ارزیابی پیامدهای فضایی جابه‌جایی روستای یخ کش استان مازندران با رویکرد پایداری زیست‌محیطی
الموضوعات :
مهسا تهرانی رجبی
1
(گروه معماری, واحدپردیس, دانشگاه آزاداسلامی, پردیس, ایران)
روزبه زمانیان
2
(گروه شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
الکلمات المفتاحية: توسعه, محیط زیست, پیامدهای جابجایی, احداث سد, روستای یخ کش,
ملخص المقالة :
اجرای طرح جابجایی روستای یخکش به دلیل آب‌گیری سد گلورد و خطر وقوع سیل و آب‌گرفتگی در سال 1388 صورت گرفت که با پیامدهای فراوان برای زندگی روستاییان همراه بود. هدف پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی پیامدهای جابجایی روستا و مشکلات مردم روستای یخکش در شهرستان بهشهر بود. برای رسیدن به هدف مطلوب این پژوهش از اسناد و مدارک کتابخانه و مطالعات میدانی استفاده شده است. همچنین با استفاده از روش‌های مختلف گردآوری اطلاعات به‌ویژه مشاهده و مصاحبه با 51 خانوار، نظرات و مشکلات ساکنین در خصوص روستای جدید موردبررسی قرار گرفت. جهت ارزیابی نیز از روش ارزیابی تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. مردم روستای یخکش پس از جابجایی به سبب احداث سد گلورد، با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو هستند. عدم رضایت مردم و برآورده نشدن انتظارات آن‌ها موجب مهاجرت تعداد زیادی از خانواده‌ها از روستای یخکش شده است. نتایج مطالعه حاکی از آن است که اکثر خانوارهای روستایی بعد از جابجایی فعالیت دامداری را انجام نمی‌دادند. مشکل حذف دام‌پروری در روستای یخکش باعث ایجاد مشکلات عدیده مانند کاهش منابع درآمدی خانوار و افزایش هزینه‌های زندگی شده که به‌عنوان بزرگ‌ترین مشکلات روستاییان پس از جابجایی خود را نمایان ساخته است. همچنین بر اساس نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، عدم رعایت ملاحظات کالبدی- زیرساختی، عدم رعایت ملاحظات زیست‌محیطی در احداث روستای جدید، عملکرد اجتماعی نامناسب سکونتگاه جدید، مشکلات مرتبط با وضعیت اقتصادی خانوار روستایی و عملکرد نامناسب سکونتگاه‌های جدید از بعد فرهنگی- روانی مهم‌ترین مشکلات روستاییان پس از جابجایی ارزیابی شدند که 46/52 درصد واریانس تجمعی را به خود اختصاص دادند.
افراخته، حسن. (1384). تحولات اجتماعی، اقتصادی و چالش‌های نواحی روستایی. فصلنامه سرزمین. شماره 5. دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
بنیاد مسکن انقلاب اسلامی- معاونت امور بازسازی و مسکن روستایی(1385). سیاست‌های بازسازی لرستان، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، تهران.
جهاد دانشگاهی تهران. (1383). مطالعات اقتصادی، اجتماعی و طبیعی سد گتوند. شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران.
رحمتی، محمدمهدی. (1389). دگرگونی‌های اجتماعی– اقتصادی ادغام روستاها در منطقه زلزله رودبار و منجیل. مطالعات اجتماعی ایران. 2شماره. صص. 110-3.
رضوانی، محمدرضا؛ نظری، ولی اله. (1389). فرهنگ مفاهیم و اصطلاحات برنامه‌ریزی و توسعه روستایی. انتشارات جهاد دانشگاهی. تهران.
گرکانی، سید امیرحسین. (1392). ملاحظاتی بر طراحی خانه روستایی در بازسازی پس از سانحه. انتشارات بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ایران.
گرکانی، سید امیرحسین (1393). بررسی عوامل و پیامدهای جابه‌جایی سکونتگاه‌های روستایی. اولین کنگره بین‌المللی افق‌های جدید در معماری و شهرسازی.
