برآورد ذخیره بانک ‬بذر علف‬های هرز در باغات مرکبات شهرستان بندرگز و تهیه نقشه پراکنش آنها با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS)

الموضوعات : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

آسیه سیاهمرگویی ¹ , حسین کاظمی ² , زهره امدادی ³

1 - استادیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان
2 - هیات علمی، دانشگاه گرگان
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد

تاريخ الإرسال : 01 الأربعاء , محرم, 1437 تاريخ التأكيد : 25 الثلاثاء , ربيع الأول, 1437 تاريخ الإصدار : 04 الأربعاء , ربيع الأول, 1439

الکلمات المفتاحية: بذر, تنوع گونه ای, باغ, توزیع مکانی,

ملخص المقالة :

به‌منظور تخمین تراکم بذر علفهای هرز در بانکبذر خاک باغات مرکبات شهرستان بندرگز و تهیه نقشه پراکنش آنها، در سال 1393 تعداد 94 باغ این شهرستان انتخاب و بانک بذر آنها در دو عمق 10-0 و 20-10 سانتیمتر مورد مطالعه قرارگرفت. نتایج نشان داد که به طور متوسط در هر کیلوگرم خاک گرفته شده از عمق 10-0 و 20-10 سانتیمتر به ترتیب 31/2555 و 65/1346 بذر یافت شد. در این باغات بذر 25 گونه متعلق به 17 خانواده گیاهی مشاهده شد. تیره گندمیان(Poaceae) با 5 گونه گیاهی، و تیرههای سیبزمینی (Solanaceae)، هفت بند (Polygonaceae) و فرفیون (Euphorbiaceae) هر کدام با 2 گونه مهمترین خانوادههای گیاهی تشکیل دهنده بانک بذر بودند. مهمترین گونههای مشاهده شده تاجخروس، تاجریزی، عروسک پشتپرده، گندمک و خرفه بودند؛ بررسی نقشههای پراکنش این گونهها نشان داد که گونههای فوق در کل باغات این شهرستان از شرق تا غرب گسترش دارند. نتایج نشان داد که در هر دو عمق نمونهبرداری تراکم بذر پهن برگها بیش از باریک برگها و تراکم بذر گونه های یکسالهها بیش از چندسالهها بود. نتایج موید آلودگی بالای باغات مرکبات به چند گونه محدود علفهای هرز در شهرستان بندرگز می باشد.

المصادر:

