تحلیل تجربی اثر شوک‌های سیاست مالی بر تراز تجاری در ایران (کاربرد مدل خود رگرسیون برداری ساختاری)

الموضوعات : دو فصلنامه علمی - تخصصی اقتصاد توسعه و برنامه ریزی

مجید مداح ¹ , الهام رستگار نیا ²

1 - استاد، دانشکده اقتصاد دانشگاه سمنان، مدیریت وعلوم اداری
2 - دانش آموخته کارشناسی ارشد ،گروه اقتصاد ، دانشگاه سمنان

تاريخ الإرسال : 08 الخميس , ذو الحجة, 1443 تاريخ التأكيد : 21 الأربعاء , ذو الحجة, 1443 تاريخ الإصدار : 25 الثلاثاء , محرم, 1444

الکلمات المفتاحية: مخارج دولت, مالیات, اقتصاد ایران, تراز تجاری, سیاست مالی, مدل خودرگرسیون برداری ساختاری (SVAR),

ملخص المقالة :

وضعیت تراز تجاری کشور بر شاخص های اقتصاد کلان مثل نرخ ارز و درآمد ملی اثر دارد. تراز تجاری مثبت مستمر موجب ورود بیشتر ارز و افزایش تولید ناخالص ملی و همچنین تراز تجاری منفی مستمر موجب خروج ارز و کاهش تولید ناخالص ملی کشور می شود. ابزارهای سیاست مالی و وضعیت بودجه دولت یکی عوامل مؤثر بر وضعیت تراز تجاری هستند. در این مقاله اثر شوک های ناشی از سیاست مالی شامل مخارج دولت و مالیات ها بر تراز تجاری ایران در چارچوب مدل خودرگرسیون برداری ساختاری (SVAR) با استفاده از داده های فصلی مورد بررسی و تحلیل تجربی قرار گرفته است. نتایج حاصل از تخمین مدل نشان می دهند اولاً) رابطهء منفی و معنی داری بین شوک های مخارج دولت و تراز تجاری در ایران وجود دارد که به معنی آن است شوک مثبت مخارج دولت، وضعیّت تراز تجاری را طی سال های تحت بررسی بدتر کرده است. ثانیاً) رابطهء مثبت و معنی داری بین شوک های بار مالیاتی و تراز تجاری وجود دارد که نشان می دهد بار مالیاتی بیشتر از طریق محدود کردن واردات منجر به بهتر شدن وضعیت تراز تجاری ایران شده است.

المصادر:

جعفری صمیمی، احمد، محمد، علی­زاده، عزیزی، خسرو. (1385). بررسی رابطه بلندمدت کسری بودجه و عملکرد اقتصاد کلان در ایران: یک تحلیل نظری و تجربی. پژوهش­های رشد و توسعه پایدار، (4)6: 46-25.  

دادگر، یدالله، ناجی میدانی، علی اکبر. (1383). آثار جهانی شدن تجارت بر رشد اقتصادی در ایران. مطالعات و سیاست‌های اقتصادی، 0(5): 64-33.

دادگر،یدالله، نظری، روح­الله. (1387). بررسی تأثیر جهانی شدن تجارت بر اندازه دولت در ایران. پژوهشنامه بازرگانی، 48: 38-1.

دلاوری، مجید، کریمی کیا، اسما. (1387). بررسی تأثیر سیاست مالی بر تراز تجاری ایران با تأکید بر مخارج دولتی. تحقیقات اقتصادی، (85)43: 174-145.

سجودی، احمد، دایی کریم زاده، سعید. (1398). تأثیر تکانه مصرفی مخارج دولت بر حساب جاری و نرخ ارز موثر واقعی در کشورهای در حال توسعه نفتی و غیر نفتی: رهیافت  Panel VAR. نظریه­های کاربردی اقتصاد، (3)6: 72-49.

سوری، علی. (1393). اقتصاد سنجی مقدماتی با کاربرد Eviews 8و Stata 12، انتشارات فرهنگ شناسی.

سیکدار، سوم ین. (1394). اصول اقتصاد کلان. ترجمه مجید مداح و نگین بازارچه شبستری، انتشارات دانشگاه سمنان، چاپ اول.

صفری، مهدی، پورشهاب، فرشید. (1388). اثر کسری بودجه بر کسری تجاری در اقتصاد ایران (با استفاده از روش ARDL: طی سالهای 1386-1345). بررسی مسایل و سیاست­های اقتصادی، 93و 94: 50-35. 

