­تر به برنامه­ریزی توسعه فعالیت­های گردشگری دست یافت. تجزیه مولفه­های اصلی6 یک روش مفید آماری برای یافتن الگوها برای داده­های با بعد زیاد است. این روش راهی جهت الگوی همسان­سازی در داده­ها و نشان دادن تفاوت­ها و شباهت­ها است (2002 ,Smith). 

در ادامه به برخی از مطالعات انجام شده با روش تحلیل مولفه­های اساسی اشاره می­شود. ميرکریمی و همکاران (1393) به تعیین معیارهای موثر در ارزیابی کیفیت بصری سیمای سرزمین حوضه زیارت استان گلستان با استفاده از روش PCA 7 پرداختند. نتایج نشان داد با توجه به نظر مخاص (کارشناسان) عام و خاص، پنج معیار از نظر گردشگران و سه معیار از نظر کارشناسان از جمله پیچیدگی، بافت، تنوع رنگ منظره، پیشرفت بازدیدکننده، پاکیزگی محیط، تنوع تراکم پوشش‌گیاهی، قابلیت دید آبشار، و قابلیت دید نقاط پرتنوع مورد اهمیت واقع شدند. اخگري­سنگ­آتش (1396) با استفاده از روش تحلیل مولفه­های اساسی، معیارهای موثر در ارزیابی کیفیت بصری منظر شهری در شهرهای مشهد و گرگان را نوع درختان، جنس کف مسير، چينش تابلوها و بيلبوردها در طول مسير، وجود رستوران و کافی­شاپ­ها در فضاي باز، پیش و پس ساختمان­ها و عریض بودن معابر معرفی کرد. بوروغنی و همکاران (1400) برای تعیین معیارهای اثرگذار بر ارجحیت مسیرهای پیاده‌روی حوضه­ آبخیز زیارت استان گلستان از روش تحلیل مولفه­های اساسی استفاده کردند و مهم­ترین معیارها را در طبقه­بندی مسیرهای پیاده‌روی تعیین نمودند. مرور منابع فوق بیانگر اهمیت موضوع شناسایی خدمات‌ فرهنگی در اکوسیستم را نشان می­دهد. هدف از این مطالعه بررسی مهم­ترین معیارها از نظر بازدیدکنندگان جهت شناسایی خدمات فرهنگی با استفاده از تحلیل مولفه­های اساسی است.

 

مواد و روش­ها

معرفی منطقه مورد مطالعه

پارک جنگلی النگدره یکی از پارک‌های جنگلی و معروف شمال کشور است. این پارک جنگلی از مناطق گردشگری ایران و مکان‌های دیدنی استان گلستان محسوب می‌شود که در ۵ کیلومتری جنوب­غرب شهر گرگان قرار دارد. پارک جنگلی النگدره در طول جغرافیایی ۵۴ درجه و ۲۶ دقیقه و ۴۴ ثانیه و عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و ۴۷ دقیقه و ۴۷ ثانیه قرار دارد و مساحت آن 268 هکتار است. حداقل و حداکثر ارتفاع از سطح دریا به­ترتیب 300 و 550 متر، در حوضه آبخیز شماره 85 و در مجاورت شهر گرگان قرار دارد. متوسط بارش آن 6/515 میلی‏متر است که بیشتر این بارش­ها در فصل بهار و زمستان است. حداقل و حداکثر درجه حرارت 6/12- و 7/45+ درجه سانتی‏گراد است (اداره کل هواشناسی استان گلستان، 1401) (شکل 1).

 

[1] 1 Millennium Ecosystem Assessment (MEA)

[2]  Supporting Services (SS)

[3]  Production Services  (PS)

[4]  Regulatory Services (RS)

[5]  Cultural Ecosystem Services (CES)

[6]  Analysis of Main Components

[7]  PCA: Principal Component Analysis

 

img0 

شکل 1. موقعیت پارک جنگلی النگدره در استان گلستان و ایران

 

 

روش انجام ­کار

 

این پژوهش با توجه به نوع هدف، کاربردی و از نظر ماهیت از نوع پژوهش­های توصیفی- تحلیلی محسوب می­شود. جهت گردآوری داده­ها و اطلاعات در این پژوهش از روش­های کتابخانه­ای، جستجو در پایگاه­های اطلاعاتی، مشاهده و همچنین از مطالعات میدانی و پرسشنامه استفاده گردید. به این منظور بیست معیار برای انتخاب و اولویت­بندی خدمات فرهنگی (جدول 1) طی بررسی منابع مختلف (Hashimoto et al., 2015؛ سمیاری و همکاران، 1397؛ مشاری، 1398؛ تبریزی و همکاران، 1399؛ صادقی، 1401؛ کبیری­هندی و همکاران، 1401) شناسایی شدند. در ادامه پرسش­نامه‌­ای با هدف شناسایی مهم­ترین معیارهای موثر بر انتخاب خدمات فرهنگی برای بازدیدکنندگان تنظیم شد. تعداد 270 پرسشنامه، به­طور تصادفی بین افراد در پارک جنگلی النگدره توزیع و برای تجزیه و تحلیل مورد استفاده قرار گرفت.

 

 

 

جدول 1. انواع معیارهای موثر بر انتخاب خدمات فرهنگی پارک جنگلی النگدره

خدمات فرهنگی

تعریف و مفهوم

منبع

ارزش زیبایی­شناختی

مناظر، چشم‌اندازها، صداها، بوها، تنوع فضاها، عیب و نقص فضاها

تبریزی و همکاران، 1399؛ کبیری­هندی و همکاران، 1401؛ Hashimoto et al., 2015

ارزش تنوع­زیستی

تنوعی از حیات وحش، ماهی‌ها و زندگی گیاهی

مشاری، 1398

ارزش اقتصادی

تهیه چوب، مواد معدنی و فرصت­های گردشگری

مشاری، 1398

ارزش آینده

امکان تجربه نسل­های آینده از جنگل همان­گونه که در حال حاضر وجود دارد.

