تأثیر رژیم‌های آبیاری بر عملکرد دانه و شاخص‌های سودمندی جو (Hordeum vulgare L.) در کشت مخلوط با حبوبات

الموضوعات : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

سید حسام نیک سیرت ¹ (دانشجوی کارشناسی ارشد بخش اگرواکولوژی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز، داراب، ایران)
احسان بیژن زاده ² (دانشیار بخش اگرواکولوژی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز، داراب، ایران)
علی بهپوری ³ (استادیار بخش اگرواکولوژی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز داراب، ایران)

تاريخ الإرسال : 21 الأحد , رمضان, 1437 تاريخ التأكيد : 10 الثلاثاء , جمادى الأولى, 1438 تاريخ الإصدار : 14 الخميس , ربيع الأول, 1440

الکلمات المفتاحية: تنش آبی, مجموع ارزش نسبی, کلمات کلیدی: نسبت برابری زمین, دمای سایه انداز,

ملخص المقالة :

کشت مخلوط غلات با بقولات به عنوان یکی از روش‌های افزایش عملکرد محصولات در واحد سطح توصیه می‌گردد. به منظور بررسی اثر قطع آبیاری و تیمارهای کشت مخلوط بر عملکرد و اجزای عملکرد جو با حبوبات آزمایشی مزرعه‌ای به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 94-1393 در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز اجرا شد. در این آزمایش رژیم‌های آبیاری (آبیاری مطلوب وقطع آبیاری در مرحله شیری شدن دانه جو) به‌عنوان کرت‌های اصلی و تیمارهای کشت (تک کشتی‌های جو دو ردیفه نیمروز، جو شش ردیفه زهک، نخود (Cicer arietinum L.) و باقلا (Vicia faba L.) ، و کشت مخلوط ردیفی با نسبت 1 به 1 جو نیمروز + نخود، جو نیمروز + باقلا، جو زهک + نخود و جو زهک + باقلا) در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. در شرایط قطع آبیاری در مرحله شیری شدن دانه جو، بالاترین عملکرد دانه در کشت خالص جو زهک و نیمروز به ترتیب به میزان‎‌های 3470 و 3300 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. در هر دو رژیم آبیاری تیمارهای کشت مخلوط جو زهک + باقلا و جو نیمروز + باقلا مجموع ارزش نسبی بالاتری نسبت به تک‌کشتی داشتند. در این آزمایش رقم جو زهک به‌واسطه عملکرد دانه، نسبت برابری زمین و مجموع ارزش نسبی بالاتر نسبت به جو نیمروز، گزینه مناسبتری در کشت مخلوط با حبوبات در شرایط تنش آبی می‌باشد.

المصادر:

اسدی، ه. و و. قطبی. 1390. بررسی اقتصادی کشت مخلوط یونجه با غلات یکساله آبی. مجله به‌زراعی نهال و بذر. جلد 27، شماره2: 194-182.

اسدی، ق. ع و س. خرم دل. 1393. اثر نسبت‌های کشت مخلوط جو با ماشک گل‌خوشه‌ای بر جمعیت و تنوع علف‌های هرز و عملکرد. نشریه تولید گیاهان زراعی. جلد 7، شماره1: 156-131.

آمارنامه کشاورزی سال زراعی 94-1393. 1395. ایران. وزارت جهاد کشاورزی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات . جلد 1. 174 صفحه. http://amar.maj.ir  

امام، ی. 1390. زراعت غلات. انتشارات دانشگاه شیراز: 190 صفحه.

جوانمرد، ع. ا.، ع. دباغ محمدی نسب، ی. نصیری. و ف. شکاری. 1393. ارزیابی عملکرد علوفه و برخی شاخص‌های سودمندی در گشت مخلوط ذرت با چند لگوم در کشت دوگانه. مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی باغی. جلد 4 شماره 12: 51-39.

حمزه‌ئی، ج.، م. سیدی.، گ. احمدوند. و م. ع. ابوطالبیان. 1391. تأثیر کشت مخلوط افزایشی بر سرکوب علف‌های هرز، عملکرد و اجزای عملکرد نخود و جو. مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی. جلد 2 شماره 3: 55-43.

