نقش و جایگاه آموزش عالی در دیپلماسی فرهنگی ایالات ‌متحده آمریکا: با تأکید بر عملکرد آن در قبال ایران

الموضوعات :

محمد رضا دهشیری ¹ (عضو هیات علمی دانشکده روابط بین الملل)
مهدی طاهری ² (دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری)

تاريخ الإرسال : 26 الجمعة , رمضان, 1437 تاريخ التأكيد : 09 السبت , ذو الحجة, 1437 تاريخ الإصدار : 21 السبت , محرم, 1438

الکلمات المفتاحية: قدرت نرم, دیپلماسی فرهنگی, آموزش عالی, ایالات متحده آمریکا, دیپلماسی آکادمیک,

ملخص المقالة :

توجه به ظرفیت دانشگاه‌ها و ظرفیت‌های آموزش عالی در دیپلماسی فرهنگی امری حائز اهمیت است. این همان موضوعی است که از آن به دیپلماسی آکادمیک یاد می‌کنند. می‌توان گفت برای کشورهایی همچون ایران که ظرفیت قابل توجهی در بخش دانشگاهی و علمی دارند، این مسئله حائز اهمیت بوده و لزوم توجه جدی به آن وجود دارد. توجه به تجارب جهانی در استفاده از ظرفیت آموزش عالی در راستای دیپلماسی فرهنگی و سیاست‌گذاری در این خصوص می‌تواند به سریع‌تر پیمودن مسیر کمک نماید. امروزه با بین‌المللی شدن آموزش عالی و نیز تسهیل ارتباطات جهانی ناشی از فرایند جهانی شدن، استفاده از ظرفیت‌های نظام آموزش عالی به‌مثابه ابزار تأثیرگذار در جهت کسب منافع ملی و افزایش قدرت نرم توسط کشورهای جهان به‌ویژه کشورهای توسعه یافته، روزبه‌روز بیشتر شده است. کشورهای مختلف جهان به فراخور قدرت اقتصادی و فرهنگی خود، روی برنامه‌های مبادلات فرهنگی و آموزشی سرمایه‌گذاری زیادی کرده‌اند. شاخص‌ترین و موفق‌ترین کشورها در این زمینه ایالات متحده آمریکا است. از طریق برنامه‌های دیپلماسی فرهنگی مانند تبادلات دانشجویی و بورسیه‌های تحصیلی، پروژه‌های بین‌المللی آموزشی برای دیدارکنندگان خارجی، برنامه‌های سخنرانی، بازدیدهای ترتیب داده شده برای خبرنگاران، توسعه زبان انگلیسی و...، ایالات متحده در حال انتقال ارزش‌ها و اصول اخلاقی‌اش است. در این زمینه، ایالات متحده آمریکا، دو مزیت اصلی دارد؛ یکی زبان انگلیسی و دیگری کیفیت نظام آموزش عالی. تازه‌ترین آمار سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد از تعداد دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های دنیا حاکی از آن است که این کشور، مقصد اصلی دانشجویان جهان به شمار می‌رود. در این راستا شناخت تجربیات و عملکرد کشورهای پیشرو در زمینه به‌کارگیری نظام آموزش عالی در دیپلماسی فرهنگی خود برای کشوری با ظرفیت‌های جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت خواهد بود. در این مقاله در صدد پاسخ به این پرسشیم که ایالات متحده آمریکا چگونه از ظرفیت های آموزش عالی در دیپلماسی فرهنگی خود بویژه در قبال ایران استفاده می نماید؟ فرضیه ما بر این است که این کشور با استفاده از ابزارهای دانشگاهی و جذابیت های علمی خود، توانسته است بیشترین مبادلات آموزشی را در سطح جهان داشته باشد و از این طریق ضمن انتقال ارزش های خود به دانشگاهیان، قدرت نرم خود را افزایش دهد.

المصادر:

منابع فارسی

- شرف‌زاده بردر، محمد (1383)، انقلاب فرهنگی در دانشگاه‌های ایران، تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.

- احدی، افسانه (1387)، دیپلماسی عمومی آمریکا، تهران: پژوهشنامه سیاست خارجی آمریکا.

- آشنا، حسام‌الدین (1383)، «فرهنگ، ارتباطات و سیاست خارجی، ارائه مدلی برای دیپلماسی عمومی»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، شماره 21، بهار.

- امینی، آرمین (1391)، «جهانی‌شدن فرهنگ و کارکرد دیپلماسی فرهنگی در سیاست خارجی»، فصلنامه راهبرد، شماره 65، زمستان.

- حقیقی، رضا (1388)، «دیپلماسی فرهنگی از دریچه نو اشاعه گرایی: تأثیر فناوری اطلاعات بر دیپلماسی فرهنگی»،  فصلنامه سیاست خارجی، شماره 2، تابستان.

- خانی، محمدحسن (1384)، «دیپلماسی فرهنگی و جایگاه آن در سیاست خارجی کشورها»، فصلنامه دانش سیاسی، دوره 1، شماره 2، زمستان.

- خراسانی، رضا (1387)، «جایگاه و نقش قدرت فرهنگی در سیاست خارجی و تأثیر آن بر روند تحولات جهانی»، فصلنامه علوم سیاسی، شماره 41، بهار.

- خرازی‌محمدوندی‌آذر، زهرا (1388)، «تأثیر دیپلماسی فرهنگی بر منافع ملی کشورها»، مجله مدیریت فرهنگی، شماره ششم، زمستان.