مرکز ملی آمار ایران. (1388). آمارنامه تفصیلی استان خوزستان
وزارت مسکن و شهرسازی .(1385).
Aysan.Y. & Oliver, P. (1987). Housing and culture after earthquake: A guide for future policy making on housing in seismic areas. Oxford: Oxford polytechnic.
Barakat, Sultan(2003), Housing Reconstruction After Conflict and Disaster, Humanrtarian practice network paper, publish- on- demand Ltd London, No. 43.
Beon, T & Jigyasu, R(2005). Cultural considerations for post disaster reconstruction, post tsunami challenges.
Cohen, R. and M. Bradley. (2010). Disasters and displacement: gaps in protection. Journal of International Humanitarian Legal Studies. 1(1): p. 95-142.
CONSULTING, S.G.(2013). RESETTLEMENT ACTION PLAN DEVELOPED FOR ANGLO AMERICAN PLATINUM, TWICKENHAM MINE.
Jha, A.K, et al. (2010). Safer homes, stronger communities. A handbook for reconstruction after natural disasters. Washington, DC: The World Bank.
Jackson, S. and A. Sleigh. (2000). Resettlement for China’s Three Gorges Dam: socio-economic impact and institutional tensions. Communist and PostCommunist Studies33: 223–241.
Lin, Z. (2003). Voluntary resettlement in China: policy and outcomes of government-organised poverty reduction projects. Wageningen Universiteit.
Merkle, R. (2003). Ningxia’s Third Road to Rural Development: Resettlement Schemes as a Last Means to Poverty Reduction? China Quarterly 139:644–69.
Okada, T. Haynes, K. Bird, D. Honert, R. and R. King. (2014). Recovery and resettlement following the 2077, flash flooding in the Lockyer Valley. International Journal of Disaster Risk Reduction 8: 20–31.
Oliver, C. (2010). Catastrophic disaster planning and response. CRC Press.
Oliver-Smith, A. (1991). Successes and Failures in Post-Disaster Resettlement. Disasters. 15(1): p. 12-23.
Stanley, J. (2004). Development-induced displacement and resettlement. Forced Migration, January.
UNHCR. (1998). REVIEW OF THE UNHCR HOUSING PROGRAMME IN BOSNIA
_||_Ahmadi Ondi, Zabihullah. (2014). Evaluating the social and cultural consequences of the Karun dam construction project 3. Social Development Quarterly. Number 3. pp. 21.-33. [In Persian]
Afrakhteh, Hassan. (2005). Social, economic developments and challenges in rural areas. The Land Quarterly. Number 5.. Islamic Azad University Science and Research Unit. [In Persian]
Aysan.Y. & Oliver, P. (1987). Housing and culture after earthquake: A guide for future policy making on housing in seismic areas. Oxford: Oxford polytechnic.
Bank, W. (2005). Involuntary Resettlement (Revised April2004).
Barakat, Sultan(2003), Housing Reconstruction After Conflict and Disaster, Humanitarian practice network paper, publish- on- demand Ltd London, No. 43.
Beon, T & Jigyasu, R(2005). Cultural considerations for post disaster reconstruction, post tsunami challenges.
Campante, F. R., & Do, Q. A. (2007). Inequality, Redistribution, and Population.
Cernea, M. M., & Schmidt-Soltau, K. (2006). Poverty risks and national parks: Policy issues in conservation and resettlement. World Development, 34(10), 1808-1830.
Cohen, R. and M. Bradley. (2010). Disasters and displacement: gaps in protection. Journal of International Humanitarian Legal Studies. 1(1): p. 95-142.
CONSULTING, S.G.(2013). RESETTLEMENT ACTION PLAN DEVELOPED FOR ANGLO AMERICAN PLATINUM, TWICKENHAM MINE.
Downing, T. E. (2002). Avoiding new poverty: mining-induced displacement and resettlement (Vol. 52). International Institute for Environment and Development.