حمزه‌ئی، ج. 1391. ارزیابی عملکرد، شاخص اسپد، کارایی استفاده از زمین و شاخص بهره‌وری سیستم در کشت مخلوط جو (Hordeum vulgare L.) و گاودانه (Vicia ervilia). مجله تولید و فرآوری محصولات زراعی  و باغی. جلد 2 شماره 4: 91-79.

حمزه‌ئی، ج. و م. سیدی. 1392. ارزیابی کشت مخلوط نخود و جو با استفاده از شاخص‌های سودمندی کشت مخلوط تحت شرایط رقابت با علف‌های هرز. مجله دانش زراعت. جلد 6 شماره 9: 12-1.

دارائی مفرد، ع.، ر. خ. عزیزی، س. حیدری و ع. ر. احمدی. 1387. بررسی عملکرد دانه جو  (Hordeum vulgare L.) و رشد علف‌های هرز در سیستم مخلوط و تک‌کشتی با ماشک برگ درشت .(Vicia narbonensis L.) مجله دانشور علوم زراعی. جلد 1: 44-35.

دهقان نیری، ع. 1374. اثر کشت مخلوط جو بهاره و گاودانه بر عملکرد دانه. پایان‌نامه. دانشکده کشاورزی، تبریز. 130 صفحه.

رضائی‌چیانه، ا.، ع. دباغ محمدی نسب.، م. ر. شکیبا.، ک. قاسمی گلعذانی. و س. اهری‌زاده. 1389. بررسی دریافت نور و برخی ویژگی‌های کانوپی در کشت خالص و مخلوط ذرت (Zea mays L.)  و باقلا (Vicia faba L.) . نشریه بوم شناسی کشاورزی. جلد 2 شماره 3: 447-437.

سایت رسمی سازمان جهاد کشاورزی، 1394. قابل دسترس در www.maj.ir.

سرآبادانی تفرشی، ر.، م. ر. بی‌همتا.، ز. سادات‌شبر.، م. شهبازی.، ا. کرمی.، م. ر. نقوی.، ح. رضا نیک‌خواه. و ح. دهقانی سانیچ. 1392. اثر تنش خشکی انتهای فصل بر عملکرد و برخی از ویژگی‌های فیزیولوژیکی چند رقم و لاین جو. نشریه پژوهش آب در کشاورزی. جلد 27 شماره 4: 549-535.

سرمدنیا، غ. ح. 1372. اهمیت تنش های محیطی در زراعت. مقالات کلیدی اولین کنگره زراعت و اصلاح نباتات ایران، دانشکده کشاورزی کرج، دانشگاه تهران: صفحه ۱۵۷.

سیدی، س. م.، ر. قربانی، پ. رضوانی مقدم. و م. نصیری محلاتی. 1391. تأثیر طول دوره تداخل علف‌های هرز بر درصد و کارایی جذب فسفر و پتاسیم سیاهدانه (Neglla sativa L.) و علف‌های هرز آن. حفاظت گیاهان. جلد 26: 91-82.

صابر، ز.، ح. پیردشتی، م. ع. اسماعیلی و ا. عباسیان. 1390. ارزیابی باکتری های محرک رشد، نیتروژن و فسفر بر کارایی کود و عملکرد گندم رقم N-80-19 در شرایط ساری. نشریه بوم شناسی کشاورزی. جلد 5 شماره 1: 49-39.

قزوینی، ح. ا.، ش. ع. کوهکن، ا. لک‌زده، ح. ع. فلاحی، ج. آلت‌جعفربای، م. قاسمی، ع. ا. امینی، س. م. طبیب غفاری و ب. سرخی لله لو. 1393. زهک، رقم جدید جو آبی با سازگاری مناسب برای کاشت در مناطق گرم و خشک جنوب کشور. نشریه علمی ـ ترویجی یافته‌های تحقیقاتی در گیاهان زراعی و باغی. جلد 3 شماره 1: 27-15.

قنبری، ا.و ح. غدیری. و م. جوکار. 1385. بررسی اثر کشت مخلوط ذرت و خیار بر کنترل علف‌هرز. پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی. جلد73 شماره 1: 199-193.

مجنون حسینی، ن. 1380. زراعت غلات (گندم، جو، برنج و ذرت). انتشازات نقش مهر. 126 صفحه.

