بررسی مسائل اجتماعی مولانا در غزلیّات شمس

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

الهام رحمانیان ¹ , رضا اشرف زاده ² , بتول فخر اسلام ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی– غنایی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.
2 - گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.
3 - گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

تاريخ الإرسال : 01 الجمعة , صفر, 1442 تاريخ التأكيد : 05 الأحد , جمادى الأولى, 1442 تاريخ الإصدار : 10 السبت , شوال, 1442

الکلمات المفتاحية: غزلیّات شمس, کلید واژه‌ها: مولوی, مسایل اجتماعی, شخصیّت اجتماعی,

ملخص المقالة :

چکیده هر اثر ادبی در بافت خود نشانه‌ای از منشاء اجتماعی دارد. محیط اجتماعی که اثر دران نَضج گرفته در سبک و شیوة بیان کلام صاحب اثر منعکس شده است. غزلیّات شمس یکی از این آثار است که مولانا به بسیاری از واقعیّات، اوضاع اجتماعی وآداب و رسوم می‌پردازد. شعر مولانا علاوه بر این که بازتابی از حیات اجتماعی روزگار خویش و تصویر زندگی واقعیّات دوران خود می‌باشد، شخصیّت فردی و اجتماعی او را نیز ترسیم نموده است. پژوهش حاضر تلاشی است در تحلیل شخصیّت اجتماعی مولانا در غزلیّات شمس که رهیافتی است به شناخت مسایل اجتماعی و فرهنگی روزگار خالق اثر؛ و ابزاری است کارآمد برای بیان نظام فکری عارفانه و عاشقانه او. در این جستار بعد اجتماعی شخصیّت مولانا در دیوان شمس در دو بخش بررسی گردیده است: بخش اوّل سرمایه‌های اجتماعی، بخش دیگر جامعه شناسی دیوان شمس که بُعد اوّل بیشتر نمود یافته است. امید است این پژوهش شاهراهی باشد برای سوق یافتن به سوی فضایل اخلاقی و دفع رذایل و پستی‌ها در عصر حاضر.

المصادر:

 

فهرست منابع و مآخذ

• اشرف‌زاده، رضا، (1378)، شمس آینة وجود مولوی، آخرت‌دوست، وحید، مجموعه مقالات همایش بزرگداشت شمس تبریزی ، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، چاپ اوّل.


• _________، (1379)، سرود خورشید (شرح گزیدة غزلیّات شمس)، تهران: روزگار، چاپ اوّل.


• باطنی، محمّدرضا، (1355)، مسائل زبان شناسی نوین، تهران: آگاه، چاپ دوم.


• برومند سعید، جواد، (1363)، دگرگونی‌های واژگان زبان فارسی، تهران: آگه، چاپ اوّل.


• ترابی، علی اکبر، (1370)، جامعه شناسی و ادبیّات، تبریز: نوبل، چاپ اوّل.


• روح الامینی، محمود، (1375)، نمودهای فرهنگی و اجتماعی ادبیّات فارسی، تهران: آگه، چاپ اوّل.


• زرّین کوب، عبدالحسین، (1366)، سرّ نی، تهران: علمی، چاپ دوم.


• ______________ ، (1366)، بحر در کوزه، 2 جلد، تهران: علمی، چاپ اوّل.


• ______________ ، (1361)، پله پله تا ملاقات خدا، تهران: امیرکبیر، چاپ ششم.


• زمانی، کریم، (1384)، میناگرعشق، تهران: نشرنی.


• سبحانی، توفیق، (1375)، مولاناجلال‌الدّین، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی، چاپ سوم.


• شمیسا، سیروس، (1386)، انواع ادبی، تهران: فردوس، چاپ اوّل.


• شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا، (1352)، گزیدة غزلیّات شمس، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی، چاپ اوّل.


• ______________ ، (1386)، زمینة اجتماعی شعر فارسی، تهران: دختران، چاپ اوّل.


• کریمی حکاک، احمد، (1384)، طلیعة تجدّد در شعر فارسی، مترجم: مسعود جعفری، تهران: مروارید، چاپ دوم.


• مک اریک، ایر ناریما، (1388)، دانش نامة نظریه‌های ادبی معاصر، ترجمة مهران مهاجر و محمّد نبوی، تهران: آگه، چاپ سوم.


• مولوی، جلال‌الدّین محمّد رومی، (1363)، کلیّات شمس تبریزی، تصحیحات و حواشی بدیع‌الزّمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر، چاپ سوم.


• ___________________، (1369)، مثنوی معنوی مولوی، تصحیح و تحلیل محمّد استعلامی، تهران: زوّار، چاپ دوم.


• محمّدی، احمد، (1389)، عرفان مولوی، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ ششم.


• نیم کوف، اگ برن، (1363)، زمینه جامعه شناسی، ترجمة امیرحسین آریان‌پور، تهران: گستره، چاپ اوّل.


• ولک، رنه، (1373)، نظریة ادبیّات، مترجم: ضیاء موحّد و پرویز مهاجر، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ اوّل.


• یونگ، کارل گستاو، (1386)، چهار صورت مثالی، ترجمه پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی، چاپ اوّل.