بررسی سرعت روایت در کتاب «پایی که جا ماند»
الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن
1 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سوادکوه، دانشگاه آزاد اسلامی، سوادکوه، ایران.
الکلمات المفتاحية: زمان, تداوم, ژنت, سرعت روایت, پایی که جا ماند, حسینی‌پور,
ملخص المقالة :
کتاب پایی که جا ماند که در زمرۀ ادبیّات دفاع مقدّس قرار می‌گیرد به قلم سیّد ناصر حسینی‌پور نوشته شده‌است. حسینی‌پور در این اثر، خاطرات اسارت خود را به‌صورت یادداشت‌های روزانه اراﺋه کرده‌است. این جستار در‌پی آن است که کتاب مذکور را براساس نظریّۀ ژنت بررسی کند و سرعت روایت را در این اثر نشان دهد. سؤال اصلی پژوهش آن است که: کدام دسته از عوامل افزاینده یا کاهندۀ سرعت در پایی که جا ماند کاربرد بیشتری دارد؟ نتایج تحقیق حاکی از آن است که عوامل کاهندۀ سرعت همچون توصیف، نمایش، اپیزود، نقل قول و... از فراوانی قابل توجّهی در اثر مذکور برخوردارند. بر همین اساس، تقریباً در همة فصول کتاب، شتاب منفی حاکم است. امّا این خصیصه نه تنها باعث ملالت خواننده نمی‌شود؛ بلکه نویسنده با این شیوه، صحنه‌های پرکشش و تأثیرگذاری را پیش چشم خواننده ترسیم کرده‌است.
الف: کتابها
1- احمدی، بابک، (1386)، ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز، چاپ نهم.
2- ایگلتون، تری، (1386)، پیش‌درآمدی بر نظریّۀ ادبی، ترجمۀ عبّاس مخبر، تهران: مرکز.
3- بی‌نیاز، فتح‌الله، (1392)، درآمدی بر داستان‌نویسی و روایت‌شناسی، تهران: افراز، چاپ دوم.
4- تودوروف، تزوتان، (1382)، بوطیقای ساختارگرا، ترجمۀ محمد نبوی، تهران: آگه.
5- تولان، مایکل‌جی، (1383)، درآمدی نقّادانه- زبان‌شناختی بر روایت، ترجمۀ ابوالفضل حرّی، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
6- چتمن، سیمور، (1390)، داستان و گفتمان، ترجمۀ راضیه سادات میر‌خندان، تهران: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
7- حسینی‌پور، سیّدناصر، (1394)، پایی که جا ماند، تهران: مهر (وابسته به حوزۀ هنری)، چاپ پنجاه و سوم.
8- داد، سیما، (1380)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
9- ریمون‌کنان، شلومیت، (1387)، روایت داستانی بوطیقای معاصر، ترجمۀ ابوالفضل حرّی، تهران: نیلوفر.
10- فلکی، محمود، (1382)، روایت داستان (تئوری‌های پایة داستان‌نویسی)، تهران: بازتاب نگار.
11- میر‌صادقی، جمال، (1387)، راهنمای داستان‌نویسی، تهران: سخن.
ب: مقالات
12- امامی، نصرالله و مهدی‌زاده فرد، بهروز، (1387)، «روایت و دامنۀ زمانی روایت در قصّه‌های مثنوی»، ادب‌پژوهی، شمارۀ 5، صص: 160-129.
13- حرّی، ابوالفضل، (1388)، «مؤلّفه‌های زمان و مکان روایی در قصص قرآن»، ادب پژوهی، شمارۀ 7 و 8، صص: 141-125.
14- دزفولیان، کاظم و مولودی، فواد، (1390)، «روایت‌شناسی یک داستان کوتاه از هوشنگ گل‌شیری براساس نظریّۀ ژنت»، متن‌پژوهی ادبی، دورۀ 15، شمارۀ50، صص:80-53.
15- رجبی، زهرا و غلامحسینزاده، غلامحسین و طاهری، قدرت‌الله، (1388)، «بررسی رابطۀ زمان و تعلیق در روایت پادشاه و کنیزک»، پژوهش زبان و ادبیّات فارسی، شمارۀ 12، صص: 98- 75.
16- رنج‌بر، محمود و همکاران، (1390)، «بررسی ساختار عنصر زمان براساس نظریّۀ ژرارد ژنت در نمونه‌ای از داستان کوتاه دفاع مقدّس»، ادبیات پایداری، شمارۀ 5 و 6، صص: 132- 105.
17- صالحی، پیمان، (1394)، «نگرشی تحلیلی بر سرعت روایت در رمان‌های جای خالی سلوچ و موسم الهجره الی الشمال با تکیه بر نظریّۀ روایت‌شناسی ژرارد ژنت»، متن‌پژوهی ادبی، دورۀ 19، شمارۀ 66، صص: 64-37.
18- صرفی، محمّدرضا، (1385)، «زمان‌مندی روایت در مثنوی، مولانا و نظریّه‌های ادبی»، در «مجموعه مقالات مولانا پژوهشی»، غلامرضا اعوانی، دفتر چهارم، تهران: موسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، صص:100- 81.
19- غلامحسینزاده، غلامحسین، طاهری، قدرت‌الله و رجبی، زهرا، (1386)، «بررسی عنصر زمان در روایت با تأکید بر حکایت اعرابی و درویش در مثنوی»، پژوهش‌های ادبی، شمارۀ 16، صص: 217- 199.
20- وحدانی‌فر، امید، (1397)، «سرعت روایت در رمان آن بیست‌وسه نفر براساس نظریّۀ ژنت»، کاوش‌نامه، سال 19، شمارۀ 38، صص: 259- 229.
21- Allan Powell, Mark, (1990), What is Narrative criticism?,Minneapolis: F ortress press.
21- Chatman, Symour, (1978), Towards a Theory of narrative, New Literary history, 6 Number 2, P.P.295- 318.
23- Gennette, Gerard, (2000), order in Narrative in narrative Reader, martin macquillan, London and New York: Routledge.
24- Gennette, Gerard, (1980), Narrative Discourse an essay in method, Jane E, Le winin, Ithaca New York: Cornell university press.
25- Rimmon Kenan, Shlomith, (2002), Narrative Fiction contemporary poetic, London: Routledge.
_||_