عظیمی، سید امیر، نوفرستی، محمد. (1394). بررسی رابطه بین کسری بودجه دولت و تراز تجاری در ایران در چارچوب یک الگوی اقتصادسنجی کلان ساختاری پویا. پژوهشهای اقتصادی. (2)15: 156-137.

فرح بخش، ندا، فرزین وش، اسدالله. (1388). اثر کسری بودجه بر کسری حساب جاری و رشد اقتصادی. مجله تحقیقات اقتصادی، (3)44.

کهنسال، محمدرضا، علیزاده، پریسا. (1394). بررسی فرضیه کسری دوگانه در اقتصاد ایران: رهیافت خودرگرسیون برداری آستانه­ای دو رژیمه. نظریه­های کاربردی اقتصاد، (3)2: 92-73.

 Abu, N., & Gamal, A. A. M. (2020). An Empirical Investigation of the Twin     Deficits Hypothesis in Nigeria: Evidence from Cointegration Techniques. Contemporary Economics, 14(3): 285-306.

Ahmed, S. (1987), Government Spending, the Balance of Trade and the Terms of Trade in British History. Journal of Monetary Economics, 20(2):195-220. Baharumshah, A. Z., Lau, E., & Khalid, A.H. (2006). Testing Twin Deficits Hypothesis Using VARs and Variance Decomposition. Journal of the Asia Pacific Economy, 11(3): 331-354.

Banday, U. J., & Aneja, R. (2019). Twin Deficit Hypothesis and Reverse Causality: a Case Study of China. Palgrave Communications, 5(1):1-10.

Basu, S., & Datta, D. (2005). Does Fiscal Deficit Influ­ence Trade Deficit? : An Econometric Enquiry. Eco­nomic and Political Weekly, 40(30): 3311-3318.

Bussiere, M., Fratzscuer, M., & Muller, G. (2005). Productivity Shocks Budget Deficits and the Current Account. ECB Working Paper, No.509:1-34.

Cebe. C. (2015). Government Spending Multiplier in Turkey. Working Paper, No.15/15.

Cebi, C., & Culha, A.A.  (2014). The Effects of Government Spending Shocks on the Real Exchange Rate and Trade Balance in Turkey. Applied Economics, 45(26): 3151-3162.

Erceg, C. J., Guerrieri, L., & Gust, C. (2005). Expansionary Fiscal Shocks and the Trade Deficit. International Finance Discussion Paper, 825. 

Fleegler, E. (2006). The Twin Deficits Revisited: A Cross – Country, Empirical Approach Duke University. Duke University, Durham, NC.

Funke, K., & Nickel, C. (2006). Does Fiscal Policy Matter For the Trade Account? A Panel Cointegration Study. IMF Working Paper, No. 26: 1-31.

Helmy, H. E. (2018). The Twin Deficit Hypothesis in Egypt. Journal of Policy Modeling, 4(2): 328-349.

Khalid, A. M., & Guan, T. W. (1999). Causality Tests of Budget and Current Account Deficits: Cross-Country Comparisons. Empirical Economics, 24(3): 389-402. Kouassi, E., Mougoue, M., & Kymn, K. (2004). Causality Tests of the Relationship between the Twin Deficits. Empirical Economics, 29: 503-525.

Lahiani, A., Mtibaa, A., & Gabsi, F. (2022). Fiscal Consolidation, Social Sector Expenditures and Twin Deficit Hypothesis: Evidence from Emerging and Middle-Income Countries, Comparative Economic Studies, 1-38.

Marinheiro, C. F. (2008). Ricardian Equivalence, Twin Deficits, and the Feldstein–Horioka Puzzle in Egypt. Journal of Policy Modeling, 30(6):1041-1056.

Mukhtar, T., Zakaria, M., & Ahmad, M. (2007), An Empirical Investigation for the Twin Deficits Hypothesis in Pakistan. Journal of Economic Cooperation, 24(4): 63-80.

Pattichis, C. (2004). Budget and Trade Deficits in Leba­non. Applied Economics Letters, 11(2): 105-108.

Soukiazis, E., Antunes, M., & Kostakis, I. (2018). The Greek Economy under the Twin-Deficit Pressure: a Demand Oriented Growth Approach. International Review of Applied Economics, 32(2): 215-236.

Trachanas, E., & Katrakilidis, C. (2013). The Dynamic Linkages of Fiscal and Current Account Deficits: New Evidence from Five Highly Indebted European Countries Accounting for Regime Shifts and Asym­metries. Economic Modelling, 31: 502-510. Yi, K.-M. (1993). Can Government Purchases Explain the Recent U.S Net Export Deficits? Journal of International Economics 35: 201-225.