مشاری، 1398

الهامات و حس مکان

الهام گرفتن از تجربه چشم­انداز، میزان علاقه، چگونگی تصورات، چگونگی خاطرات، چگونگی ترجیحات، چگونگی احساسات، درک و شناخت و معانی و نمادها

تبریزی و همکاران، 1399؛ صادقی، 1401؛ مشاری، 1398؛ کبیری­هندی و همکاران، 1401؛ سمیاری و همکاران، 1397

تنوع فرهنگی

از نظر قومیتی، آشنایی با افراد متفاوت، احترام به اعتقادات و باورهای متفاوت، یادگیری فرهنگ­ها و مراسم­های مختلف و چگونگی آنها

تبریزی و همکاران، 1399؛ مشاری، 1398

روابط اجتماعی

روابط افراد با خانواده‌های خود، حمایت شدن، اختلاف با دیگران، میزان استحکام جایگاه در جامعه، میزان اثرگذاری در جامعه، نوع روابط افراد با دوستان

سمیاری و همکاران، 1397؛ تبریزی و همکاران، 1399؛ صادقی، 1401؛ مشاری، 1398

سیستم دانش و ارزش­های آموزشی

آموزش­های غیرمستقیم و وابسته به فضا و محیط زیست، یادگیری در مورد محیط زیست از طریق مشاهدات علمی و یا آزمایشی

مشاری، 1398؛ تبریزی و همکاران، 1399؛ صادقی، 1401؛ کبیری­هندی و همکاران، 1401؛ سمیاری و همکاران، 1397؛ Hashimoto et al., 2015

ارزش تفرجی- تفریحی

ایجاد فعالیت‌های تفریحی در فضای باز

صادقی، 1401؛ مشاری، 1398؛ کبیری­هندی و همکاران 1401؛ Hashimoto et al., 2015

میراث فرهنگی، هویت و ارزش مکان

جایی برای ادامه و انتقال سنت­ها و روش زندگی اجداد و گذشتگان

صادقی، 1401؛ کبیری­هندی و همکاران 1401؛ مشاری، 1398؛ سمیاری و همکاران 1397؛ Hashimoto et al., 2015

ارزش درمانی

فرصت­هایی برای فعالیت بدنی و ورزش، ايجاد احساس بهتر جسمي و ذهني در مردم

مشاری ، 1398؛Hashimoto et al., 2015

ارزش تاریخی

مکان­های طبیعی و اشیای با تاریخ طبیعی یا انسانی

مشاری، 1398

رویداد فرهنگی

جشنواره­های وابسته و متکی و مربوط به محیط زیست

مشاری، 1398

ارزش سلامتی و زندگی فعال

ارتقا سلامت جسمی و بهبودی از آسیب یا بیماری

 

مشاری، 1398

امنیت عمومی

آرامش خاطراز حیث برقراری امنیت اجتماعی در محل

مشاری، 1398

ارزش معنوی

مکان مقدسی كه احساس احترام به طبيعت در آن وجود دارد.

صادقی، 1401؛ کبیری­هندی و همکاران، 1401؛ سمیاری و همکاران، 1397؛ Hashimoto et al., 2015

ارزش سلامت روانی

درمان بیماری­های روانی و استرس

مشاری، 1398

ارزش ذاتی و حق انتخاب

تمایل و ترجیح در استفاده از محیط، ارزش دروني جنگل­ها، خواه مردم حضور داشته یا نداشته باشند.

مشاری، 1398

ارزش کاهش خطر فیزیکی آسیب بدنی

کاهش خطر فیزیکی آسیب بدنی از طریق زیرساخت‌های طبیعی

مشاری، 1398

دسترسی به آب، غذا و هوای سالم

در دسترس بودن آب آشامیدنی سالم، مواد غذایی، و هوای پاک

مشاری، 1398

 

 

پرسشنامه برای بازدیدکنندگان به دو بخش کلی تقسیم شد. در بخش اول از افراد خواسته شد میزان اهمیت هر یک از معیارهای تاثیرگذار بر خدمات فرهنگی را در چهار طبقه خیلی­زیاد، زیاد، متوسط، کم و تاثیری ندارد مشخص کنند. در بخش دوم سوال­های کلی از قبیل سن، جنس و میزان تحصیلات مطرح شد. یکی از مسایلی که بیشتر محققان در شروع مطالعات و پژوهش‌های خود با آن سروکار دارند، حجم نمونه و انتخاب نمونه مناسب است. اگر حجم نمونه از مقدار لازم کمتر در نظر گرفته شود، ممکن است نتایج استنباط شده از آن، قابل اعتماد برای کل جامعه نباشد (بوروغنی و همکاران، 1400). سپس با استفاده از فرمول کوکران (رابطه 1)، حجم نمونه با جامعه آماری مشخص در پارک جنگلی النگدره برای پژوهش حاضر، با سطح اطمینان 95 درصد و ضریب خطای 05/0  درصد، به تعداد 270 نفر محاسبه شد. برای این منظور، تعداد 270 پرسشنامه به­صورت تصادفی در ساعات مختلف روز بین گردشگران توزیع شد. جهت تعیین پایایی پرسش­نامه در این پژوهش از ضریب آلفای­کرونباخ استفاده شد. اگر ضریب آلفا بیشتر از 70/0 باشد، آزمون از پایایی قابل قبولی برخوردار است. ضریب آلفا کرونباخ برای حجم نمونه این پژوهش (رابطه ۲) 750/0 به­دست آمد که نشان از پایایی و همبستگی درونی مناسب آزمون است.

[1]  KMO: Kaiser- Meyer- Olkin

[2] Bartlet 

 

جدول 2. خصوصیات عمومی بازدیدکنندگان

(1)

 

(2)

 

 = (1 - )

داده­های حاصل از پرسشنامه در محیط نرم‌افزار آماری SPSS به کمک دستور تحلیل مولفه‌های اساسی در ۵ مرحله به شرح زیر اجرا و تحلیل شد و مهم‌ترین معیارهای تاثیرگذار مشخص شد (میرکریمی و همکاران ۱۳۹۳، شیخ­الاسلامی و همکاران، ۱۳۹۱):

1.       جمع­آوری داده­ و تهیه­ لیستی از شاخص­های تاثیرگذار در خدمات فرهنگی؛

2.       بررسی برقراری پیش­فرض­های تحلیل عامل تنظیم داده­ها و بررسی جدول اشتراکات؛

3.       سنجش ماتریس کوواریانس؛

4.       سنجش مقادیر ویژه و بردارهای ویژه­ ماتریس کوواریانس؛ و

5.       استخراج مولفه­های اساسی.

در ادامه چگونگی اجرای تحلیل مولفه­های اساسی با استفاده از روش PCA تشریح می­گردد.