احمدی‎فر، س.، س. جمشیدی و م. مهرپویان. 1390. بررسی وضعیت بانک بذر علفهای هرز در مزارع گندم دیم میانه. چهارمین همایش علوم علفهای هرز ایران. 240-237.
اویسی، م.، پ. رضوانی، م.ع. باغستانی میبدی و م. نصیری محلاتی. 1384. بررسی پویایی بانک بذر و جمعیت علفهای هرز در مزارع ذرت. مجله آفات و بیماری‎های گیاهی. جلد 3، شماره 2 : 92-76.
بینام، 1387. شناسنامه تصویری مرکبات، وزارت جهادکشاورزی (معاونت امور برنامه ­ریزی، اقتصادی و بین­المللی، دفتر آمار و فناوری اطلاعات). 42صفحه.
تکاسی، س.، م.ح. راشد محصل، پ. رضوانی مقدم، م. نصیری محلاتی، س. آقاجانزاده و ا. کازرونی منفرد. 1387. مقایسه چند راهکار مدیریتی برای کنترل علفهایهرز باغات پرتقال شمال ایران. مجله پژوهشهای زراعی ایران. جلد 6، شماره 1: 57-49.
جانعلی نژاد، ح.، ح. کاظمی، م. یونسآبادی و م. نیازمرادی. 1394. تهیه نقشه پراکنش و فلور علف‌های­هرز تابستانه باغات مرکبات در شهرستان بندرگز با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS). مجله پژوهشهای تولیدگیاهی. جلد 22، شماره 3: 201-181.
جعفرزاده، ن. و پ. شیمی. 1385. علفهایهرزغالب تاکستانهای ارومیه و روشهای شیمیایی موثر در مبارزه با آنها. مجله علمی کشاورزی. جلد 9، شماره 1: 75-63.
خرقانی، ف.، م. ح. راشدمحصل، و م. نصیری محلاتی. 1382. بررسی جمعیت علفهای هرز موجود در تیمارهای مختلف تناوب زراعی و آیش. مجله پژوهشهای زراعی ایران. جلد 1، شماره 1: 190-179.
زند،ا.، ح. رحیمیان مشهدی، ع. کوچکی، ج. خلقانی، س.ک. موسوی و ک. رمضانی. 1383. اکولو‍ژی علفهای هرز (کاربردهای مدیریتی). انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 558 صفحه.
سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان. مرکز آمار و اطلاعات. 1391.
سالنامه آماری، وزارت جهاد کشاورزی. سال 91-1390.
ساوری‌نژاد، ع.ر.، ل. حبیبیان و م. یونسآبادی. 1389. معرفی علفهای هرزمهاجم جدید خربزه وحشی، نیلوفرپیچ و دو گونه فرفیون در مزارع سویای استان گلستان. همایش ملی دستاوردهای نوین در تولید گیاهان با منشأروغنی. بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی واحدگرگان.
سیاهمرگویی، آ.، م.ح. راشدمحصل، م. بنایان و ف. خرقانی. 1382. تاثیر سه سیستم تناوب بر روی تنوع و پراکنش بانک بذرجوامع علفهایهرز. مجله پژوهشهای زراعی ایران. جلد 1، شماره 2: 269-257.
سیاه‎مرگویی،آ.، ع.ر. کوچکی،م. نصیری‎ محلاتی و س. مهقانی. 1390. اثر مدیریت تلفیقی علفهای هرز بر پویایی بانک بذر در مزارع چغندرقند. نشریه ‎ی بوم‎شناسی کشاورزی. جلد 3، شماره 2: 162-151.
عسگرپور، ر.، ر. قربانی،ع.ر. کوچکی و ع.ر. محمدآبادی. 1388. اثر آفتاب‌دهی بر بانک بذر علفهایهرز و خصوصیات خاک. نشریه‎ی حفاظت گیاهان ( علوم وصنایع کشاورزی). جلد 23، شماره 2: 88-82.
فرج‎زاده‎معماری تبریزی، ا.، م. یارنیا، و. احمدزاده و ن. فرج‎زاده. 1388. اثر بقایای گیاه سورگوم بر روی پتانسیل بانک بذری علفهایهرز تاجخروس و سلمه‎تره در خاک. سومین همایش علوم علفهایهرز ایران. بابلسر.
کوچکی،ع.ر. و م. نصیری. 1389. تاثیر سطوح مصرف نهاده بر بانک بذر علفهایهرز مزارع گندم. پژوهش‎های زراعی ایران. جلد 3،شماره 1: 102-89.
متینزاده، ح.، ل. علیمرادی و ر. بهاری‌کاشانی. 1390. بررسی تنوع گونهای، کارکردی و ساختاری جوامع علفهای هرز باغهای سیب منطقه فریمان. فصلنامه بوم‌شناختی علفهای هرز. 2جلد 2،شماره 1: 19-31.
مین‌باشی معینی، م. و سایر همکاران. 1391. تهیه نقشه پراکنش علفهایهرز مزارع گندم آبی با استفاده ازسامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS). مجله پژوهش وسازندگی. جلد 95: 31-22.
ﻧﺎﻇﺮﻳﺎن، ع.، ب. ﺻﻤﺪاﻧﻲ و ب. ﻣﺮادی. 1384. ارزﻳﺎﺑﻲ روشﻫﺎی ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻠﻒﻫﺮز ﺑﺎﻏﺎت ﻣﺮﻛﺒﺎت ﻣﺎزﻧﺪران. اوﻟـﻴﻦ ﻫﻤـﺎﻳﺶ ﻋﻠـﻮم ﻋﻠـﻒﻫـﺎیﻫـﺮز اﻳﺮان. تهران.
الهی، ص.، ر. صدرآبادی حقیقی و ل. علیمرادی. 1389. بررسی تنوع گونهای، ساختاری و کارکردی جوامع علفهای هرز باغات پسته شهرستان بردسکن. بوم‌شناسی کشاورزی. جلد 2، شماره 4: 574-586.
Baskin, C.C. and J.M. Baskin. 1998. Seeds: Ecology, Biogeography and Evaluation of Dormancy andGermination. Academic Press, San Diego, California.
Douglas, D.B., G.R. Hartzler and F.Forcella .1997. Implications of weed seed bankdynamics to weed managements. Weed Sci. 45: 329-336.
Fenner, M. 1995. Ecology of seed banks. In: Seed Development and Germination. Kiget, J., and Galili, G. (Eds.).New York, Marcel Dekker. 853pp.
Futch, S.H. and R.P. Muraro. 2005. Weed control: An economical approach. http: //www. edis. ifas. ufl .edu.
Hosseini, P., H.Karimi, S.Babaei, H.Rahimian Mashhadi  and  M. Oveisi.2014. Weed seed bank as affected by crop rotation and disturbance. Crop Prod. 64: 1-6. 
Legere, A. and F.Craig Stevenson. 2002. Residual effects of crops rotation and weedmanagement on a wheat test crop and weeds. Weed Sci. 50: 101-111.
Leguizamon, E.S. and H.A. Roberts. 1982. Seed production by an arable weed community. Weed Res. 22: 35-39.
Mulugeta, D. and D.E. Stoltenberg. 1997a. Weed and seed bank management with integrated methods as influencedby tillage. Weed Sci. 45:706-715.
Mulugeta, D. and D.E. Stoltenberg. 1997b. Increased weed emergence and seed bank depletion by soil disturbance in a no-tillage system.Weed Sci. 45:234-241.
Simpson, R.L., M.A.Leck and V.T. Parker. 1989. Seed banks:general concepts and methodological issues. In: Leck, M.A., V.T. Parker, and R.L.Simpson (eds.). 1989.  Ecology of Soil SeedBanks. Academic Press, Inc., San Diego, CA.  pp.3-9.
Singh, S. and M.Singh. 2004. Effect of growth stage on trifloxysulfuron and glyphosate efficacy in twelve weed species of citrus groves,” Weed Technol. 18(4): 1031-1036.
Smith, R., W.T. Lanini, M.Gaskell, J.Mitchell, S.T. Koile and C.Fouche. 2000. Weed management for organic crops. Vegetable Research and Information Center.www.sic.ucdavis.edu
Zanin, G., A.Berti and L.Riello. 1998. Corporation of weed spatial variability into the weed control decision-making process. Weed Res. 38:101-118