تحول مفهوم دفاع مشروع و تروریسم نوین (با تأکید بر تروریسم سایبری)
الموضوعات : تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری
احسان صادقی پور
1
,
محمود گنج بخش
2
,
کوروش جعفرپور
3
1 - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل عمومی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استادیار گروه اقتصاد و بانکداری اسلامی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: دفاع مشروع, حمله پیشدستانه, حمله پیشگیرانه, تروریسم نوین, تروریسم سایبری,
ملخص المقالة :
پدیده تروریسم در بستر پیشرفت جوامع با سرعت چشمگیری خود را دگرگون کرده است. امروزه از نوین ترین گونه های تروریسم که توجه بسیاری از اندیشمندان حقوقی را به خود جلب کرده تروریسم سایبری است. بدین ترتیب با افزایش روزافزون گونه های جدید تروریسم و به دنبال آن حملات تروریستی در نقاط مختلف جهان و واکنش دولت ها در برابر این حملات، سبب گردیده موضوع توسل به زور در قبال اقدامات تروریستی به مسأله مطرح در محافل حقوقی تبدیل گردد. در واقع پس از حادثه 11 سپتامبر و گسترش تهدید فرامرزی تروریسم، گروهی از حقوقدانان دکترین حمله پیشدستانه و پیشگیرانه را در قالب تفسیر موسع از ماده 51 منشورملل متحد برای مقابله با تروریسم ارائه کردند. با در نظر گرفتن این که در عصر حاضر تروریسم از حالت سنتی خارج شده و اشکال مدرن آن تحت عنوان موج تروریسم نوین به مانند تروریسم سایبری در حال گسترش است، ضرورت دارد این مسأله بررسی شود که با توجه به تفاوت بنیادین بین تروریسم سنتی با تروریسم نوین استناد به دفاع مشروع در برابر تروریسم نوین (سایبری) مشروعیت حقوقی دارد؟ و متعاقباً توسل به حمله پیشدستانه و پیشگیرانه در مقابله با آن از منظر حقوق بین الملل چه توجیهی دارد؟ در این راستا جهت پاسخگویی به این مسأله از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی با استفاده از ابزار کتابخانه ای بهره گرفته شده است. به نظر می رسد حمله تروریستی چنانچه پتانسیل ایجاد تخریب در حد یک حمله مسلحانه را داشته باشد، مسلحانه فرض شده و دولت قربانی از حق دفاع مشروع برخوردار خواهد بود اما حقوق بین الملل چیزی به نام حمله پیشدستانه و پیشگیرانه شناسایی نکرده است.
منابع و مآخذ
فارسی
کتب
1-گوئرتز، استفان (۱۴۰۱) تروریسم نوین: بازیگران، راهبردها و تاکتیک‌ها، ترجمه عسگر قهرمان پور، چاپ اول، تهران، انتشارات جوینده.
2-ملکی زاده، امیرحسین (1397) دفاع مشروع در رویه دیوان بین‌المللی دادگستری با تأکید بر قضیه سکوهای نفتی، چاپ اول، تهران، انتشارات مجد.
3-موسی زاده، رضا، کوهی، ابراهیم (1389) حقوق سازمان های بین‌المللی: حقوق شورای امنیت، چاپ اول، تهران، نشر میزان.
4-ناجی راد، محمد علی (1398) جهانی شدن تروریسم، چاپ اول، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.
مقالات
1-امیرلی، حسین، ثقفی، کامیار (1398) ارائه مدل مفهومی ارزیابی تهدیدات تروریسم سایبری، فصلنامه امنیت ملی، دوره9، شماره 33.
2-بهستانی، مجید (۱۳۸۷) دفاع پیشگیرانه در حقوق بین‌الملل جدید، فصلنامه حقوقی گواه، شماره ۱۲.
3-جان پرور، محسن، صالح ابادی، ریحانه، احمدی، سیروس (1397) کنترل تروریسم سایبری با مدیریت مرزهای فضای سایبر راهبردی، فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره8، شماره 2.
4-جلالی، محمود، اقالر، علی اصغر (1402) توسل به بیوتروریسم از منظر حقوق بین‌الملل، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره53، شماره 4.
5-رجبی تاج امیر، ابراهیم، رضازاده سلطان آباد، محمد (1400) دفاع مشروع پیشدستانه در برابر گروه های غیر دولتی از منظر حقوق بین الملل، فصلنامه تحقیقات حقوق بین المللی، دوره 14، شماره 53.
6-رزمخواه، نجمه (1402) نقدی بر پیش نویس قانون اتحادیه اروپا در همسان سازی قوانین حاکم بر هوش مصنوعی، از منظر مقابله با تروریسم سایبری، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی.