 

روش تحلیل مولفه‌های اساسی

تحلیل عاملی یک روش آماری است که برای تجزیه و تحلیل داده­های چندگانه و ابعاد بالا استفاده می­شود. این روش اولین­بار توسط پیرسون در سال 1901پیشنهاد شد (Pruzek, 2005). در این روش، مجموعه داده‌های چندگانه، حالت‌ها یا متغیرهای زیادی را برای هر مشاهده در برمی‌گیرند. اگر در هر مجموعه داده، n متغیر وجود داشته باشد، هر متغیر می‌تواند دارای چندبعد باشد. روش تحلیل مولفه‌های اساسی ابعاد کلیه مشاهدات را براساس شاخص ترکیبی و دسته‌بندی مشاهدات مشابه کاهش می‌دهد. این روش یکی از باارزش‌ترین نتایج کاربرد جبر خطی است که به وفور در کلیه اشکال تحلیلی از علوم شبکه‌های عصبی تا نمودارهای کامپیوتری استفاده شده است. در این روش، متغیرهای موجود در یک فضای چندحالته وابسته به یک مجموعه از مولفه‌های غیروابسته خلاصه می‌شوند که هر یک از آنها ترکیب خطی از متغیرهای اصلی هستند. مولفه‌های غیر وابسته­ به­دست آمده مولفه‌های اساسی نامیده می‌شوند. برای تحلیل مولفه‌های اساسی، ابتدا ماتریس کوواریانس یا ماتریس همبستگی داده‌ها برای محاسبه ارزش ویژه و بردارهای ویژه استفاده می‌شود. سپس با محاسبه این ارزش ویژه و بردارهای ویژه، می‌توان مولفه‌های اساسی را استخراج کرد. این مولفه‌ها به­ترتیب ارزش ویژه‌های بزرگ­تر به کوچک­تر مرتب می‌شوند و می‌توانند به­عنوان محورهای اصلی داده‌ها تفسیر شوند. به­طور کلی کاربرد این روش کاهش ابعاد متغیرها است، به­طوری که تعداد کمی از اولین تغییرات موجود در تمام متغیرهای اصلی را حفظ می‌کند (بوروغنی و همکاران، 1400) و یافتن ساختار ارتباطی بین متغیرها که در حقیقت همان دسته‌بندی متغیرها است. مزیت اصلی کاربرد این روش در از بین بردن هم­خطی در مدل‌ها به واسطه تعداد زیاد متغیرهای موثر در مدل است (محدث، 1389). این روش راهی جهت الگوی همسان‌سازی در داده­ها و نشان دادن تفاوت‌ها و شباهت­ها می­باشد (Smith, 2002).

 

ویژگی مولفه‌های اساسی

اولین مولفه اصلی، بیشترین میزان واریانس را در کل مجموعه داده‌ها به خود اختصاص می‌دهد؛ 

مولفه دوم با مولفه اول هیچ همبستگی‌ای ندارد، به این معنی که همبستگی بین این دو مولفه برابر با صفر است. 

 

 

تخمین تعداد مولفه‌های اساسی

تعداد مولفه‌های استخراج شده در هر مدل با تعداد متغیرهای مورد بررسی برابر است، اما این امکان وجود دارد که تعداد خاصی از این مولفه‌ها انتخاب شود. معمولا دو یا سه مولفه اول مقدار قابل توجهی از پراکندگی داده را در نظر می­گیرد؛ بنابراین، انتخاب دو یا سه مولفه اول به­عنوان مجموعه مورد نیاز برای ادامه کار کافی است، اما در برخی موارد ضروری است که برای تعیین تعداد مولفه‌های لازم به معیارهای دیگری نیز توجه شود. این معیارها عبارتند از (بوروغنی و همکاران، 1400): 

- آزمون اسکری: نمودار اسکری ترسیم مقادیر ویژه در برابر مولفه‌های اساسی را نشان می­دهد. این نمودار نشان‌دهنده تغییرات در اهمیت مقادیر ویژه برای هر مولفه اساسی است. نقطه­ شکستگی، حداکثر تعداد مولفه‌های اساسی را که باید در نظر گرفته شوند، نشان می­دهد.

- ارزش ویژه: مولفه‌هایی که مقادیر ویژه آنها بیشتر از یک هستند را در نظر می‌گیرد و از سایر مولفه‌ها صرف‌نظر می‌کند.

- واریانس: مولفه‌هایی که درصد بیشتری از پراکندگی را توضیح می‌دهند، برای ادامه کار کفایت می­کنند. به­طور معمول، مولفه اول بیشترین واریانس را در خود جای می‌دهد.

 

پیش‌فرض‌های تحلیل عامل

تحلیل عامل بر سه پیش­فرض استوار است: کفایت حجم نمونه، چندگانگی خطی و یگانگی که به جز پیش‌فرض یگانگی، دو پیش­فرض دیگر از طریق محاسبه شاخص‌های مربوط به آزمون مورد بررسی قرار می‌گیرند (بوروغنی و همکاران، 1400). 

پیش‌فرض کفایت حجم نمونه: این پیش­فرض بر اساس شاخص‌های کایزر مایر و اولکین1 تعیین می‌شود که یک شاخص آماری برای ارزیابی کفایت حجم نمونه است. این شاخص عددی بین صفر و یک است. اگر این شاخص بیشتر از 5/0 باشد، حجم نمونه کافی است. اما اگر این شاخص 5/0 یا کوچک­تر باشد حجم نمونه کم است (عسگری، 1391).

 

پیش‌فرض چندگانگی خطی: این پیش­فرض به این معنی است که اگر همه متغیرهای معادله تحلیل عامل همبستگی زیادی داشته باشند، مثلا ضریب همبستگی همگی آنها حدود 9/0 یا بالاتر باشد، تحلیل عامل نتایج معتبری نخواهد داد. نتایج عامل هنگامی مناسب است که اعضای گروه به هم همبستگی زیاد و با اعضای گروه­های دیگر همبستگی کم داشته باشند. شاخص تقارن بارتلت2 میزان رعایت این پیش­فرض را نشان می­دهد و به صورت مجذور کای گزارش می­شود. اگر احتمال این شاخص 05/0 یا کوچک­تر باشد، ماتریس همبستگی مناسب برای تحلیل عامل است و پیش­فرض چندگانگی خطی رعایت شده است. در واقع مجذور کای معنی­دار است (میرکریمی و همکاران، ۱۳۹۳). 