Garakani, Seyyed Amirhossein. (2013). Consider-ations on the design of a rural house in post-tragedy reconstruction. Iran Islamic Revolution Housing Foundation Publications. [In Persian]
Garakani, Seyyed Amirhossein and colleagues. (2016). Investigating the social consequences of relocation of rural settlements (case study: Sangak village). The 8th International Conference on Comprehensive Crisis Management. pp. 6.-17. [In Persian]
Garakani, Seyyed Amirhossein (2013). Investigating the factors and consequences of moving rural settlements. The first international congress of new horizons in architecture and urban planning. [In Persian]
IFC, Handbook for Preparing a Resettlement Action Plan. (2002).
Isa Lo, Ali Asghar. (2014). Evaluation of the physical-spatial effects of displacement in rural settlements (case study: Malawi village, Poledokhtar city). Regional Planning Quarterly. Number 16. pp. 136- 125. [In Persian]
Jackson, S. and A. Sleigh. (2000). Resettlement for China’s Three Gorges Dam: socio-economic impact and institutional tensions. Communist and PostCommunist Studies33: 223–241.
Jahad e Daneshgahi of Tehran. (2004). Economic, social and natural studies were blocked. Iran Water and Power Resources Development Company. [In Persian]
Jha, A.K., et al. (2010). Safer homes, stronger communities. A handbook for reconstruction after natural disasters. Washington, DC: The World Bank.
Lin, Z. (2003). Voluntary resettlement in China: policy and outcomes of government-organised poverty reduction projects. Wageningen Univer-siteit.
Merkle, R. (2003). Ningxia’s Third Road to Rural Development: Resettlement Schemes as a Last Means to Poverty Reduction? China Quarterly 139:644–69.
Moro, L. (2009). Oil development induced displacement in the Sudan.
National Statistics Center of Iran. (2008). Detailed statistics of Khuzestan Province. [In Persian]
Okada, T. Haynes, K. Bird, D. Honert, R. and R. King. (2014). Recovery and resettlement following the 2011 flash flooding in the Lockyer Valley. International Journal of Disaster Risk Reduction 8: 20–31.
Oliver, C. (2010). Catastrophic disaster planning and response. CRC Press.
Oliver-Smith, A. (1991). Successes and Failures in Post-Disaster Resettlement. Disasters. 15(1): p. 12-23.
Rahmati, Mohammad Mahdi. (2010). Socio-economic transformations of integration of villages in Rudbar and Manjil earthquake area. Iranian social studies. 2. No. pp. 110.-3. [In Persian]
Rezvani, Mohammadreza; Nazari, Vali Allah. (1389). A dictionary of concepts and terms of rural planning and development. Academic Jihad Publications. Tehran. [In Persian]
Schmidt–Soltau, K. (2003). Conservation–related Resettlement in Central Africa: Environmental and Social Risks. Development and change, 34(3), 525-551.
Shirinzadeh, Peyman. (2008). Investigating the social consequences of the plan to relocate the residents of the flooded villages of the Gorgan River in Kalaleh. The 8th International Seminar on River Engineering. Shahid Chamran University. pp. 5.-18. [In Persian]
Sidaei, Eskandar. (2014). Evaluation of rural relocation plans in terms of location. Land use planning. Number 2. pp. 15.-26. [In Persian]
Singh Negi, N. & Ganguly, S. (2011). Development Projects vs. Internally Displaced Populations in India: A Literature Based Appraisal.
Stanley, J. (2004). Development-induced displacement and resettlement. Forced Migration, January.
Terminski, B. (2013). Development-induced dis-placement and resettlement: Theoretical frameworks and current challenges. Development. 10: p. 101.
The Islamic Revolution Housing Foundation - Vice-Chancellor for Reconstruction and Rural Housing (2008). Lorestan Reconstruction Policies, Islamic Revolution Housing Foundation, Tehran. [In Persian]
UNHCR. (1998). REVIEW OF THE UNHCR HOUSING PROGRAMME IN BOSNIA
Van Der Wijst, T. (1985). Transmigration in Indonesia: An evaluation of a population redistribution policy. Population Research and Policy Review, 4(1), 1-30.
Yasuri, Majid. (1390.). Investigating the geographical distribution of investment in Gilan province. Geographical perspective quarterly. Number 14.pp.: 139- 157. [In Persian]