7-سرتیپی، حسین، بردبار، احمدرضا، موسی زاده، محمد (1391) بررسی و نقد ترور هدفمند، مبارزه با تروریسم و حقوق مخاصمات مسلحانه بین‌المللی، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، دوره14، شماره ۳۸.
8-شریفی طرازکوهی، حسین، فتح پور، فاطمه (۱۳۹۶) الزامات مقابله با تروریسم در پرتو روند انسانی شدن حقوق بین‌الملل، فصلنامه مطالعات حقوقی، دوره9، شماره ۲.
9-صحرایی، محمدرضا (۱۳۸۸) مشروعیت توسل به زور در مبارزه با تروریسم، فصلنامه سیاست خارجی، دوره23، شماره ۴.
10-عباسی کلیمانی، عاطفه، محبوبی، ملیکا، نوری، فاطمه (1399) راهبردهای نوین پیشگیری از وقوع تروریسم سایبری، فصلنامه رهیافت پیشگیری از جرم، دوره 3، شماره 1.
11-عزیزی، ستار، نظری، خاطره (1393) حدود دفاع مشروع دولت قربانی علیه کنش گران غیردولتی، فصلنامه سیاست جهانی، شماره 10.
12-فرشاسعید، پرویز، جلالی، محمود، گودرزی، مهناز (1400) ضرورت تدوین کنوانسیون بین المللی حملات سایبری، فصلنامه مطالعات
حقوقی، دوره 13، شماره 1.
13-فرشاسعید، پرویز، جلالی، محمود، گودرزی، مهناز (1401) ضرورت همکاری دولت ها در تقویت امنیت سایبری، فصلنامه مطالعات بین المللی، دوره 19، شماره2.
14-کفایی فر، محمدعلی، تیموری، محمد ( 1402) تحولات حقوق بشر و بشردوستانه ناشی از تأثیر چندپارگی حقوق بین الملل بر مفهوم تروریسم، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 53، شماره2.
15-میرعباسی، سیدباقر، کورکی نژاد قرایی، مجید (1397) قابلیت تحقق سایبر تروریسم و ارتباط آن با حق ذاتی دفاع مشروع مقرر درماده 51 منشور سازمان ملل متحد، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، دوره 48، شماره 2 .
16-نعمت پور، اردشیر، تقی زاده انصاری، مصطفی، ببری گنبدی، سکینه (1402) مسؤلیت دولت ها در مقابله با حملات تروریستی به زیرساخت های حیاتی یک کشور، فصلنامه مطالعات بین المللی، دوره19، شماره 4.
17-نعمت پور، اردشیر، تقی زاده انصاری، مصطفی، ببری گنبدی، سکینه (1400) مقابله با حملات تروریستی به زیرساخت های حیاتی یک کشور در قواعد حقوق بین الملل، فصلنامه مطالعات بین المللی، دوره 18، شماره3.
English
1-Hansen, james v., Lowry, Paul Benjamin, Rayman D., Meservy, McDonald, Daniel M. (2007). Genetic programming For prevention of cyberterrorism through dynamic and evolving intrusion detection, Decision Support System, Vol.43(4).
2-ICJ Reports. (1996). Advisory Opinion on the Legabty of the Threat or use of Nuclear weapons.
3-ICJ Reports. (2004). legal consequences of the construction of a wall in occupied Palestinian territory, Advisory opinion.
4-ICJ Reports. (1986). Military and paramilitary activities in and against Nicaragua. Nicaragua v. United States.
5-Li, Yuchong, Liu, Qinghui. (2021). A comprehensive review study of cyber-attacks and cyber security: Emerging trends and recent developments. Energy Reports,7,8176-8186.
6-Martínez Esponda, Pedro. (2023). Norm-instability as a Strategy in International Lawmaking: The Case of Self-defence against Non-state Actors', in Nico Krisch, and Ezgi Yildiz (eds), The Many Paths of Change in International Law (Oxford, 2023; online edn, Oxford Academic, 14 Dec at: https://academic.oup.com/book/55327/chapter/428795311.
7-Melzer, Nils. (2011). Cyberwarfare and international Law, UNIDIR RESOURCES .
8-SC/Res/2249. (2015). threats to international peace and security caused by terrorist acts
https://www.securitycouncilreport.org/atf/cf/%7B65BFCF9B-6D27-4E9C-8CD3-CF6E4FF96FF9%7D/s_res_2249.pdf.
9-YOUNG, Stephen. (2022). Contesting Subjects: International Legal Discourses on Terrorism and Indigenous Peoples’ Human Rights Asian Journal of International Law , First View.