پیش‌فرض یگانگی: پیش‌فرض آزمون وجود ندارد. پژوهشگر باید درستی آن را از طریق تجربه و شناخت دقیق از معیارها به­دست آورد. اطمینان حاصل کردن از اینکه متغیرهایی که در تحلیل عامل مورد استفاده قرار می‌گیرند، جز دیگر متغیرهای معادله نباشند امر حیاتی است. هر متغیر تنها یک­بار می‌تواند به­عنوان ورودی در معادله قرار گیرد و نباید از آن برای محاسبه سایر متغیرهای معادله استفاده شود (نگهبان، ۱۳۸۴). 

 

نتایج

در این بخش نتایج حاصل از انجام تحلیل مولفه‌های اصلی برای تعیین مهم‌ترین معیارها ارایه شده است. طبق پرسش­نامه از مجموع نظرهای 270 بازدیدکننده 5/51 درصد جامعه­ آماری را مردها و 5/48 درصد را زنان تشکیل دادند و از این تعداد بیشترین محدوده سنی پاسخ­­دهندگان متعلق به رده سنی ۳۰-۲۱ سال با 7/30 درصد فراوانی و کمترین رده سنی افراد با 3/9 درصد به محدوده بیش از ۵۰ سال تعلق داشت. بیشترین میزان درصد فراوانی سطح تحصیلات با 9/35 درصد مربوط به گروه تحصیلی تا لیسانس و کمترین آن مربوط به مقطع زیردیپلم با 1/8 درصد فراوانی بود (جدول 2).

مقدار شاخص کایزر، مایر، اولکین برای معیارهای مورد پژوهش 824/0 به­دست آمد که این مقدار بیش از پیش­فرض آماری 5/0 است، بنابراین تعداد نمونه­ها برای آزمون آماری کفایت می­کند (جدول 3). همچنین شاخص بارتلت این جامعه آماری 000/0 به­دست آمد، با توجه به اینکه احتمال این شاخص 05/0 یا کوچک­تر باشد مناسب تحلیل عاملی است، بنابراین پیش­فرض چندگانگی خطی رعایت شده و می­توان از این روش استفاده نمود.

پس از این مرحله، جدول اشتراکات مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این جدول، میزان اشتراک متغیرهای استفاده شده در تحلیل بررسی می‌شود که به واقع توان دوم همبستگی چندگانه برای هر متغیر حایز اهمیت است. معمولا، این مقدار برای هر معیار باید بیشتر از 5/0 باشد تا آن معیار به­عنوان یک مولفه در تحلیل در نظر گرفته شود (بوروغنی و همکاران، 1400). از بین معیارهای طبقه­بندی استفاده شده در این پژوهش ارزش تنوع زیستی با میزان 441/0 و ارزش تاریخی با میزان 461/0، رویداد فرهنگی با میزان 435/0 برای ادامه انجام تحلیل آماری از بین سایر متغیرها حذف شدند و پس از حذف آنها دوباره دستور تحلیل مولفه­های اساسی اجرا شدند و این بار دو مولفه تنوع فرهنگی با میزان 399/0 و ارزش درمانی با میزان 497/0 از بین متغیرهای باقی­مانده حذف شدند و دوباره دستور تحلیل مولفه­های اساسی اجرا شدند. میزان اشتراک برای همه معیارها بالاتر از 5/0 بود و دیگر نیاز به حذف معیاری نشد، پس از این مرحله جدول تعداد معیارهای استخراج شده که از جدول­های بسیار مهم برای تحلیل این آزمون آماری است مورد بررسی قرار گرفت. همان­طور که در قسمت­های پیشین بیان شد می­توان از معیاری که مقدار ویژه­ ماتریس همبستگی یا کوواریانس آن کمتر از یک است، چشم پوشید. همان‌طور که جدول (4) نشان می­دهد شش مولفه به­عنوان مولفه­های اصلی استخراج شدند که در ستون­های بعدی جدول فقط برای این مولفه­ها مقدار واریانس ثبت شده است.

 

 

 

 

 

متغیرها

جنسیت

سن

وضعیت تحصیلات

مرد

زن

20~15

21~3

31~4

41~5

>50

زیر دیپلم

دیپلم و فوق دیپلم

لیسانس

فوق لیسانس و بالاتر

درصد فراوانی

5/51

5/48

3/19

7/30

4/24

3/16

3/9

1/8

1/34

9/35

9/21

 

 

جدول 3. شاخص‏های‏ معیارهای‏ انتخاب‏ خدمات فرهنگی

مقدار

شاخص­ها

824/0

شاخص­های کایزر، مایر، اولکین

000/0

شاخص بارتلت

 

 

 

هر مولفه با توجه به ارزشی که دارد واریانسی را به خود اختصاص داده است. هرچه میزان ارزش بیشتر باشد میزان واریانس اختصاص یافته بیشتر است. همیشه مولفه اول بیشترین واریانس را به خود اختصاص می­دهد. جدول (4) بیانگر این موضوع است که شش مولفه­ اول که دارای بیشترین ارزش هستند 580/63 درصد از کل واریانس را به خود اختصاص داده­اند. این امر در جدول قابل نمایش است.

جدول مهم دیگر برای تحلیل مولفه­های اساسی ماتریس عاملی چرخش­یافته1 است. برای تحلیل این جدول باید بیشترین عدد در هر ستون را مشخص کرد تا بر این اساس بتوان معیارها را گروه­بندی و مولفه­های اصلی را تفکیک کرد. با توجه به جدول (5) معیارهای ارزش کاهش خطر فیزیکی آسیب بدنی، سیستم دانش و ارزش آموزشی و امنیت عمومی در مولفه اول بیشترین وزن را به خود اختصاص دادند و در یک گروه قرار ­گرفتند. دسترسی به آب و غذا و هوای سالم، روابط اجتماعی و ارزش ذاتی و حق انتخاب در مولفه دوم؛ الهامات و حس مکان، ارزش سلامت روانی، ارزش معنوی در مولفه سوم؛ میراث فرهنگی، هویت و ارزش مکان، ارزش اقتصادی، و ارزش آینده در مولفه چهارم؛ ارزش تفریحی- تفرجی، ارزش سلامتی و زندگی فعال در مولفه پنجم؛ و معیار زیبایی­شناختی در مولفه ششم قرار می­گیرند. تحلیل مولفه­های اساسی این امکان را می­دهد که پس از گروه­بندی معیارها بتوان از هر گروه معیاری را که بیشترین وزن را دارد به منزله­ نماینده آن گروه انتخاب کرد، زیرا این معیار تا حد زیادی معیارهایی را که در گروه خود قرار دارد پوشش می­دهد (میرکریمی و همکاران، ۱۳۹۳). در نهایت شش معیار، ارزش کاهش خطر فیزیکی آسیب بدنی، دسترسی به آب، غذا و هوای سالم و قابل اطمینان، الهامات و حس مکان، میراث فرهنگی، هویت و ارزش مکان، ارزش تفریحی- تفرجی و ارزش زیبایی­شناختی را می­توان برای شناسایی راحت­تر و سریع­تر به­عنوان شاخص­ترین معیارها معرفی کرد.

