ارزیابی سازگاری ژنوتیپ‌های برنج به روش GGE بای‌پلات به منظور کشت فراسرزمینی در چند کشور آسیای مرکزی و غربی

الموضوعات : زراعت و اصلاح نباتات

حسین رحیم سروش ¹ , عباس شهدی کومله ² , علیرضا ترنگ ³ , مریم حسینی چالشتری ⁴ , مهرزاد اله‌قلی‌پور ⁵ , علیرضا حقیقی حسنعلیده ⁶

1 - استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ٰرشت، ایران.
2 - استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران.
3 - استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.
4 - استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران.
5 - استادیار پژوهش، مؤسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران.
6 - کارشناس مرکز بین‌المللی برنج آسیای مرکزی و غربی، رشت، ایران.

تاريخ الإرسال : 09 الأحد , محرم, 1441 تاريخ التأكيد : 02 الجمعة , جمادى الثانية, 1442 تاريخ الإصدار : 14 الخميس , رجب, 1440

الکلمات المفتاحية: سازگاری, پایداری, بای‌پلات, برنج,

ملخص المقالة :

این تحقیق جهت بررسی سازگاری و مقایسه عملکرد و برخی صفات مهم زراعی و کیفی برنج با استفاده از 14 ژنوتیپ برنج شامل 12 رقم و لاین ارسالی از مؤسسه تحقیقات برنج به همراه یک شاهد منطقه‌ای (خزر) و یک شاهد بومی (هاشمی، استقلال، یاسمین و عثمان‌چیک) در محیط شالیزارهای مناطقی از کشورهای ایران، آذربایجان، ترکیه و عراق به عنوان اوّلین پروژه تحقیقاتی بین‌‌المللی برای کشورهای منطقه آسیای مرکزی و غربی و تحت برنامه ایجاد شبکه تحقیقات و ارزیابی چند محیطی برای بهبود ذخایر ژنتیکی برنج در غالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تجزیه واریانس ساده و مرکب، مقایسه میانگین صفات و تجزیه پایداری به روش GGE بای‌پلات انجام گرفت. نتایج تجزیه پایداری عملکرد براساس تجزیه مرکب در سه منطقه ترکیه، عراق و ایران به روش GGE بای‌پلات نشان داد که پایدارترین ژنوتیپ‌ها به ترتیب ژنوتیپ‌های گوهر، درفک، 184104-34، 184104-11، 18333-12 و 18425-20 می‌باشند. این ژنوتیپ‌ها دارای عملکرد بالاتر از متوسط کل بودند. نتایج حاصل از این پژوهش منجر به انتخاب لاین 18426-56-3 در ترکیه، دو رقم درفک و شیرودی در عراق، پنج لاین‌ امیدبخش شامل 18425-20، 18426-56-3، 184104-34، 184104-11 و 18433-12 در ایران، ارقام گوهر، شیرودی، درفک و لاین 184104-11 در آذربایجان به عنوان لاین‌‌های با عملکرد بالا و متوسط و دارای خصوصیات زراعی وکیفیت دانه مطلوب، جهت ارزیابی در آزمایش‌های پیشرفته‌تر در برنامه اصلاح و معرفی مستقیم رقم، گردید.