بررسی جایگاه ایدئولوژی و منافع ملی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با نگاهی به بحران‌های چچن، ‌بوسنی و فلسطین

الموضوعات :

اردشیر سنائی ¹

1 - استادیار دانشکده‌ علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاريخ الإرسال : 12 الإثنين , شعبان, 1433 تاريخ التأكيد : 19 الأحد , ذو الحجة, 1433 تاريخ الإصدار : 07 الأربعاء , محرم, 1434

الکلمات المفتاحية: سیاست خارجی, فلسطین, منافع ملی, واژگان کلیدی: ایدئولوژی, چچن, بوسنی,

ملخص المقالة :

چکیده سیاست خارجی، جهت گیری یک کشور را نسبت به نظام بین الملل مشخص می سازد. هر کشوری برای فعالیت در عرصه بین المللی نیازمند طراحی سیاست خارجی فعال و پویائی است.سیاست خارجی استراتژی طراحی شده به وسیله سیاست گزاران یک کشور در مقابل دولتها یا عناصر بین المللی دیگر برای رسیدن به اهداف ملی و تامین منافع ملی است.منافع ملی، چارچوبی است که سیاست خارجی با توجه به آن رویه ها و ابزارهای خود را سازماندهی می کند. در حقیقت تامین منابع ملی خط قرمز سیاست خارجی کشورها است. ایران به دلیل ماهیت خاص سیاست خارجی نظام خود که دارای ویژگی خاصی در ماهیت و شیوه اجرا بوده باید کلیه تصمیمات خود را با اسلام تطبیق دهد. لذا عملکردش در صحنه سیاست خارجی متفاوت از رژیم های دیگر می باشد. در این مقاله تصمیمات و اقدامات دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در سه منطقه مشخص بحرانی چچن، بوسنی و فلسطین از محضر منافع ملی و ایدئولوژی بررسی می گردد. از آنجا که نظام جمهوری اسلامی بر مبنای ایدئولوژی اسلام و قانون اساسی مبتنی بر آن ایدئولوژیست مقایسه تطبیقی از عملکرد سیاست خارجی ایران در سه منطقه فوق الذکر صورت خواهد گرفت. ضرورت هماهنگی و تطابق اقدامات نظام با این دو معیار ونیز منافع ملی موضوع اصلی مورد بحث این مقاله است. سوالی که این مقاله در پی پاسخ به آن است عبارت از این که، نظام جمهوری اسلامی در مقابل بحران های این مناطق چگونه رفتار کرده است؟ و اینکه این رفتار در مقابل بحرانهای فوق مبتنی بر ایدئولوژی بوده است و یا منافع ملی ؟و در نهایت اینکه آیا این رفتار مبتنی بر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بوده است ؟ این بررسی با استفاده از چارچوب تئوریک نظریه سازه گرائی، صورت خواهد گرفت.

المصادر:

منابع

- آکینر، شیرین، ( 1366)، اقدام مسلمانان اتحاد شوروی، ترجمه‌ی علی خزعلی، مشهد: آستان قدس رضوی، 1366.

- انور علیوند، احمد علی، ( 1376)، نظام بین الملل و بحران بوسنی و هرزگوین، پایا نامه کارشناسی ارشد دانشکده وزارت امور خارجه.

- پهلوانی، عبدالکریم، (1378)، «فلسطین و ایران؛ آرمان ها و واقعیت ها»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره 17.

- جعفری ولدانی، علی اصغر، (1383)، ژئوپلتیک جدید دریای سرخ و خلیج فارس، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین الملل  وزارت امور خارجه.

- حاجی یوسفی، امیر محمد، ( پاییز 1382)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران نسبت به اسرائیل، برداشت دوم، سال اول، شماره 2.

- دهشیری، محمدرضا، ( تابستان 1380)، چرخه‌ی آرمانگرایی و واقع‌گرایی در سیاست خارج جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه سیاست خارجی، سال پانزدهم، شماره 2.

- ره پیک حسین، (1378)، مقاله‌ «منافع، ایدئولوژی و رفتار ایدئولوژیک»، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

- فلاحی، علی، (پاییز 1380)، «سازنده گرایی در سیاست خارجی»، فصلنامه مطالعات راهبردی،  شماره 21.

- قنبرلو، عبدالله، (1387)، «بررسی رویکردهای سیسات خارجی جمهوری اسلامی ایران از منظر ساختار – کارگزار»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال  یازدهم، شماره 2.

- مدنی، سید جلال الدین، ( 1361)، تاریخ سیاسی ایران، جلد اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی.

- متقی، ابراهیم، ( 1382)،  ایدئولوژیک گرایی و صدور انقلاب در سیاست خارجی جمهوری اسلامی، فصلنامه سیاست خارجی،  سال  هفدهم، شماره4.

-پایگاه تحلیل خبری ایران بالکان (ایرنا)

- Rosina, James, N. (1964), International structure, national force and the balance of power; international politics and foreign policy, ed., James . N Rosina, New York.

- Went, Alexardre (summer 1987), The agent structure problem in international policy, International Organization, 41, 3.