 

 

[1]  Rotated Component Matrix

 

جدول 4. مولفه­های معیارهای طبقه­بندی اصلی

معیار

ارزش ویژه ابتدایی

مجموع توان­ دوم­های بارهای عاملی1

مجموع توان­ دوم­های بارهای

عاملی چرخش­یافته

کل

درصد واریانس

درصد واریانس تجمعی

کل

درصد واریانس

درصد واریانس تجمعی

کل

درصد واریانس

درصد واریانس تجمعی

1

135/3

900/20

900/20

135/3

900/20

900/20

043/2

623/13

623/13

2

791/1

939/11

838/32

791/1

939/11

838/32

819/1

125/12

748/25

3

316/1

771/8

609/41

316/1

771/8

609/41

694/1

292/11

040/37

4

184/1

891/7

500/49

184/1

891/7

500/49

474/1

825/9

865/46

5

073/1

151/7

651/56

073/1

151/7

651/56

399/1

329/9

194/56

6

039/1

929/6

580/63

039/1

929/6

580/63

108/1

386/7

580/63

7

821/0

476/5

056/69

 

 

 

 

 

 

8

772/0

148/5

204/74

 

 

 

 

 

 

9

720/0

800/4

004/79

 

 

 

 

 

 

10

677/0

512/4

516/83

 

 

 

 

 

 

11

600/0

998/3

514/87

 

 

 

 

 

 

12

507/0

379/3

893/90

 

 

 

 

 

 

13

499/0

327/3

219/94

 

 

 

 

 

 

14

462/0

079/3

299/97

 

 

 

 

 

 

15

405/0

701/2

00/100

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 5. ماتریس عاملی چرخش­یافته مربوط به معیارهای خدمات فرهنگی

معیارها

مولفه­ها

1

2

3

4

5

6

ارزش زیبایی­شناختی

062/0

045/0

078/0

036/0

056/0

896/0

ارزش اقتصادی

271/0

163/0

204/0

603/0

121/0-

003/0-

ارزش آینده

373/0

108/0-

450/0

515/0

092/0

005/0-

الهامات و حس مکان

022/0-

149/0

783/0

022/0

138/0-

106/0

روابط اجتماعی

062/0

675/0

200/0

272/0

114/0-

148/0

سیستم دانش و ارزش­های آموزشی

682/0

054/0-

126/0-

139/0

132/0-

357/0

ارزش تفریحی- تفرجی

118/0

098/0-

076/0-

081/0-

765/0

050/0

میراث فرهنگی و ارزش مکان

110/0-

040/0-

177/0-

765/0

111/0

052/0

ارزش سلامتی و زندگی فعال

030/0-

181/0

114/0

134/0

721/0

001/0-

امنیت عمومی

656/0

153/0

301/0

049/0-

198/0

030/0-

ارزش معنوی

516/0

185/0-

521/0

170/0

193/0

111/0-

ارزش سلامت روانی

044/0

411/0

565/0

119/0-

268/0

038/0

ارزش ذاتی و حق انتخاب

026/-0

611/

203/0

300/0-

239/0

295/0

ارزش کاهش خطر فیزیکی آسیب بدنی

762/0

322/0

047/0-

062/0

012/0

050/0-

دسترسی به آب و غذا و هوای سالم

228/0

741/0

043/0-

004/0-

041/0

189/0-

 

[1]  Extraction sums of squared loading

 

 

 

همان­طور که در قسمت­های پیشین گفته شد یکی از شروط تعیین تعداد مولفه­های اساسی این است که ارزش ویژه آنها بالاتر از یک باشد. نمودار اسکری که مقدار ارزش ویژه برای هر مولفه را نشان می­دهد (شکل 2)، موید این شرط است. در نمودار مربوط به معیارهای خدمات فرهنگی شش مولفه ارزش ویژه بیشتر از یک دارند و به منزله مولفه­های اصلی جدا شدند. نقطه شکستگی بیانگر حداکثر تعداد مولفه­های اساسی است که باید در مطالعه در نظر گرفته شود.

 

img0 

شکل 2. نمودار اسکری مربوط به انتخاب مهم­ترین خدمات فرهنگی

 

 

