حباب قیمتی و تأثیر متغیرهای اقتصادی بر نرخ ارز در بازار مالی ایران با استفاده از روش‌های ARIMA و TAR

الموضوعات :

یعقوب زاهدی ¹ , نادر رضایی ² , ودود نجاری ³

1 - گروه مالی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران.
2 - گروه حسابداری و مالی، واحد بناب، دانشگاه آزاد اسلامی، بناب، ایران
3 - گروه ریاضی، واحد مراغه، دانشگاه آزاد اسلامی، مراغه، ایران.

تاريخ الإرسال : 01 الأربعاء , محرم, 1445 تاريخ التأكيد : 16 الجمعة , صفر, 1445 تاريخ الإصدار : 08 السبت , ربيع الأول, 1445

الکلمات المفتاحية: E44, F31, واژه‌های کلیدی: حباب قیمتی, نرخ ارز, متغیرهای اقتصاد کلان. طبقه بندی JEL : G14,

ملخص المقالة :

چکیده بسیاری از بحران‎های مالی به دنبال انفجار حباب دارایی‎های مالی به وجود می آیند و بررسی رفتارهای حبابی در این بازارها و تشخیص اولیه جهت پیشگیری از پیامدهای ناگوار اقتصادی حائز اهمیت است؛ از این رو هدف اصلی این پژوهش بررسی اثر چهار متغیر اقتصادی و مالی شامل تولید ناخالص داخلی، شاخص خودرویی و قطعات از شاخص‌های بورس اوراق بهادار، نرخ تورم و درآمد نفتی بر روی نرخ ارز با روش مطالعات نیمه تجربی با دو مدل آماری ARIMA و الگوی خود بازگشت آستانه ای TAR می باشد. با توجه به اینکه مطالعات پیشین در این حوزه که بیشتر به ایجاد و انفجار حباب پرداخته‌اند و در این حوزه مطالعه‌ای انجام نیافته و یا محدود می‌باشد؛ از این رو در این پژوهش ابتدا داده ها به‌صورت فصلی در بازده زمانی بهار 1390 الی بهار 1400 گردآوری شدند و با آمار توصیفی و اقتصادسنجی مورد تجزیه تحلیل قرار گرفتند. نتایج تجزیه و تحلیل مدل ARIMA نشان می دهد افزایش یک واحد نرخ ارز در یک دوره گذشته منجر به افزایش 94/1 نرخ ارز در دوره حال خواهد شد. نتایج تجزیه و تحلیل مدل TAR نشان می‌دهد، رابطه غیرخطی بین متغیرهای مورد مطالعه تحقیق وجود دارد و دو حد آستانه برای تولید ناخالص داخلی (2130- و 15460) برآورد گردید که بیانگر تأثیر متفاوت متغیرهای تولید ناخالص داخلی، نرخ تورم، شاخص خودرویی و قطعات از شاخص‌های بورس اوراق بهادار و درآمد نفتی در رژیم بالا، متوسط و پایین (سطح آستانه های 2130- 15460) بروی نرخ ارز می باشد.

المصادر:

فهرست منابع

• ابراهیمی، مهرزاد. (1398). بررسی تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر بازار سهام ایران با استفاده از الگوریتم‌های داده‌کاوی، فصلنامه اقتصاد مالی، 13 (49): 283-309.


• خدابخش زاده، سعید؛ زاینده رودی، محسن؛ جلایی و اسفندآبادی، سید عبدالمجید. (1399). بررسی حباب های قیمتی حوزه سلامت در بازار بورس اوراق بهادار تهران، فصلنامه اقتصاد مالی، دوره14، شماره50، 39-61.


• سیف الهی، ناصر و سیف الهی، حامد. (1400). بررسی مکانیسم اثرگذاری نوسانات نرخ ارز، قیمت نفت، و رشد اقتصادی برشاخص بورس اوراق بهادار، فصلنامه اقتصاد مالی، دوره15 ، شماره55، 333-353.


• عباسی، علامرضا؛ محمدی، هادی و نشاط آور، آمین (1397). بررسی نقش حباب قیمتی در ایجاد نوسانات در بورس اوراق بهادار تهران (شرکت‌های منتخب صنایع پتروشیمی و خودرو)، فصلنامه اقتصاد مالی، دوره12، شماره43، 133.


• نجفی، استمال؛ حسینی، سید شمس الدین، معمارنژاد، عباس و غفاری، فرهاد (1400). بررسی میکانیسم انتقال بحران مالی (باتاکید بر بحران مالی سال 2008 و قیمت نفت) و علیت مارکوف سوئچینک برشاخص های منتخب بورس اوراق بهادار ایران، فصلنامه اقتصاد مالی، دوره 15، شماره3 (پیاپی56)، 59-87.

• Adejayan, A. O., & Oke, M. O. (2022). Sensitivity of macroeconomic variables to exchange rate shock in Nigeria and South Africa: A structural vector auto regression approach. European Journal of Economic and Financial Research, 5 (3),109,128.DOI: 10.46827/ejefr.v5i3.1201
  Alomani, A., Baptista, R., &Athreye, S. S. (2022). The interplay between human, social and cognitiveresources of nascent entrepreneurs. Small Business Economics, 1,1-26, https://doi.org/10.1007/s11187-021-00580-8


• Anufriev, M., Chernulich, A., &Tuinstra, J. (2022). Asset price volatility and investment horizons: An experimental investigation. Journal of Economic Behavior & Organization, 193, 19-48.