- داد درویش، رضا (1384)، کتاب آمریکا؛ ویژه دیپلماسی عمومی آمریکا، تهران: موسسه ابرار معاصر.

- دهشیری، محمدرضا (1393)، دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

- عابدینی، محمدحسین (1384)، «فعالیت‌های فرهنگی دولت‌های خارجی در آسیای مرکزی»، ماهنامه ایراس، شماره 4، پاییز.

- قدیمی، اکرم (1392)، مطالعه و بررسی تطبیقی نقش دیپلماسی علم و فناوری در کشورهای جمهوری اسلامی ایران، آمریکا، پاکستان، ترکیه، ژاپن، کوبا، مالزی، هند، تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.

- مانهایم، یارول‌بی (1390)، دیپلماسی عمومی راهبردی و سیاست خارجی آمریکا؛ گسترش نفوذ، ترجمه حسام‌الدین آشنا و محمدصادق اسماعیلی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).

- وحیدی، موسی‌الرضا (1389)، دیپلماسی در جهان در حال تحول، تهران: وزارت امور خارجه.

- یاسوشی، واتانامه، دیوید ال. مک کانل (1389)، آموزش عالی، فرهنگ عامه و قدرت نرم: مطالعه موردی ژاپن و ایالات متحده آمریکا، ترجمه محسن روحانی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).

- عبدالله، عبدالمطلب و محمدصادق بیگلری (1389)، جایگاه دیپلماسی فرهنگی- ارتباطی در سیاست خارجی ایالات متحده: برنامه‌ها و برنامه ریزان؛ فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، شماره 13.

- عزیزی بساطی، مصطفی (1391)، دیپلماسی عمومی آمریکا در خاورمیانه، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).

- هنری باتر، فیلدرایان (1392)، بخش رایزنی فرهنگی در آمریکا کجاست و چه می‌کند؟ هزینه‌هایی بالا برای هدف‌هایی مهم، ترجمه بابک اوجاقی، ماهنامه مدیریت ارتباطات، شماره 44، زمستان.

- قاسمی، محمد (1390)، «نظریه پخش و دیپلماسی فرهنگی ایالات متحده در قرن 21»، فصلنامه پاسداری فرهنگی، شماره 4، پاییز.

- نای، جوزف (1392)، آینده قدرت، ترجمه احمد عزیزی، تهران: نشر نی.

English Source

- Bellamy, Carol and Weinberg, Adam (2008),  "Educational and Cultural Exchanges to Restore America’s Image", The Washington Quarterly, Summer.

- Mulcahy, Kevin V. (1999), "Cultural Diplomacy and the Exchange Programs 1938–1978", The Journal of Art Managements Law Society, Vol.29, No.1 Spring.

- Prachi Naik, (2012), "An Examination of the Fulbright Program; International Educational Exchange From a National Security Perspective", American Security Project, August.

 -Nye, Joseph (2005), Soft Power and Higher Education, New York: Harvard University.

- Dutta, Bergman, Mohan J, (2006), "U.S. Public Diplomacy in the Middle East; a Critical Cultural Approach", Journal of Communication Inquiry, Vol.30, No.2, April.

-  Saville-Troike, Muriel (2006), Introducing Second Language Acquisition, Cambridge, Cambridge University Press.

- Ross, Cristopher (2002) "Public Diplomacy Comes of Age", The Washington Quarterly, Spring.

- Stoddart, Brian (2014), "International Education: The Hard Edge of Soft Power", Global Policy, Vol.5, Issue 4, November, pp. 483–484.

 - http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html

- http://www.irdiplomacy.ir/fa/page/1948978

- https://www.timeshighereducation.co.uk/world-universityrankings/2015/w o rld-ranking/-

- http://old.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsId=510934-

- http://www.shafaqna.com/persian/other-services/other-news/item/37338

-http://www.teheran.diplo.de/Vertretung/teheran/fa/06__kultur/Kulturbezieh ungen/DAAD_20Delegation.html

- http://www.mashreghnews.ir/fa/print/80365

- http://century21.blogfa.com/post-407.aspx

- http://www.mashreghnews.ir/fa/mobile/301985

- http://www.bbc.com/news/world-africa-33629577

- http://esteva.ir/newsprint-6935.htm

- http://photos.state.gov/libraries/amgov/30145/publications-persian/EJ-colle ge-1105fa.pdf

- http://irdiplomacy.ir/fa/page/8587

- http://www.tabnak.ir/fa/news/377193-

- http://www.uis.unesco.org/DataCentre/Pages/BrowseEducation.aspx-

- http://www.educause.edu/library/resources/soft-power-and-higher-educatio

- http://www.techdiplomacy.ir/fa/archives/58-

- http://anthropology.ir/node/20442-

- http://www.iran.campusfrance.org/fa/node/67008-

- http://www.bartarinha.ir/fa/news/229353-

- http://photos.state.gov/libraries/amgov/30145/publications-persian/EJ-colle ge-1105fa.pdf

- http://www.parliament.uk/business/committees/committees-a-z/lords-- selec t/science-and-technology-committee/publications

- http://www.imna.ir/fa/doc/report/130526

-http://www.eaie.org/blog/global-higher-education-as-a--of—reflectio nintern ational-relations/

- http://blog.into-corporate.com/higher-education-a-soft-power-weapon-of-excellence/

-http://www.washingtoninstitute.org/uploads/Documents/infographics/Infog  raphic-Iranian-Students-in-the-United-States-Red-Tape-Iron-Nerve.png

- http://irtt.ir/2016/09/19

- http://www.techdiplomacy.ir/archives/458