فرهنگ سیاسی، فردیت و بازتولید اقتدارگرایی در ایران

الموضوعات :

سیده لیلا موسوی ¹ (دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی گرایش مسائل ایران، واحد علوم تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران، تهران)
مجید توسلی رکن آبادی ² (استادیار و عضو هیات علمی‌ گروه علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران، تهران)

تاريخ الإرسال : 29 الجمعة , ذو الحجة, 1437 تاريخ التأكيد : 18 السبت , ربيع الأول, 1438 تاريخ الإصدار : 22 الجمعة , ربيع الثاني, 1438

الکلمات المفتاحية: اقتدارگرایی, فرهنگ سیاسی, فردیت,

ملخص المقالة :

اقتدارگرایی در ایران سابقه ای طولانی دارد. از زمانی که نخستین امپراتوری های باستانی و ساخت سیاسی در ایران شکل گرفت اقتدارگرایی نیز متولد شد. در تمام طول سده های گذشته نیز ساخت سیاسی اقتدارگرا ایرانیان را همراهی کرده و ویژگی کمابیش ثابت نظام های سیاسی در این سرزمین بوده است. اما سوال اینجاست که چرا اقتدارگرایی در طول سده های متمادی به رغم تغییرات تاریخی و گذشت زمان با برخی تغییرات ظاهری کماکان ریشه های عمیق خود را در ایران حفظ کرده و در قالب شبه اقتدارگرایی تداوم یافته است؟ فرضیه نوشتار پیش رو این است که با وجود تاثیر عوامل گوناگون، فرهنگ سیاسی را باید مهم ترین عامل بازتولید اقتدارگرایی در ایران دانست. عاملی که موجب شده تا اقتدارگرایی و نظام های سیاسی اقتدارگرا و شبه اقتدارگرا از سده های گذشته با ایرانیان و حیات سیاسی آنان همراه باشد. از میان مولفه های فرهنگ سیاسی به مواردی بیشتر و به بعضی از آنها کمتر پرداخته شده است. در این نوشتار سعی بر این است که از میان مولفه های متعدد عمدتاً بر روی عامل ضعف فردیت در جامعه ی ایرانی و علل آن به ویژه ساخت اقتدارگرایانه ی خانواده ی ایرانی و آموزه های مذهبی پایدار در تداوم اقتدارگرایی تمرکز شود.

المصادر:

- ازغندی، علیرضا (1376)، ناکارآمدی نخبگان سیاسی در ایران بین دو انقلاب، تهران: قومس.

- ازغندی، علیرضا (1385)، درآمدی بر جامعه­شناسی ایران، تهران: نشر قومس.

- استونز، راب (1387)، متفکران بزرگ جامعه‌شناسی، ترجمه مهرداد میردامادی، تهران: نشر مرکز، چاپ پنجم.

- آلموند، گابریل، پاول بینگهام، و رابرت جی مونت (1381)، چهارچوبی نظری برای بررسی سیاست تطبیقی، ترجمه علیرضا طیب، تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی، چاپ سوم.

- امام، عبدالله‌فتاح (1377)، خودکامه، ترجمه حمیدرضا آژیر و محمدرضا مروارید، تهران: انتشارات سروش.

- امین، سیدحسن (1386)، «وحدت وجود در فلسفه و عرفان»، نشریه حافظ، شماره 47، صص 48-46.

- بشیریه، حسین (1370)، «اقتدارگرایی، تکثرگرایی و فرهنگ سیاسی ایران»، ایران فردا، شماره 29، صص30-20.

- بشیریه، حسین (1381)، آموزش دانش سیاسی، تهران: نشر نگاه معاصر، چاپ دوم.

- بشیریه، حسین (1386)، عقل در سیاست، چاپ سوم، تهران: نشر نگاه معاصر.

- بشیریه، حسین (1392)، دیباچه­ای بر جامعه­شناسی سیاسی ایران دوره جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات موسسه نگاه معاصر، چاپ ششم.