بحث و نتیجه­گیری

فرهنگ یکی از عوامل مهم در شناخت انسان­ها از محیط اطراف خود است. در نتیجه هر نوع تغییری در فرهنگ بر خدمات فرهنگی دریافتی اثرگذار است. به­طوری­که با کم شدن کنش‌های فرهنگی بین انسان‌ها و محیط اطراف، ماهیت اجتماعی تحت تاثیر منفی قرار می‌گیرد و باعث آشفتگی‌های فرهنگی و انزوای اجتماعی می‌شود و مجال بهره­بردن از خصوصیات زیبایی‌شناختی، طبیعی و فرهنگی کاهش می‌یابد. در نتیجه اثرات مخدوش‌کننده‌ای بر سلامتی جسمی و روانی انسان‌ها می­گذارد. این روند منجر به محدود شدن خدمات فرهنگی کسب شده از محیط می­گردد و به دنبال آن هزینه‌های زیادی برای معالجه بیماری‌ها، معضلات محیط زیستی و مقابله با جرایم در پی خواهد داشت. با توجه به اینکه میان فرهنگ و گردشگری رابطه‌ای معنی­دار وجود دارد، با استفاده از گردشگری می‌توان به اهداف مختلف فرهنگی دست یافت. در نتیجه می‌توان فعالیت‌های گردشگری خدمات فرهنگی را گسترش داد. توسعه خدمات فرهنگی می‌تواند به­عنوان یک ابزار مهم در جذب گردشگران و ارتقای فعالیت‌های گردشگری در پارک جنگلی النگدره موثر باشد. افزایش درک تاثیر خدمات فرهنگی بر رفاه و سلامت انسان‌ها می‌تواند به بهبود مدیریت و توسعه اکوسیستم‌های گردشگری کمک کند. از این رو با تاکید بر ارزش‌های تفریحی- تفرجی، سلامتی و زیبایی‌شناختی، خدمات فرهنگی به­عنوان عامل محرک بر بازدیدکنندگان بسیار اثرگذار است. در نتیجه، توجه به توسعه و بهبود خدمات فرهنگی می‌تواند به افزایش جذابیت گردشگری و بهبود شرایط زندگی جامعه منطقه کمک کند. در این پژوهش برای تعیین مهم­ترین معیارهای خدمات فرهنگی پارک جنگلی النگدره از روش تحلیل مولفه­های اساسی استفاده شد و با کاهش ابعاد داده­ها مهم­ترین و تاثیرگذارترین معیارها مشخص شدند. نتایج حاصل از اجرای این پژوهش نشان داد از بین بیست معیاری که برای انتخاب خدمات فرهنگی مورد بررسی قرار گرفتند در نهایت شش معیار شامل ارزش کاهش خطر فیزیکی آسیب بدنی، دسترسی به آب، غذا و هوای سالم، الهامات و حس مکان، میراث ‌فرهنگی، هویت و ارزش مکان، ارزش تفریحی- تفرجی و ارزش زیبایی­شناختی، به منزله مهم‌ترین و اصلی‌ترین مولفه‌ها برگزیده شدند. معیارهای استخراج شده در حقیقت به­عنوان معیارهای اصلی، معیارهای دیگر را نیز پوشش داده و می‌توانند به­عنوان نماینده سایر معیارها معرفی شوند. مطالعات پیشین نیز نشان دادند بررسی معیارها در زمینه‌های مختلف خدمات فرهنگی از اهمیت بسیاری برخوردار است. محققان مختلفی از قبیل (Hashimoto et al., 2015؛ سمیاری و همکاران، 1397؛ مشاری، 1398؛ تبریزی و همکاران، 1399؛ صادقی، 1401؛ کبیری­هندی و همکاران، 1401) به بررسی معیارهای موثر در زمینه­های مختلف خدمات فرهنگی پرداختند. به­طور مثال کبیری­هندی و همکاران (1401) نیز در مطالعه خود پیرامون ارزیابی خدمات فرهنگی به نتایج مشابهی دست یافتند. به این صورت که هفت معیار شامل: آموزشی، الهام­بخشی، تفرج حس مکان، زیبایی­شناسی، معنوی و مذهبی و میراث فرهنگی به­عنوان شاخصه­های اصلی انتخاب شدند. تبریزی  و همکاران (1399) نیز به نتایج مشابهی در این خصوص رسیدند. به این صورت که مولفه‌های خدمات فرهنگی شامل: حس مکان، تنوع فرهنگی، روابط اجتماعی، ارزش زیبایی­شناختی، سیستم دانش و ارزش­­های آموزشی اکوسیستم با درجات متفاوت متاثر از فعالیت‌های گردشگری هستند. تفاوت این دو پژوهش­ با پژوهش حاضر در آن است که آنها خدمات فرهنگی اکوسیستم­های شهری را مورد بررسی قرار داده­اند. مشاری (1398)، با ارزیابی خدمات فرهنگی اکوسیستم­های طبیعی، پنج شاخص را برای خدمات فرهنگی مشخص نمودند که شامل: آموزش و یادگیری، معنوی و مذهبی، تفریح، زیبایی­شناسی و میراث فرهنگی بودند و به نتایج مشابهی در این رابطه دست یافتند.

در نهایت این پژوهش می­تواند به­عنوان راهنمایی اساسی در تصمیم­های برنامه­ریزان و مدیران توسعه گردشگری مورد توجه قرار گیرد و به مدیران در جهت برنامه­ریزی و مدیریت بهتر پارک جهت آشنایی گردشگران با ارزش­های فرهنگی و تفرجی منطقه کمک نماید.

 

منابع

اخگری­سنگ­آتش، ز. (۱۳۹۶) ارزیابی کیفیت بصری منظر شهری، مطالعه موردی شهر مشهد و گرگان. پایان‌نامه کارشناسی­ارشد رشته محیط زیست گرایش ارزیابی و آمایش سرزمین، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ۱۳۱ صفحه. 

اداره کل هواشناسی استان گلستان (1401). قابل دسترس در: https://www.golestanmet.ir/.

اینسکیپ، ا. (۱۳۹5) برنامه‌ریزی گردشگری: رویکردی یکپارچه و پایدار به برنامه‌ریزی و توسعه‌ی گردشگری، ترجمه‌ محمود حسن‌پور و سعید داغستانی، چاپ دوم، تهران: انتشارات مه‌کامه، 444 صفحه. 

پارسیان، ع. و اعرابی، س.م. (1390) جهانگردی در چشم‌اندازی جامع، چاپ ششم، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، صفحه 63.

بروغنی، م.، میرکریمی، س.ح.، محمدزاده، م. و سعیدی، س. (1400) تحلیل مولفه‌های اساسی در شناسایی مهم‌ترین معیارهای تاثیرگذار بر ارجحیت مسیرهای پیاده‌‌روی حوضه‌ آبخیز زیارت. نشریه پژوهش‌های محیط‌زیست، 12(23): 81-90.

تبریزی، ن.، زال، م.ح. و جعفرپیشه، م. (1399) نقش فعالیت‌های گردشگری در توسعه خدمات­ فرهنگی اکوسیستم‌های شهری، مطالعه موردی منطقه 3 شهر اصفهان. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 8(1): 115-136.

سمیاری، ا.، صادقی، ز.، رحمانی، ف. و خواجه­سعید، ف. (13۹۷) ارزیابی پسندهای منظر، برنامه‌ریزی بوستان‌های محلی شهر تهران با رویکرد جامعه­محور. فصلنامه علوم محیطی، 16(2): 15-30.

