جستجوی «خود»و«دیگری» در اثر حاجی‌بابای‌اصفهانی
الموضوعات : مطالعات میان فرهنگیجواد مویزچی 1 , سید خدایار مرتضوی 2
1 - دانشجوی دکتری علوم سیاسی گرایش مسائل ایران دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران
2 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: گفتمان, خود, دوره قاجار, دیگری, حاجی بابای اصفهانی, غرب و فرنگ,
ملخص المقالة :
خود و دیگری از جمله تعابیر خصم ساز است که به فاصله گذاری بین اجتماعات و هویت ها منجر می گردد. این مفهوم در نظریه ی گفتمانی لاکلا و موف، به عنوان موتورهای پیش برنده ی یک گفتمان تعبیرشده اند و وجه گریزناپذیری از کارکردِ مقاومت و خصم سازی را نشان می دهند. جستجوی این دو مفهوم، در رمان حاجی بابای اصفهانی موضوع محوری این مقاله است، به ویژه آنکه با توجه به نگاه مستشرقی نویسنده (موریه)به جامعه ی ایرانی(نگاه از بیرون) زمینه های قابل توجهی را در قضاوت و انگاره سازی یک بیگانه، نسبت به فرهنگ و مناسبات ایران را نشان می دهد.دراینجا پس از ارایه ی تعاریف و تعابیر مختلفِ خودودیگری، جایگاه و اهمیت کتاب حاجی بابای اصفهانی به عنوان مدخلی برای مطالعه ی خلقیات و اخلاق سیاسی-اجتماعی ایرانیان مورد اشاره قرارگرفته است. بعد از طرح این دو مبحث، اضلاع و نسبت های مختلف خود و دیگری از کتاب مذکور استخراج و باتوجه به رهیافت گفتمانی، برخی اغراض و نسبت سازی های این داستان تمثیلی-تخیلی، با کردار و خلقیات ایرانیان عصرقاجار،ارزیابی شده است؛ . نتایجی این بررسی، حکایت از عمق شکاف بین خود و دگرهای مطرح در داستان دارد که ضرورت عبور از انگاره های فاصله سازکتاب و دقت بیشتر در بازخوانی این اثر آن را مورد تاکید قرار می دهد.
آبراهامیان، یرواند(1389) تاریخ ایران مدرن، محمدابراهیم فتاحی، تهران: نشرنی، چاپ هفدهم.
اشرف، احمد و علی بنوعزیزی (1386). طبقات اجتماعی، دولت و انقلاب در ایران، سهیلا ترابیفارسانی، تهران: نیلوفر، چاپ سوم.
اشمیت، کارل و گئورگ شوآب(1390). الاهیات سیاسی، لیلا چمنخواه، تهران: نگاه معاصر، چاپ اول.
حقیقت، سیدصادق(1387). روششناسی در علومسیاسی، قم: دانشگاه علوم انسانی مفید، چاپ دوم.
رفیعپور، فرامرز(1377). آناتومی جامعه، یا سنهاالله: مقدمهای بر جامعهشناسی کاربردی، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ هفتم.
رفیعپور، فرامرز(1376 ) توسعه و تضاد: کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم.
شهری باف، جعفر(1380 ).طهران قدیم(جلد اول)، تهران: معین، چاپ اول.
فراستخواه، مقصود(1394 ). ما ایرانیان: زمینه کاوی تاریخی و اجتماعی خلقیات ایرانی، تهران: نشرنی، چاپ بیستم.
فولر، گراهام(1373). قبله عالم: ژئوپلیتیک ایران، عباس مخبر، تهران: نشر مرکز، چاپ چهارم.
کمالی، مسعود(1381 ). جامعه مدنی، دولت و نوسازی در ایران معاصر، کمال پولادی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران (انتشارات باز)، چاپ اول.
کوئن، بروس(1372). مبانی جامعه شناسی، غلام عباس توسلی، رضا فاضل، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت)، چاپ هشتم.
مارش، دیوید و جری استوکر(1378).روش و نظریه در علوم سیاسی، امیرمحمد حاجی یوسفی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ هفتم.
منوچهری، عباس(1387). رهیافت و روش در علوم سیاسی، با همکاری محمدرضا تاجیک... [و دیگران] تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی، چاپ هفتم.
موریه، جیمزجاستینین(1386). سرگذشت حاجی بابای اصفهانی، میرزاحبیب اصفهانی با مقدمه ی محمد گلبن، تهران: موسسه ی انتشارات نگاه، چاپ چهارم.
نراقی، حسن(1380 ) . جامعه شناسی خودمانی، تهران: اختران، چاپ نهم.
_||_