- پیران، پرویز (1384)، «نظریه­ راهبرد و سیاست سرزمینی جامعه ایران»، فصلنامه اندیشه ایرانشهر، شماره 6، صص: 34-22.

- پیمایش ملی فرهنگ سیاسی مردم ایران (1384)، موج اول، تهران: انتشارات مرکز افکار سنجی دانشجویان ایران (ایسپا).

- توسلی رکن­آبادی، مجید (1388)، «شرق­شناسی هگلی و سیاست رسانه­ای مبتنی بر اسلام‌ هراسی»، مجله رسانه، شماره 79، صص70-60.  

- جهانبگلو، رامین (1383)، موج چهارم،تهران: نشر نی.

- جهانیان، ناصر (1378)، «فردگرایی و نظام لیبرال- سرمایه­داری»، نشریه کتاب نقد، شماره سوم.

- دوورژه، موریس (1379)، اصول علم سیاست، ترجمه ابوالفضل قاضی‌شریعت‌پناهی، تهران: انتشارات دادگستر، چاپ دوم.

- زرین­کوب، عبدالحسین (1385)، تصوف ایرانی در منظر تاریخی آن، به کوشش مجدالدین کیوانی، تهران: انتشارات سخن، چاپ دوم.

- زیباکلام، صادق (1373)، ما چگونه ما شدیم، تهران: انتشارات روزنه.

- سریع­القلم، محمود (1391)، اقتدارگرایی ایرانی در عهد قاجار، تهران: نشر فرزان‌روز.

- طبیبی، حشمت­الله (1369)، «پیدایش تصوف و زمینه­های اجتماعی آن»،فصلنامه مطالعات جامعه­شناختی، شماره 4، صص 90-55.

- فلاح­رفیع، علی (1383)، «تاملات فلسفی ارسطو در باب سیاست»، معرفت، شماره 79، صص25-9.

- فنایی‌اشکوری، محمد (1392)، «عرفان در ایران، جایگاه عرفان و تصوف و تعلیم و ترویج آن در ایران معاصر»، اندیشه دینی، شماره 46، صص: 68-47.

- فولر، گراهام (1373)، قبله عالم: ژئوپلیتیک ایران، ترجمه عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.

- قندچی‌تهرانی، داود (1379)، اقتدارگرایی (رساله­ای درباره فردیت)، تهران: چاپ صنوبر. 

- کاتم، ریچارد (1371)، ناسیونالیسم در ایران، ترجمه احمد تدین، تهران: انتشارات کویر.

- کاظمی­زند، سیدعلی‌اصغر (1382)، بحران نوگرایی و فرهنگ سیاسی در ایران معاصر، تهران: نشر قومس، چاپ دوم.

- کمالی، علی­اکبر (1374)، بررسی مفهوم جامعه­پذیری، انتشارات تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.

- گودرزی، غلامرضا (1389)، درآمدی بر جامعه‌شناسی استبداد ایرانی، تهران: انتشارات مازیار.

- همایون‌کاتوزیان، محمدعلی (1391)،استبداد، دموکراسی و نهضت ملی، تهران: نشر مرکز، چاپ پنجم.

- هیوود، اندرو (1391)، مفاهیم کلیدی در علم سیاست، ترجمه حسن سعیدکلاهی و عباس کاردان، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم.

English Source

- Adorno, T. W. and et al, (1950), Authoritarian Personality, New York: Harper.

- Bedeski, Robert (1997), "Authoritarian System", Government and Politics, Vol.1, pp.1-6.

- Duckitt, J. (1389), "Authoritarianism and Group Identification: A New View of an Old Construct", Political Psychology, Vol.10, No.1, pp.63-84.

- Encyclopedia of the Social Science (1989), New York: the Macmillan and Free Press, Vol.3.

- Vestal, Theodore M. (1999), Ethiopia: A Post-Cold War African State, Sociology and You, New York: Free Press.