شيخ­الاسلامي، ع.ر.، باقري­خليلي، ف. و محمودآبادي، ع. (1391) كاهش متغيرهاي ورودي در فرآيند مدل­سازي تصادفات آزادراه­ها با استفاده از روش تجزيه و تحليل مولفه­هاي اصلی. نشریه مهندسی حمل و نقل، 3(4): 325-338.

صادقی، ز. (1۴۰1) ارزیابی ادراک خدمات فرهنگی اکوسیستم در پارک­هایی با سبک منظرین متفاوت، مطالعه موردی پارک­های شهری تهران. مجله پژوهش­های جغرافیای برنامه­ریزی شهری، 1۰(۴)، 65-83.

عبداللهی، ص. و ایلدرمی، ع. (1401) ارزش­گذاری خدمات اکوسیستمی، مفاهیم و روش­ها. فصلنامه انسان و محیط ‌زیست، (1)20: 1-18.

عسگری، ع. (1391) راهنمای جامع تجزیه و تحلیل داده­های تک­متغیره و چندمتغیره. شیراز: انتشارات کوشامهر، ۴۴۶ صفحه.

کبیری­هندی، م.، میرکریمی، س.ح. و سلمان­ماهینی، ع.ا. (1401) ارزیابی خدمات ­فرهنگی اکوسیستم در استان گلستان. مطالعات علوم محیط­زیست، 5(2): 247-262.

محدث، ف. (1389) روش تحليل مولفه­هاي اساسي و بررسي عوامل، مطالعه موردي استخراج شاخص قيمت دارايي­ها و بررسي اثر آن بر تورم. فصلنامه مجموعه پژوهش­هاي اقتصادي بانك مركزي جمهوري اسلامي ايران، 19(60): 1- 55.

مشاری، م. (1398) طبقه­بندی خدمات فرهنگی در اکوسیستم­های طبیعی. ششمین کنگره ملی عمران، معماری و توسعه شهری، تهران. قابل دسترس در: https://civilica.com/doc/1002978/.

میرکریمی، س.ح.، سعيدي، س.، محمدزاده، م. و سلمان­ماهینی، ع.ا. (1393) کاربرد روش PCA در ارزیابی کیفیت بصری سیمای­سرزمین، مطالعه موردي حوضه زیارت استان گلستان. نشریه محیط­شناسی، 40(2): 451-462.

نگهبان، ع.ر. (1384) راهنماي روش تحقيق به كمك پرسشنامه،SPSS, 11 . تهران: انتشارات جهاد دانشگاهي واحد تهران، 273 صفحه.

Alcamo, J., Bennett, E. and Program, M. (2003). Ecosystems and human well-being: A framework for assessment. Washington, DC: Island Press.142p.

Andersson, E., Tengö, M., McPhearson, T. and Kremer, P. (2015. Cultural ecosystem services as a gateway for improving urban sustainability. Ecosystem Services, 12(2): 165-168.

Bachi, L., Ribeiro, S.C., Hermes, J. and Saadi, A. (2020) Cultural Ecosystem Services (CES) in landscapes with a tourist vocation: Mapping and modeling the physical landscape components that bring benefits to people in a mountain tourist destination in southeastern Brazil. Tourism Management, 77(2): 104017. Rederived from: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2019.104017/

Caglayan, İ., Yeşil, A., Cieszewski, C., Gül, F.K. and Kabak, Ö. (2020) Mapping of recreation suitability in the Belgrad Forest Stands. Applied Geography, 116(3): 102153.

De Groot, R., Brander, L., Van Der Ploeg, S., Costanza, R., Bernard, F., Braat, L., Christie, M., Crossman, N., Ghermandi, A. and Hein, L. (2012) Global estimates of the value of ecosystems and their services in monetary units. Ecosystem Services, 1(1): 50–61.

De Valck, J., Landuyt, D., Broekx, S., Liekens, I., De Nocker, L. and Vranken, A.L. (2017) Outdoor recreation in various landscapes: Which site characteristics really matter. Land Use Policy, 65(6): 186–197. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2017.04.009/ 

Fischer, L.K., Honold, J., Botzat, A., Brinkmeyer, D., Cvejić, R., Delshammar, T., Elands, B., Haase, D., Kabisch, N. and Karle, S.J. (2018) Recreational ecosystem services in European cities: Sociocultural and geographical contexts matter for park use. Ecosystem Services, 31(9): 455–467. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2018.01.015/

Fisher, B., Turner, R.K. and Morling, P. (2009) Defining and classifying ecosystem services for decision making. Ecological Economics, 68(3): 643- 653.

Groot, R.S., Ramakrishnan, P.S., Berg, A.E., Kulenthran, T., Muller, S., Pitt, D., Wascher, D.M. and Wijesuriya, G. (2006) Cultural and amenity services. Ecosystems and human well-being: Current state and trends. Findings of the condition and trends working group. Millennium Ecosystem Assessment, Chapter 17, 28: 457-476.

Hashimoto, S., Nakamura, S., Saito, O., Kohsaka, R., Kamiyama, C., Tomiyoshi, M. and Kishioka, T. (2015) Mapping and characterizing ecosystem services of social–ecological production landscapes: Case study of Noto, Japan. Sustainability Science, 10(2): 257–273.

Komossa, F., van der Zanden, E.H. and Verburg, P.H. (2019) Characterizing outdoor recreation user groups: A typology of peri-urban recreationists in the Kromme Rijn area, the Netherlands. Land Use Policy, 80(1): 246–258. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2018.10.017/ 

Komossa, F., Wartmann, F.M., Kienast, F. and Verburg, P.H. (2020) Comparing outdoor recreation preferences in peri-urban landscapes using different data gathering methods. Landscape and Urban Planning, 199(7): 103796. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2020.103796/ 

Kulczyk, S., Woźniak, E. and Derek, M. (2018) Landscape, facilities and visitors: An integrated model of recreational ecosystem services. Ecosystem Services, 31(9): 491–501. Rederived from https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2018.02.016/

Mao, Q., Wang, L., Guo, Q., Li, Y., Liu, M. and Xu, G. (2020) Evaluating cultural ecosystem services of urban residential green spaces from the perspective of residents’ satisfaction with green space. Frontiers in Public Health, 8(2): 226-226. DOI: 10.3389/fpubh.2020.00226/

Nahuelhual, L., Carmona, A., Lozada, P., Jaramillo, A. and Aguayo, M. (2013) Mapping recreation and ecotourism as a cultural ecosystem service: An application at the local level in Southern Chile. Applied Geography, 40(5): 71–82. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2012.12.004/

Olson, L.E., Squires, J.R., Roberts, E.K., Miller, A.D., Ivan, J.S. and Hebblewhite, M. (2017) Modeling large-scale winter recreation terrain selection with implications for recreation management and wildlife. Applied Geography, 86(9): 66–91. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2017.06.023/

Prip, C. (2018) The convention on biological diversity as a legal framework for safeguarding ecosystem services. Ecosystem Services, 29(Part B)(2): 199–204. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2017.02.015/ 

Pruzek, R. (2005) Factor analysis: Exploratory. Encyclopedia of statistics in behavioral science, Editors B.S. Everitt and D.C. Howell, John Wiley & Sons, Ltd, Chichester, pp. 606–617.

