بررسی آراء، افکار و مبانی فقاهتی فیض کاشانی در گزینش آرای خلاف مشهور

الموضوعات : نامه الهیات

سارا سهل البیع ¹ , فهیمه ملک زاده ² , یونس واحد یاریجان ³

1 - دانشجو
2 - استادیار دانشگاه تهران شمال
3 - گروه اموزشی فقه و حقوق دانشکده الهیات دانشگاه ازاد اسلامی تهران شمال

تاريخ الإرسال : 09 الثلاثاء , رمضان, 1445 تاريخ التأكيد : 01 الخميس , ذو القعدة, 1445 تاريخ الإصدار : 01 الخميس , ذو القعدة, 1445

الکلمات المفتاحية: فیض کاشانی, مبانی فقهی, آرای غیر مشهور, مفاتیح الشرائع.,

ملخص المقالة :

تنوع اندیشه فقهاء، در شکل دهی به ساختار فقه و پویایی اجتهاد شیعه نقش اساسی دارد. بررسی دیدگاه فقهی فیض به عنوان فقیهی نواندیش برای دستیابی به فقه متناسب با شرایط جامعه، جهت استنباط احکام فقهی کارآمدتر ضروریست. هدف از این پژوهش بررسی آرای فقهی فیض، ارائه مستندات و ادله فقهای مخالف و همسو و کشف مبانی فقاهتی و اصول فکری ایشان جهت حل مسائل جامعه و پویایی اجتهاد است. علیرغم بستر اخباری زمان فیض، بدلیل تاثیر پذیری از اساتیدی چون ملاصدرا، شیوه تفقه متمایز از سایر اخباریون برمی-گزیند.از ویژگی¬های مهم مبانی فقهی و اصولی فیض، اهتمام به کاربرد عقل در تایید و جمع بین روایات، بی-توجهی به اجماع منقول و شهرت فتوایی با عدم تاثیر از فتاوای علمای دیگر، توجه زیاد به اصل سهولت، عنایت به همگرایی با اهل سنت و اهل کتاب، توجه خاص به تقریب بین مذاهب و ادیان، بوده است. نهایت اینکه با رویکرد فهم و تفسیر اجتماعی نصوص دینی و توجه به فهم مقاصد الشریعه و فاصله گرفتن از رویکرد فردگرایانه که جهت گیری غالب در سنت اجتهادی علمای سلف بوده است، به پاکی اهل کتاب و نسبی بودن سن بلوغ فتوا می¬دهد که در تعاملات اجتماعی عصر حاضر می¬تواند بسیار کارساز باشد.

المصادر:

قرآن مجید
ـ ابن ابی عقیل، حسن بن علی، بی تا، مجموعة فتاوی ابن ابی عقیل، بی نا.
ـ ابن بابویه، محمد بن علی (شیخ صدوق)، 1404 ق ، من لایحضره الفقیه، تصحیح: علی اکبر غفاری، مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
ـ بحرانی، یوسف ابن محمد، 1966 م، لؤلؤة البحرین فی الاجازات و تراجم رجال الحدیث، به کوشش محمد صادق بحر العلوم، مکتبة نعمان، نجف.
ـ تنکابنی، میرزا محمد، 1334ق، قصص العلما، انتشارات علمیه اسلامیه، تهران .
ـ حر عاملی، محمد بن حسن، 1409ق، وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم.
ـ حسینی اصفهانی، ضیاء الدین، 1412ق، فیوضات الفیض، اصفهان.
ـ حلی، جعفر بن حسن، 1408ق، شرائع الاسلام، انتشارات اسماعیلیان قم.
ـ حلی، جعفر بن حسن،1407 ق، المعتبر فی شرح المختصر، مؤسسه سیدالشهداء (ع)، قم.
ـ حکیم، محسن، 1416ق، مستمسک العروة الوثقی، مؤسسة دار التفسیر، قم.
ـ سبزواری، ملا محمد باقر، بی تا، رساله فی صلوه الجمعه، چاپ سنگی.
ـ شهید اول، محمد بن مکی، 1419ق، ذکری الشیعه فی أحکام الشریعه، مؤسسه آل البیت(ع)، قم.
ـ شهید اول، محمد بن مکی، 1412 ق، البیان، مصحح: محمد حسون، نشر محقق، قم.
ـ شهید ثانی، البهجة المرضية فى شرح اللمعة الدمشقية، چاپ دار العلم الاسلامى، بيروت.
ـ فاضل مقداد، مقداد بن عبد الله، 1425 ق، کنز العرفان فی فقه القرآن، انتشارات مرتضوی، قم.
ـ فیض قمی، محمد، رسالة «الفیض» در انفعال آب قلیل و سرایت نجاست از متنجس، مجله فقه اهل البیت(ع)شماره26.
ـ فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1395، مفاتیح الشرائع، مصحح و محقق: مسیح توحیدی، مدرسه عالی شهید مطهری، تهران.
98ـ فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی، 1429 ق، معتصم الشیعه فی احکام الشریعه، مصحح: مسیح توحیدی، مدرسه عالی شهید مطهری، تهران.
ـ قمی، شیخ عباس، 1368، الکنی و القاب، انتشارات کتابخانه صدر، تهران.
ـ طوسی، محمد بن حسن،1387 ق، المبسوط فی فقه الامامیه، تصحیح: سید محمد تقی کشفی، المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، تهران.
ـ علامه حلی، حسن بن یوسف،1413 ق، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
علامه حلی ، حسن بن یوسف، 1412ق، منتهی المطلب، مؤسسه آل البیت (ع)، قم.
ـ علم الهدی، علی بن حسین،1387 ق، جمل العلم و العمل، مطبعه الآداب، نجف.
ـ کرکی عاملی، حسن بن علی، 1414 ق، جامع المقاصد فی شرح القواعد، مؤسسه آل البیت (ع)، قم.
ـ محقق حلی، جعفر بن حسن،1407 ق، المعتبر فی شرح المختصر، مؤسسه سیدالشهداء (ع)، قم.
ـ مفید، محمد بن محمد،1413 ق، المقنعه، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، قم.
ـ مقدس اردبیلی، احمد بن محمد، 1403ق، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الاذهان، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم.
ـ ناجی نصر آبادی، محسن 1387، کتابشناسی فیض کاشانی، مدرسه عالی شهيد مطهری، تهران.
ـ ناجی نصر آبادی ناجی نصر آبادی، محسن،1377، فهرست های خود نوشت فیض، انتشارات آستان قدس رضوی، بی جا.
ـ نقیبی، ابوالقاسم، 1386، مكتب و آثار و آراى فقهى فيض كاشانى، مجلّه رهنمون، (ويژه‏نامه فيض) (23 و 24).
ـ نجفی اصفهانی نجفی اصفهانی، محمد حسن بن باقر، 1408ق. جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، انتشارات دار احیاء التراث العربی، بیروت.
ـ نجفی اصفهانی، محمد رضا، عدم تنجیس المتنجس الجامد مع تعدد الواسطة، فقه اهل بیت زمستان 1384 - شماره 44 (‎25 صفحه - از 187 تا 211 )