رابطه اقتدار و مشروعیت در نظام سیاسی اسلام
الموضوعات :علی لاریجانی 1 , غلامرضا غلامی ابرستان 2
1 - عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
2 - دکترای تخصصی علوم سیاسی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: اسلام, قدرت, مردم, نظام سیاسی, واژگان کلیدی: اقتدار, مشروعیت,
ملخص المقالة :
چکیده در ادبیات سیاسی رایج، مشروعیت به معنای پذیرش حق اعمال قدرت از سوی شهروندان تعریف می‌شود، اما از نگاه اسلام مشروعیت نظام سیاسی دقیقا بر اساس تعریف مذکور تعریف نمی شود بلکه مشروعیت نظام سیاسی به شرعیت آن گره می خورد، بنابراین تفاوت اساسی میان تعریف مشروعیت از نگاه ادبیات رایج در علوم سیاسی و از منظر تفکر اسلامی مشاهده می‌شود در این تحقیق تلاش می شود ضمن تبیین تمایز نگاه اسلام به موضوع مشروعیت، تاثیر این امر بر اقتدار نظام سیاسی اسلام مورد بررسی قرار گیرد. از این رو به منظور درک صحیح از رابطه میان دو مفهوم اقتدار و مشروعیت در نظام سیاسی اسلام این مقاله نخست به بررسی تعاریف و دیدگاههای دانشمندان مختلف درباره مفهوم اقتدار پرداخته، سپس نسبت و ارتباط میان مفهوم مشروعیت و مفهوم اقتدار را در ادبیات سیاسی مورد بررسی قرار داده است. همچنین در ادامه به تبیین تعریف مشروعیت از منظر تفکر اسلامی و دیدگاههای موجود در این زمینه، جایگاه و نقش مردم در مشروعیت و اقتدار نظام سیاسی مورد بررسی قرار گرفته و از این رهگذر به نقش و جایگاه مشروعیت و چگونگی تحقق آن در نظام سیاسی اسلام و تاثیر این امر بر اقتدار دولت اسلامی پرداخته است. نگرش محقق در این مقاله این است که مشروعیت الهی به معنای انطباق نظام سیاسی با آموزه‌های اسلام و برخورداری توأمان آن از پذیرش مردمی تأثیر مستقیم و مهمی بر شکل گیری و افزایش اقتدار نظام سیاسی اسلام دارد.
منابع
1- قرآن کریم، ترجمه عبدالحمید آیتی
2- ابن منظور، (1369) لسان العرب، بی جا، هدایت.
3- بریجانیان، ماری، (1375) فرهنگ اصطلاحات فلسفه و علوم اجتماعی، تهران،رها.
4- بشیریه، حسین، (1380)آموزش دانش سیاسی، تهران،نشر نگاه معاصر.
5- جعفر پیشه‌فرد، مصطفی،(1380) پیشینه ولایت فقیه، قم، دبیرخانه مجلس خبرگان.
6- جعفری، محمدتقی، (1369) حکمت اصول سیاسی اسلام، تهران، بنیاد نهج‌البلاغه
7- جوادی آملی، عبدا...، (1379) ولایت فقیه، ولایت فقاهت و عدالت، قم، اسراء.
8- جوادی آملی، عبدا...، (1388) شمیم ولایت، قم، اسراء.
9- جوادی آملی،عبدا...، (1386)، پیرامون وحی و رهبری و ولایت در قران، قم، اسراء.
10- حکیم، سیدمحمدباقر، (1387)،جامعه انسانی از دیدگاه، قرآن کریم، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی.
11- حلبی، علی اصغر، (1376)،مبانی اندیشه‌های سیاسی در ایران و جهان،تهران، راه.
12- خامنه‌ای، سید علی، (1389)، مجموعه سخنرانی‌ها، لوح فشرده، تهران، دفتر نشر تنظیم آثار مقام معظم رهبری.
13- خمینی، روح‌ا...، (1378)،ولایت فقیه، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
14- خمینی، روح‌ا...،(1369) صحیفه نور، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
15- خمینی، روح‌ا...، (1374)صحیفه امام، لوح فشرده،موسسه نشر آثار امام‌خمینی(ره)
16- خمینی، روح‌ا...، (1368) چهل حدیث، تهران، رجاء
17- خمینی، روح‌ا...، (1374) شئون و اختیارات ولی فقیه، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،
18- خمینی، روح‌ا...، (1375)شرح دعای سحر، بی‌جا
19- دال، رابرت،(1364) تجزیه و تحلیل جدید سیاست، ترجمه حسین مظفریان،(1376) تهران، نشر مترجم
20- دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه، دهخدا
21- راش، مایکل،(1387)جامعه و سیاست، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، سمت
22- روحانی، حسن، (1388)اندیشه‌های سیاسی اسلام، تهران، کمیل
23- روزبه، محمدحسن،(1386) مبانی‌مشروعیت در نظام سیاسی‌اسلام، تهران،پژوهشگاه فرهنگ‌و‌اندیشه اسلامی
24- سنت، ریچارد،(1378) اقتدار، ترجمه باقر پرهام، تهران، نشر شیرازه
25- شجاعی زند، علیرضا، (1376)مشروعیت دینی دولت و اقتدار سیاسی دین بررسی جامعه شناسی مناسبات دین و دولت در ایران اسلامی، بنیان، تهران
26- شیرازی، محمد صدرالدین،(1365) اسرار الایات، قم،نشر علم
27- طباطبایی، مصطفی، (1366)فرهنگ نوین عربی
28- عالم، عبدالرحمن،(1373) بنیادهای علم سیاست، تهران، نشر نی
29- فیرحی، داود، (1387)نظام سیاسی و دولت در اسلام، تهران، سمت
30- قادری، حاتم، (1378)اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران، تهران، سمت
31- کلمن، جیمز،(1386) بنیادهای نظریه اجتماعی، ترجمه منوچهر صبوری، تهران، نشر نی
32- کوئینتن، آنتونی،(1371) فلسفه سیاسی، ترجمه مرتضی اسعدی، تهران، انتشارات الهدی
33- لک‌زایی، شریف،(1388) سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
34- لمبتون ان کاترین، سواین فورد،(1385) دولت و حکومت در اسلام، ترجمه فقیهی تهران، شفیعی،
35- مصباح یزدی،(1387) در پرتو ولایت، قم،مؤسسه آموزشی امام خمینی،
36- مطهری، مرتضی،(1374) امامت و رهبری، قم: صدرا، و لوح فشرده
37- مطهری، مرتضی،(1375) پیرامون جمهوری اسلامی، قم، صدرا
38- میلر، پیتر، سوژه،(1382) استیلا و قدرت، ترجمه سرخوش، تهران، نی
39- نش، کیت، (1384)جامعه‌شناسی سیاسی معاصر، ترجمه دلفروز، تهران، کویر
40- نوروزی، مهدی،(1372) فرهنگ لغات و اصطلاحات سیاسی، تهران، آگاه
41- وینسنت، آندرو، (1376)نظریه های دولت، ترجمه حسین بشیریه، تهران، نشر نی
42- هابرماس، یورگن،(1380)، بحران مشروعیت، تئوری دولت سرمایه‌داری مدرن، ترجمه معینی، تهران، گام نو.