Rabe, S.-E., Gantenbein, R., Richter, K.-F. and Grêt-Regamey, A. (2018) Increasing the credibility of expert-based models with preference surveys–Mapping recreation in the riverine zone. Ecosystem Services, 31(9): 308–317. Retrieved from  https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2017.12.011/

Rathmann, J., Beck, C., Flutura, S., Seiderer, A., Aslan, I. and André, E. (2020) Towards quantifying forest recreation: Exploring outdoor thermal physiology and human well-being along exemplary pathways in a central European urban forest (Augsburg, SE-Germany). Urban Forestry & Urban Greening, 49(3): 126622. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.ufug.2020.126622/

Reid, W.V., Mooney, H.A., Cropper, A., Capistrano, D., Carpenter, S.R., Chopra, K., Dasgupta, P., Dietz, T., Duraiappah, A.K. and Hassan, R. (2005) Ecosystems and human well-being-Synthesis: A report of the Millennium Ecosystem Assessment, Island Press, P. 53. Retrieved from https://iris.who.int/handle/10665/43354/ 

Schirpke, U., Meisch, C., Marsoner, T. and Tappeiner, U. (2018) Revealing spatial and temporal patterns of outdoor recreation in the European Alps and their surroundings. Ecosystem Services, 31(9): 336–350. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.ecoser.2017.11.017/ 

Scholte, S.S.K., Daams, M., Farjon, H., Sijtsma, F.J., van Teeffelen, A.J.A. and Verburg, P.H. (2018) Mapping recreation as an ecosystem service: Considering scale, interregional differences and the influence of physical attributes. Landscape and Urban Planning, 175(7): 149–160. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2018.03.011/ 

Smith, L.I. (2002) A tutorial on principal components analysis. University of Otago. P. 27. Retrieved from https://ourarchive.otago.ac.nz/esploro/outputs/report/A-tutorial-on-Principal-Components-Analysis/9926479584201891#file-0/ 

Sun, Y., Hao, R., Qiao, J. and Xue, H. (2020) Function zoning and spatial management of small watersheds based on ecosystem disservice bundles. Journal of Cleaner Production, 255(14): 120285. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.120285/  

Vallecillo, S., La Notte, A., Zulian, G., Ferrini, S. and Maes, J. (2019) Ecosystem services accounts: Valuing the actual flow of nature-based recreation from ecosystems to people. Ecological Modelling, 392(2): 196–211. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.ecolmodel.2018.09.023/ 

Willibald, F., van Strien, M.J., Blanco, V. and Grêt-Regamey, A. (2019) Predicting outdoor recreation demand on a national scale–The case of Switzerland. Applied Geography, 113(12): 102111. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2019.102111/

Winn, J., Tierney, M., Heatherwaite, A.L., Jones, L., Paterson, J., Simpson, L., Thompson, A. and Turley, C. (2011) The drivers of change in UK ecosystems and ecosystem services. The UK National Ecosystem Assessment Technical Report, UK National Ecosystem Assessment, UNEP-WCMC Cambridge, pp. 27–62.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Application of PCA method in identifying the most important criteria influencing the choice of cultural services in leisure and tourism areas, (Alangdare Forest Park, Golestan Province)

 

Simin Salimi Dehkordi1, Alireza Mikayili Tabrizi 2* and Sepideh Saeidi3

 

1)       M.Sc. Student of Environmental Sciences, Faculty of Fisheries and Environment, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran.

2)       Associate Professor of Environmental Sciences, Faculty of Fisheries and Environment, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran.

*Corresponding Author Email Address: amikaeili@gau.ac.ir 

3)       Assistant Professor of Environmental Sciences, Faculty of Fisheries and Environment, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran.

 

Date of Submission: 2024/04/17                           Date of Acceptance: 2024/05/19

 

Abstract

Ecosystem cultural services are intangible benefits that people get from the environment and include aesthetic values, cultural identity, social relations, sense of place, recreation and tourism, knowledge and educational values. These services are directly related to human health and comfort. These services are derived from the link between people and their surroundings. According to the existing capacities in Alangdareh forest park, this park is considered as a huge cultural and ecological wealth, a capacity that can be used to attract tourists to this area and the fields of environmental protection and sustainable development of this area. He created a forest. The purpose of this study is to determine the most important criteria of cultural services in Alangdareh Forest Park. For this purpose, a questionnaire was compiled and distributed among 270 visitors, and the results were analyzed in SPSS software using the Principal Component Analysis (PCA) method. The results showed that among the 20 criteria of cultural services identified in this research, six criteria: the value of reducing the physical risk of physical injury, access to water, food and healthy air, inspiration and sense of place, cultural heritage, identity and value of place, recreational value - Recreation has the most important aesthetic value. The results of this research, while identifying the most important cultural services of Alangdareh Forest Park, can help planning experts and managers in the more accurate and informed development of cultural tourism services, and with the development of these services, it is necessary to attract more tourists to this area. provided the area.

 

Keywords: Alangdareh Forest Park, Analysis Cultural Services, Golestan Province, Principal component, Tourism.

 

        


سند

Sanad is a platform for managing Azad University publications

الروابط

المراكز ذات الصلة

دعامة

الصفحات الرسمية

حقوق هذا الموقع الإلكتروني مملوكة لنظام SANAD Press Management. © 1442-1446

الصفحة الرئيسية| دخول| معلومات عنا| اتصل بنا|
[English] [فارسی] [en] [fa]