اقتباسات تصویری شعر منوچهر آتشی از تصویرهای کلاسیک با تکیه بر نظریة ترامتنیت ژنت
الموضوعات :
1 - استاد دانشگاه فرهنگیان
الکلمات المفتاحية: واژگان کلیدی: , تصویر, ترامتنیت, بیشمتنیت, ژنت, منوچهر آتشی.,
ملخص المقالة :
تقلید و الهام از آثار ادبی گذشتگان، در شکل گیری آثار نو و خلاقانه مؤثر است. بررسی تأثیر متون بر یکدیگر تحت عنوان ترامتنیت مطالعه می¬شود. این نظریه برآن تأکید دارد که یک اثر ادبی تنها در ارتباط با سایر آثار ادبی قابل تعریف و درک است؛ نویسنده یا شاعر از افکار بسیاری از آثار پیش از خود و یا معاصر با خود تأثیر می‌پذیرد و این افکار در آفرینش اثر او نقش دارند. ترامتنیت به ساختار روایت و روابط حاکم بر آن نظر دارد و نشان دهندة تأثیر و حضور یک متن در متن دیگر است. قبل از ژنت افرادی مثل کریستوا نیز تاملی در روابط بین متون داشته¬اند اما نگاه آنان تنها بر روابط بینامتنی بین متن¬ها بوده است و از بخش¬هایی مثل دیباچه¬ها، مقدمه¬ها، نوع خط، مصاحبه¬های بعد از توزیع متون و حتی اندیشه¬هایی که در یک اثر بوده و در اثر دوم هم وجود داشته غافل بوده¬اند که ژنت در نظریة ترامتنیت خود این خلل را مرتفع نمود. در این جستار تلاش می¬شود تا «اقتباسات تصویری شعر منوچهر آتشی از تصویرهای کلاسیک با تکیه بر نظریة ترامتنیت ژنت » بررسی گردد. این پژوهش با هدف بنیادی به شیوۀ توصیفی- تحلیل و تطبیقی است که با روش ترامتنیت با رویکرد بیش متنی صورت گرفته است. در جمع¬بندی نتایج این پژوهش چنین به نظر می¬رسد که مواردی که آتشی از تصویر شاعران کهن استفاده کرده بسیار اندک است. این روابط در عملیات بینامتنی در حوزه¬های همانگونگی از گونه پاستیش و تراگونگی از نوع جایگشت قرار می¬گیرند.
- فرخ تمیمی (1377)؛ پلنگ درة دیزاشکن، زندگی و شعر منوچهر آتشی، تهران: نشر ثالث.
- آلن، گرا هاّم (1385)، بینامتنیت، ترجمة پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
- احمدی، بابک (1393)؛ ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز. 32.
- اخوت، احمد (1371)؛ دستور زبان داستان، اصفهان: فردا.
- امداد، حسن (1377)؛ سیمای شاعران فارس در هزار سال، ج دوم، تهران: انتشارات ما، چ اول.
- بهجت تبریزی، سید محمد حسین معروف به شهریار (1376)؛ دیوان اشعار، انتشارت نگاه.
- خیام نیشابوری، غیاث¬الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم (۱۳۸9)؛ رباعیات خیام. به کوشش با تصحیح و مقدمه محمدعلی فروغی. تهران: انتشارات سخن عشق.
- خواجوی¬کرمانی (1369)؛ دیوان اشعار، تهران: انتشارات پاژنگ.
- سنایی، مجدود بن آدم (1385)؛ دیوان اشعار، به تصحیح مدرس¬رضوی، تهران: انتشارات سنایی.
- سعدی، عبدالله مصلح¬الدین (1399)؛ کلیات سعدی، به¬کوشش محمدعلی فروغی، تهران: دوستان.
- شمیسا، سروش (1381)؛ بیان، تهران: فردوس.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1366)؛ صور خیال، تهران: نشر آگاه.
- کریستوا، ژولیا (1381)؛ کلام، مکالمه و رمان، تهران: نشر مرکز.
- کزازی، میر جلال الدین (1373)؛ زیباشناسی سخن پارسی (بیان)، ج 1، تهران: مرکز.
- فردوسی (1391)؛ شاهنامه فردوسی، کتاب الکترونیکی، به کوشش پژمان پورحسین.
- مکاریک، ایرنا ریما (1385)؛ دانشنامه نظریه¬های ادبی معاصر، ترجمة مهران نجفی و محمد نبوی، چ دوم، تهران: آگه.
- مولانا جلال¬الدین رومی (1399)؛ سایت اینترنتی گنجور و فایل دیوان شمس مولانا جلال¬الدین رومی به کوشش سعید موسوی.
- میهنی، ابوسعید فضل‌الله بن احمد بن محمد بن ابراهیم مشهور به ابوسعید ابوالخیر (1399)؛ رباعیات، کتاب الکترونیکی، کتابخانه مجازی تک کتاب.
- ناصرخسرو (1375) گزیدة قصاید، به کوشش محمد غلامرضایی، تهران: جامی.
- نظامی، جمال¬الدین ابومحمد الیاس بن یوسف (1392)؛ پنج¬گنج نظامی، تهران: کارگاه فیلم و گرافیک سپاس، چ اول.
- همایی، جلال¬الدین (1377)؛ فنون بلاغت و صناعات ادبی، چ پانزدهم، تهران: هما.
مقالات
- احمدی، رامین (1369)؛ موج سوم در ترازو، فصلنامة ایران‌شناسی، شماره 7.
- رضایی دشت¬ارژنه، محمود (1387)؛ نقد و تحلیل قصه¬ای از مرزبان¬نامه براساس رویکرد بینامتنیت، نشریة نقد ادبی.
- نامورمطلق، بهمن و کنگرانی، منیژه (1390)؛ علل پیوستگی متنی و فرامتنی در هنرهای سنتی هنرمندان مسلمان ایرانی، فصلنامه علمی – تخصصی ادبیات و هنر دینی.
- نامورمطلق، بهمن ( 1386)؛ ترامتنیت مطالعۀ روابط یک متن با دیگر متن¬ها، پژوهشنامة علوم انسانی، ش 56.
- نامور مطلق، بهمن ( 1384)؛ متن¬های درجه دو، خردنامه، ضمیمة فرهنگی اندیشه، ش 59.
منابع انگلیسی
- Genette,Gerald(1997)Tpalimpesetes literature in the seccend degree chana newman and cloud doubing sky (trans), university of Nebraska press,lincon NE and london.
- Gérard, Genette.) 1972(. Figures III. Paris: Seuil.
- _____ . )1982(. Palimpsestes. La littérature au second degré. Paris: Seuil.
- _____.) 1987(. Seuils. Paris: Seuil.
- Holman. H.C. (1980), A handbook to literature, Base on the original edition by Wiliam Flint Thrall and Adisson Harbart , Bobbs-Merrill Education : 4 thEdition
