تحلیل هنجارگریزی معنایی در سوره یوسف (ع) بر مبنای رویکرد زبان‌شناسی شناختی

الموضوعات :

یعقوب سبحانی ¹ , Bahman Gorjian ² , حسین مطوری ³

1 - دانشجوی دکتری زبان شناسی، گروه زبان شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
2 - دانشیار گروه زبان شناسی، واحد آبادان، دانشگاه آزاد اسلامی، آبادان، ایران
3 - استادیار گروه زبان شناسی، واحد خرمشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، خرمشهر، ایران

تاريخ الإرسال : 20 الجمعة , شعبان, 1445 تاريخ التأكيد : 11 السبت , شوال, 1445

الکلمات المفتاحية: صورت گرایان, قرآن‌کریم, لیچ, هنجارگریزی, یوسف(ع),

ملخص المقالة :

هنجارگریزی ازصورت های رایج در بیان کلام و گفتمان است که با در هم ریختن ساختار معیارهای معنایی شکل می‌گیرد. این پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی انجام شده است و عناصر هنجارگریزی شامل کنایه، استعاره، مجاز و تشبیه از دیدگاه زبان‌شناسی شناختی لیچ (1969) در آیات سوره مبارکه یوسف (ع) واکاوی شده است. نتایج تخقیق نشان دادکه گفتمان دراین سوره از طریق کنایه و استعاره انجام شده و شناخت مفاهیم بیشتر به صورت غیر‌مستقیم صورت گرفته است. نتایج همچنین نشان داد که در انواع هنجارگریزی‌ معنایی، کنایه و استعاره به ترتیب پر تکرارترین و مجاز و تشبیه به عنوان ابزار ادبی از بسامد کمتر برخوردار بودند. نتایج همچنین نشان داد که بیان غیر مستقیم از طریق هنجارگریزی معنایی می تواند موجب توجه بیشتر و درک مفاهیم عمیق آیات گردد. نتایج کاربردی این تحقیق در مطالعات زبان‌شناسی شناختی و واکاوی مصادیق هنجارگریزی در سوره های دیگر قرآن به صورت مقابله ای کارساز می‌باشد.

المصادر:

منابع قرآن کریم، ترجمه¬ مهدی الهی قمشه ¬ای، انتشارات اسوه.
ابن عاشور، محمدطاهر (1984م). » تفسیر التحریر و التنویر. جلد 15و16«، تونس: دار النشر التونسیه.
المصری، ابن ابی الاصبع (2009). »شرح حفنی،محمدشرف بدیع القرآن«، نهضه مصر.
امامی، نصرالله (1377)، » مبانی و روشهای نقد ادبی« تهران: چاپخانه دیبا .
اناري بز چلوئی،ابراهیم. مقیاسی، حسن.فراهانی، سمیرا.(1394). هنجارگریزي معنایی قرآن در شعر صلاح عبدالصبور، دو فصلنامه علمی- پژوهشی نقد ادب معاصر عربی، سال پنجم/ 10 پیاپی / 8 علمی و پژوهشی.
باجلان، مریم (1394). »آشنایی زدایی در جزء بیست نه و سی« ،پایانامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه اراک.
بی آزار شیرازی،عبدالکریم (1381)، »تفسیر سوره یوسف(ع) (از عمق چاه تا اوج ماه) «،تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
تسلیمی، علی (1395)، »نقد ادبی روسیه«،تهران: انتشارات سمت. حمریط، هیثم.(2017). »ظاهره الانزیاح اللغوی فی القرآن«، جامعه العلوم العربیه، المسیله، الجزایر.
دین محمدی ،غلامرضا (1395)، »مبانی زبان شناسی در جهان اسلام«، تهران: دانشگاه امام صادق.
روحی، محمد ، فیاض بخش، محمدتقی (1392)، »تفسیر واژگان قران کریم« ،تهران : فردافر.
ستاری، جلال (1372)، »درد عشق زلیخا«، تهران: طوس.
سکّاکی، یوسف بن أبی‌بکر(1995) ،» مفتاح العلوم«،بیروت: دار الکُتُب العلم.
سوسور، فردینان (1375)، »دورة زبان شناسي عمومي«،ترجمة کوروش صفوی،تهران: نشرهرمس.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1391). »رستاخیز کلمات درس گفتارهایی درباره نظریه ادبی«،تهران: سخن.
صبحی، صالح (1414 ق). »نهج البلاغه«، قم: مؤسسة دار الهجرة.
صفوی،کوروش (1383)، »از زبان شناسی به ادبیات جلد 1 نظم«. تهران : سوره مهر.
ﺻﻴﺎدي ﻧژاد ، روح اﷲ وطالبیان، منصوره (1393). »هنجارگریزی معنایی در شعر اﺑﻦ فارض و ﻣﻮﻟﻮي«. پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی. سال 4، شماره 17،ﺻﺺ ،164-123.
طباطبایی،محمدحسین (1370). »تفسیرالمیزان«، تهران: بنیادعلمی وفکری علامه طباطبایی.
قائمی،مرتضی.یوسفی،اسماعیل.محمدزاده،جواد.(2016). اسلوبیه الانزیاح فی سوره الحدید،اضاات محکمه، رقم24،صص39-73.
کلینی،محمد بن یعقوب (1369)، » اصول کافی«، ترجمه مصطفوی ، جواد تهران: کتابفروشی علمیه اسلامیه.
علوی مقدم، مهیار (1377)، »نظریه های نقد ادبی معاصر«، تهران: انتشارات سمت.
عمران، علی احمد (2021). »حجاجیه الصور البیانیه فی القرآن الکریم سوره یوسف نموذجا«، ،کلیه الاداب و العلوم، الجامعه الاهلیه، البحرین. محمد طاهر،خالد (2020)، »خطاب الاخوه فی القران الکریم بین المقصدیه التداولیه و تشکیل صوره الفنیه سوره یوسف نموذجا«، جامعه الازهر، قاهره.
محمدی، زهرا (1396)، »نقد ادبی روسیه«، تهران: انتشارات سمت.
میاح، راضی ، شرفی، ساسان، و شکرآمیز، منصوره (1402)، »مولفه های صحنه در ماجرای حضرت یوسف بر اساس زبان شناسی شناختی«، نشریه ذهن، شماره 89، صص245-217.
میرزایی پرکلی، جعفر و مهدوی، زهرا. (1391). »بررسی هنجارگریزی معنایی در غزلیات حافظ«. فصلنامة مطالعات زبان و گویش‌های غرب ایران. سال 2، شماره 6. صص74-66.
ویسی، الخاص (1395). هنجارگریزی زبانی در شعر«، اهواز: انتشارات دانشگاه پیام نور استان خوزستان.
Crystal, D. (1992). An encyclopedic dictionary of language and languages. Cambridge, MA: Blackwell
. Cuyckens, H. (2007). The Oxford handbook of cognitive linguistics. Oxford: Oxford University Press.
Leech, G. N. (1969). A linguistic guide to English poetry. New York: Longman.