تحلیلِ فقهی حقوقی حدود وثغور «تنفیذ»

رشید رکابیان ¹ ( عضوهیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه ایت الله بروجردی )
هوشیار پیردایه ² ( ددانشجوی دکترای دانشگاه آزدا واحد خرم اباد )
علی فلاحی سیف الدین ³ ( عضوهیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم اباد- لرستان )

تاريخ الإرسال : 18 الأربعاء , شعبان, 1445 تاريخ التأكيد : 20 الإثنين , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: : تنفیذ, ولی فقیه, کارگزاران, نصب, قانون اساسی,

ملخص المقالة :

تنفیذ» یکی از اختیارات ولی فقیه است که از طرف ایشان به تایید از طریق امضا به بعضی از اشخاص حکومتی داده می‌شود؛ بر اساس ادله فقهی، ولایت و حکومت بر جامعة اسلامی در زمان غیبت، بر عهدة فقیه جامع‌الشرائط است. از یک سو ولایت امر، عمومیت داشته و شامل همۀ شؤون و امور حکومتی می شود. از سوی دیگر، با توجه به گستردگی و تنوع امور کشور، ولی فقیه به تنهایی قادر نخواهد بود در همه ارکان جامعه اسلامی به طور مستقیم ایفای نقش کرده و همه امور مربوط به حکومت را شخصاً اداره کند. لذا همانگونه که در قانون اساسی جمهوری اسلامی پیش بینی شده است، ولی فقیه باید بخشی از وظایف و اختیارات خود را به افراد یا گروه های دیگر واگذار کند. که به این عمل تنفیذ میگویند.هدف از تحقیق حاضر، بررسی حدو وثغور تنفیذ در نظام اسلامی از دیدگاه علما می¬باشد. روش تحقیق حاضر، توصیفی- نظری و روش جمع¬آوری اطلاعات کتابخانه ¬ای بود. یافته های تحقیق: با توجه به مباني نظري نظام سياسي و حكومتي در اسلام و پايبندي به مشرب فكري نظام سياسي اسلام با ابتناء به ولايت امر و امامت امت، امر تنفيذ یکی ازاختیارات ولی امراست که باعث مشروعيت کارگزاران حکومت اسلامی میشود وباتنفیذ به رأي ملت مشروعیت دهی میکند.

المصادر:

نهج البلاغه ترجمه محمد دشتی
ابوالصلاح حلبی، تقی بن نجم. (-1406ق1387ش). الكافى فى الفقه، محقق رضا استادی، ج 11، قم: بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم).
ابن براج، عبدالعزیز،(1406ق) المهذب فی الفقه، ج1، قم: مؤسسة النشر الاسلامی
ابن‌حمزه، محمد، الوسیله، به‌کوشش محمد حسون، قم، ۱۴۰۸ق
ابن هشام، عبدالملک، (1361)السیرة النبویة، ج4، بیروت: دار احیاء التراث العربی،
الهامی، رضا ودیگران، 1402، مبنای اعتبار تصمیمات رئیس جمهور در نظام جمهوری اسلامی ایران با نگاه به نهادهای ولایت، وکالت و بیعت، فصلنامه دانش حقوق عمومی ش39
امام خمینی، سیدروح الله، (بیتا)شئون و اختیارات ولی فقیه، ترجمه کتاب البیع، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،
_____________ (1389). صحیفه نور، چاپ پنجم، تهران: نشر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س).
___________________ (بی¬تا). البیع. تقریر محمدحسن قدیری، چاپخانه موسسه عروج.
_____________________1358 صحیفه نور جلد 10 سخن‌رانی مورخ 12 مهر
__________________، 1360صحيفه نور، ج15 ،12 ،10و ،20تهران: مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام
خميني;،
__________________________1381 ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی، موسسة چاپ و نشر عروج، چاپ یازدهم. .
ــــــــــ . 1389کتاب البیع، تهران، مؤسّسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ سوم
ابن ادریس حلی، محمدبن احمد،(ق1417) السرائر الحاوی لتحریرالفتاوی، تهران،نشر الاسلامی،ج3-2،
الامین عاملی محسن، (1406ق )اعیان الشیعه ج8 دارالتعارف للمطبوعات،بیروت،
بهبهانی، محمدباقر، 1417ق ،حاشیه مجمع الفائده و البرهان، قم: نشر علامه وحید بهبهانی،
بستانی، فؤاد افرام، 1375فرهنگ ابجدی، تهران: نشر اسلامی،
بهروزی¬لک، غلامرضا؛ سلیمانی، عباس. (1394). بررسی فقهی- حقوقی تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه علمی پژوهشی علوم سیاسی
تبریزی، جواد، ارشاد الطالب الی تعلیق علی المکاسب، قم:مطبعه مهر،ج1،1399ق.
ترکمان، اسكندر بیگ. تاریخ عالم آرای عباسی. بهاهتمام ایرج افشار. 2جلد. تهران: امیر کبیر، .1387
جعفریان، رسول. (1370). دین و سیاست در دوره صفوی: پژوهشی در رساله¬های نماز جمعه. چاپ اول. قم: انتشارات انصاریان
________،1377 تاريخ تحول دولت و خلافت، قم: بوستان کتاب، .
ـ ــــــــــــــــ، 1378صفويه از ظهور تا زوال، چ ،7تهران: کانون اندیشه جوان، .
ـ ـــــــــــــــــ، 1379صفويه در عرصه دين، فرهنر و سياسرت، قـم: پژوهشـدده حـوزه و
دانشگاه، ..
ـ جوادی آملی ، ،عبدالله،1369پيرامون وحی و رهبر ، قم: الزهرا، .
ـ ــــــــــــــــ،1390 ولايت فقيه: ولايت فقاهت و عدالت، چ ،84قم: مرکز نشر اسراء، .
حلی، جعفربن‌ حسن‌ (محقق‌ اول)1408ق،«شرایع‌الاسلام» (طهران: منشورات‌ الاعلمی،
حائری، محمدبن اسماعیل، 1416ق،منتهی ‌المقال فی احوال ‌الرجال، قم،
حلّى، حسن بن يوسف بن مطهر، 1414ق،تذكرة الفقهاء، ج ،9قم: مؤسسه آلالبيت:، 1414ق.
،------------------- . 1419ق قواعد الأحكام في معرفـة الحلال و الحـرام، ج2و ،3قـم: دفتـر
انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم،
حسيني مراغه‌اي، ميرعبدالفتاح 1392عناوين الاصول و قوانين الفصول. قم: جامعه مدرسين حوزه علميه قم
خامنه ای، سیدعلی، بیانات در جمع مسؤولان استان خراسان، 28/04/1367.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. المفردات فی غریب القرآن، بی‌جا: دفتر نشر کتاب، چاپ دوم. (1404 ق)
سروش محلاتی، محمد، «تحلیل فقهی حقوقی تنفیذ»،:1392http://www.soroosh.
شیخ مفید، محمدبن محمد. (1410ق). المقنعه. قم: موسسه‌ النشر الاسلامی..
شوشتری، محمدتقی، قاموس الرجال، ج5، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1379..
شیخ انصاری، مرتضی. (1375 ق) کتاب المکاسب، تبریز: چاپخانه اطلاعات، چاپ دوم.
شهید ثانی، زین‌العابدین بن علی. 1384ق ،الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه، تهران: المکتبة الإسلامیه.
شهید ثانی، زین العابدین علی، 1413ق ،روض الجنان فی شرح شرائع الاسلام، ج2، 4و6، بیروت: مؤسسة المعارف الاسلامیة، .
شهيد اول، محمدبنمكى، اللمعة الدمشقية في فقه الإمامية، بيروت: دارالتراث ـ الدارالاسلامية، 1410ق
__-______الدروس الشرعية في فقه الامامية، 3جلد، قـم: دفتـر انتشـارات اسـلامي
وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم، چ1417 ،2ق
صفار، محمدجواد. (1391). تنفیذ معامله (ماهیت، شرایط و آثار). چاپ دوم، تهران: نشر جنگل
طبری، محمد، تاریخ طبری، ج5، مدینه: مطبعة بریل، 1409ق.
طوسی، ابوجعفرمحمدبن حسن، 1360،النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، به کوشش محمدتقی دانش پژوه، تهران: بنیاد هزاره شیخ طوسی و دانشگاه تهران،
طوسی، محمد بن الحسن. (1408 ق) المبسوط فی فقه الأمامیه، قم: مؤسسه النشر الأسلامی، چاپ اول.
غمامي، سيدمحمدمهدي. (1390). حقوق اساسي جمهوري اسلامي ايران. چاپ اول، تهران: مركز اسناد انقلاب اسلامي.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
قرشی، علیاکبر، قاموس قرآن، ج ،6تهران: دارالدتب اسلامیه، .
کاشف الغطاء،جعفر،1422ق ،کشف الغطا عن مبهمات الشریعه الغراء،قم،دفترتبلیغات حوزه علمیه،
لاری نجفی، عبدالحسین،1326 قانون در اتحاد دولت و ملت، شـیراز: مطبعـ سـههر محمـدی،
محقق اردبیلی، احمد ابن محمد،1403ق مجمعالفائده و البرهران، چ ،8قـم: مؤسسـه نشـر اسـلامی
جامعه مدرسین،
الموسوي الخلخالي ، محمدمهدي ،فقه الشيعه - الاجتهاد و التقليد،[بي جا]: نوظهور).1411ق
معين، محمد، فرهنگ فارسي معين، ج ،1تهران: انتشارات گنج دانش، .
محقّق كركي، على بن حسين،1414،2ق، جامع المقاصـد فـي شـرح القواعـد، ج2و ،11قـم: مؤسسـه آل
البيت:، چ2
میرزا قمی،ابوالقاسم، جامع الشتات(مقدمه مصحح)،قم، ۱۳۷۱ش،
مؤمن، محمد،1428ق، الولایة الاهیة الاسلامیة أو الحکومة الاسلامیة،مجلدات، قم: مؤسسه نشر اسلامی،
مظاهری، حسین،1378، نکته هایی پیرامون ولایت فقیه و حکومت دینی، اصفهان: بصائر،
مظفر، محمدرضا،1380 عقايدالاماميه، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 8811ش.
ـ منتظری، حسینعلی،1411ق دراسات فی ولاية الفقيه، ج ،2قم: دارالفکر،
مزینانی، محمد صادق، 1390، ولایت مطلقه فقیه از دیدگاه آخوند خراسانى، حوزه
ـ نائینی، محمدحسین، 1418ق منيةالطالب، چ ،8قم: مؤسسه نشر اسلامی،
ـ نجفی، محمدحسن، 1367 جواهرالكلام فی شر شرائع الاسرلام، ج 8و ،84تهـران: دارالکتـب الاسلامیه،
نراقی، احمد، 1408ق عوائدالايام، قم: مؤسسه نشر اسلامی جامعه مدرسین،
نجفی¬قوچانی، سیدمحمدحسن. (1378). برگى از تاریخ معاصر، حیات الاسلام فى احوال آیه الملک العلّام، به تصحیح رمضان¬علی شاکرى، چاپ اول، تهران: نشر هفت.