مجنون حسینی، ن. 1387. زراعت و تولید حبوبات. انتشارات جهاد دانشگاهی. 284 صفحه.

مدحج، ع.، ا. نادری. و ع. سیادت. 1383. بررسی اثرات تنش گرمای پس از گرده افشانی بر ارقام گندم و جو. مجله علمی کشاورزی. جلد 27 شماره 2: 99-83.

مظاهری، د. 1377. زراعت مخلوط. انتشارات دانشگاه تهران. 262 صفحه.

نورزاد، س.، ا. احمدیان. و م. مقدم. 1394. بررسی میزان پرولین، شاخص کلروفیل، کربوهیدرات و مقدار جذب عناصر غذایی در گیاه داردیی گشنیز (Coriandrum sativum L.) تحت تأثیر تنش خشکی و تیمار کودی. نشریه پژوهش‌های زراعی ایران. جلد 13 شماره 1: 139-131.

Antolin, M., and J. Yoller. 1995. Effect of temporary drought on nitrate-fed and nitrogen-fixing alfalfa plants. Plant Sci. 107 (2): 159-165.

Argenta, G., P. R. F. Da Silva, and  L. Sangoi. 2004. Leaf relative chlorophyll content as an indicator parameter predicts nitrogen fertilization in maize. Cienc. Rural. 34 (5): 1379-1387.

Banik, P.,  A. Midya, B. K. Sarkar, and S. S. Ghase. 2006. Wheat and Chikpea intercropping systems in additive series experiment: advantages and smothering. Eur. J. Agron. 24 (4): 325-332.

Dhima, K. V., A. S. Lithorgidis., I. B. Vasilakoglou, and C. A. Dordas. 2007. Competition indices of common vetch and cereal intercrop in two seeding ratio. Field Crops. Res. 100 (2): 249- 256.

El–Sherif, A., and M. M. Ali. 2015. Effect of deficit irrigation and soybean/maize intercropping on yield and water use efficiency. Int. J. Curr. Microbiol. App. Sci. 4 (12): 777–794.

Foulkes, M. J., and S. R. Sylvester–Bradley. 2002. The ability of wheat cultivars to withstand drought in UK conditions: formation of grain yield. J. Agric. Sci. 138 (2): 153–169.

Gupta. S., D. Campbell., B. Derijard, and R. J. Davis. 1995. Transcription factor ATF2 regulation by the JNK signal transduction pathway. Sci. 267: 389-397.

Ghosh, P. K. 2004. Growth, yield, competition and economics of groundnut- cereal fodder intercropping system in the semi- arid tropics of India. Field Crops Res. 88 (2): 227- 237.

Jaya, K. D., V. J. Bell, and P.W. Sale. 2008. Modification of within-canopy microclimate in maize for intercropping in the lowland tropics. Available at: // www.regional.org.au.

Ledgard, S. F. 1991. Transfers of fixed nitrogen from white clover to associated grasses in swards grazed by dairy cows estimated using 15 methods. Plant Soil. 131: 215-223.

Lithourgidis, A. S., D. N. Vlachostergios., C. A. Dordas, and C. A. Damalas. 2011. Dry mater yield, nitrogen content, and competition in pea–cereal intercropping systems. Eur. J.  Agron. 34 (4): 287–294.

Mahajan, S., and  N. Tuteja. 2005. Cold, salinity and drought stress: an overview. Arch. Biochem. Biophys. 444 (2): 139-158.

Morris, R.A., and D. P. Garrity. 1993. Resource capture and utilization in intercropping: water. Field Crops Res. 34 (3-4): 303- 317.

Samarah, N. H., A. M. Alqudah., J. A. Amayreh, and G. M. McAndrews. 2009. The effect of late-terminal drought stress on yield components of four barley cultivars. J. Agron. Crop. Sci. 195 (6): 427–441.

Willey, R.W. 1990. Resource  use in intercropping systems. Agric. Water  Manag. 17 (1): 215–231.

Yao, S. K., M. Bounejmate, J. Rayan, R. Balbaki, A. Nassar, and R. Muacaroum. 2003. Barley-legumes rotation for semi-arid areas of Lebanon. Eur. J. Agron. 19: 599-610.