معرّفی نسخة خطّی دیوان «میرزا تقی بن زکی صاحب علی آبادی»

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

کامران پاشائی فخری ¹

1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

تاريخ الإرسال : 23 السبت , جمادى الأولى, 1441 تاريخ التأكيد : 16 السبت , رمضان, 1441 تاريخ الإصدار : 03 السبت , محرم, 1442

الکلمات المفتاحية: کلید واژه‌ها: نسخه خطّی, دیوان صاحب علی‌آبادی, میرزا تقی بن زکی,

ملخص المقالة :

چکیده میرزا محمّدتقی علی آبادی مازندرانی، فرزند میرزا زکی، یکی از گویندگان و شاعران در نیمه دوم قرن سیزدهم به شمار میرود. اصل وی از علی آباد مازندران و در شعر و شاعری ید طولانی داشته است. ابتدا به ملالی تخلّص میکرد ولی بعداً تخلّص اش را به صاحب تغییر داد و به همین جهت به صاحب دیوان نیز اشتهار دارد. دیوان شعرى وی شامل قصائد، قطعات، غزلیّات، رباعیّات و مثنویّات می‌با شد که حدود 5300 بیت و موضوع آن اغلب در مدح فتحعلی شاه، محمّد شاه قاجار، در نعت حضرت علی، پیامبر است. دیوان صاحب علی آبادی، دارای اشعار بسیار فاخر ادبی و پخته، و وزنی آهنگین است که تاکنون مجال نشر، تصحیح و تحلیل نیافته است. از اشعار وی ابیات اندکی در کتب تذکره و تراجم در ذیل حالاتش نقل گردیده، امّا دیوان اشعارش تا به حال چاپ نشده و چند نسخة خطّی از آن موجود است . لذا مقاله حاضر با هدف شناساندن این اثر ارزشمند، بر پایة نسخة خطّی موجود در کتابخانه مجلس با شمارة 1008 و مقابلة آن با پنج نسخة دیگر پرداخته است. نسخة مذکور بنا به دلایلی چون سلامت، کامل بودن، خوانا بودن و در کلّ اکمل و نسبتاً اقدم بودن به عنوان نسخة اساس قرار گرفت.

المصادر:

فهرست منابع و مآخذ

• خیّام­پور، عبدالرّسول، (1372)، فرهنگ سخنوران، جلد 2، تهران، چاپ یکم.


• راستین، فروردین؛ سلطانی، پوری، (1365)، اصطلاح نامه کتابداری، تهران: کتاب­خانه ملی.


• دانش­پژوه، محمّدتقی، (1340)، فهرست کتاب­خانه مرکزی دانشگاه تهران، تهران: دانشگاه تهران.


• ____________ ، (1339)، نسخه­های خطّی، جلد یکم، تهران: دانشگاه تهران.

5- دهخدا، علی اکبر، (1367)، لغتنامه، تهران: دانشگاه تهران.

6- رضایی، عبدالعظیم، (1378)، گنجینه تاریخ ایران، جلد 2، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ یکم

7- رکن­زاده آدمیّت، محمّدحسین، (1339)، دانشمندان و سخن­سرایان فارسی، جلد 2، تهران: اسلامیّه و خیّام، چاپ یکم.

8- صفایی، ابراهیم، (1378)، رستاخیز ادبی ایران در دوره قاجار، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ یکم، صص 845-833.

9- فدایی، غلامرضا، (1386)، آشنایی با نسخ خطّی و آثار کمیاب، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها، چاپ یکم.

10- مایل هروی، نجیب، (1376)، تاریخ نسخه­پردازی و تصحیح انتقادی نسخه­های خطّی، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ یکم.

11- منزوی، احمد، (1351)، فهرست نسخه­های خطّی فارسی، تهران: چاپ موسسه فرهنگی منطقه‌ای، جلد سوم.