• Asadullah, M., Bashir, A., &Aleemi, A. R. (2021). Forecasting exchange rates: An empirical application to Pakistani Rupee. The Journal of Asian Finance, Economics, and Business, 8 (4), 339-347.https://doi.org/10.13106/jafeb.2021.vol8.no4.0339


• Bao, T., Hennequin, M., Hommes, C., & Massaro, D. (2020). Coordination on bubbles in large-group asset pricing experiments. Journal of Economic Dynamics and Control,1, 110-137.https://doi.org/10.1016/j.jedc.2019.05.009


• Beckmann, J., Czudaj, R. L., & Arora, V. (2020). The relationship between oil prices and exchange rates: Revisiting theory and evidence. Energy Economics,1, 88-108. https://doi.org/10.1016/j.eneco.2020.104772


• Berka, M., Devereux, M. B., & Engel, C. (2018). Actual exchange rates and sectoral productivity in the Eurozone. American Economic Review, 108 (6), 1543-158181. ‏ DOI: 10.1257/aer.20151045


• Bonchi, J. (2022). Asset price bubbles and monetary policy: Revisiting the nexus at the zero lower bound. Review of Economic Dynamics.1,44-52. https://doi.org/10.1016/j.red.2021.11.004


• Bumann, S., Hermes, N., &Lensink, R. (2013). Financial liberalization and economic growth: A meta-analysis. Journal of International Money and Finance, 33, 255-281.https://doi.org/10.1016/j.jimonfin.2012.11.013


• Camarero, M. &Tamarit,C. (2002). A panel cointegration approach to the estimation of the peseta real exchange rate. Macroeconomics, 24, 371–393.https://doi.org/10.1016/S0164-0704 (02)00043-5


• Cao, S., Li, Z., Koedijk, K. G., & Gao, X. (2022). The emotional cost-of-carry: Chinese investor sentiment and equity index futures basis. China Finance Review International. 1,14-41,https://doi.org/10.1108/CFRI-07-2021-0144


• CunadoEizaguirre, J., Gómez Biscarri, J., & Perez de Gracia Hidalgo, F. (2009). Financial liberalization, stock market volatility, and outliers in emerging economies. Applied Financial Economics, 19 (10), 809-823. https://doi.org/10.1080/09603100802243758


• Ebrahimi, M. (2020). Data mining algorithms will investigate the impact of macroeconomic variables on the Iranian stock market.Financial Economics Quarterly, 13 (49), 283-309. 1001.1.25383833.1398.13.49.10.7


• Galati, G., &Moessner, R. (2013). Macroprudential policy–a literature review. Journal of Economic Surveys, 27 (5), 846-878. https://doi.org/10.1111/j.1467-6419.2012.00729.x


• ‏Gao, X., Gu, C., &Koedijk, K. (2021). Institutional investor sentiment and aggregate stock returns. European Financial Management, 27 (5), 899-924.https://doi.org/10.1111/eufm.12292


• Glebocki Keefe, H., &Saha, S. (2021). Threshold effects of openness on real and nominal effective exchange rates in emerging and developing economies. The World Economy. https://doi.org/10.1111/twec.13212


• Guttmann, R. (2022). The New Deflation: From Great Recession to Global Pandemic. In Multi-Polar Capitalism (pp. 117-167). Palgrave Macmillan, Cham.DOI: 10.1007/978-3-030-88247-1_4.


• Jang, J., & Kang, J. (2019). Probability of price crashes, rational speculative bubbles, and the cross-section of stock returns. Journal of Financial Economics, 132 (1), 222-247.https://doi.org/10.1016/j.jfineco.2018.10.005


• Jarrow, R. (2018). There is an equilibrium capital asset pricing model in markets with price jumps and price bubbles. Quarterly Journal of Finance, 8 (02), 1850005.https://doi.org/10.1142/S2010139218500052


• Lee, S., & Park, H. (2022). Conditions for bubbles to arise under heterogeneous beliefs. Quantitative Finance, 1-13. https://doi.org/10.1080/14697688.2021.1990376


• Liu, F., Kong, D., Xiao, Z., Zhang, X., Zhou, A., & Qi, J. (2022). Effect of economic policies on the stock and bond market under the impact of COVID-19. Journal of Safety Science and Resilience, 3 (1), 24-38. https://doi.org/10.1016/j.jnlssr.2021.10.006


• Lomi, A., & Bianchi, F. (2021). A time to give and a time to receive: Role switching and generalized exchange in a financial market. Social Networks. https://doi.org/10.1016/j.socnet.2021.11.005‏


• Long, A., Wood, M. S., & Bennett, D. L. (2022). Entrepreneurial organizing activities and nascent venture performance. Small Business Economics, 1-29. https://doi.org/10.1007/s11187-021-00595-1


• Neaime, S. (2016). Financial crises and contagion vulnerability of MENA stock markets. Emerging Markets Review, 27, 14-35. 10.1016


• Pan, W. F. (2018). Sentiment and asset price bubble in the precious metals markets. Finance Research Letters, 26, 106-111. https://doi.org/10.1016/j.frl.2017.12.012


• ‏Quinn, W., & Turner, J. D. (2021). Bubbles in history. Business History, 1-20. 10.1080/00076791.2020.1844668


• Shi, F., Broussard, J. P., & Booth, G. G. (2022). The complex nature of financial market microstructure: the case of a stock market crash. Journal of Economic Interaction and Coordination, 1-40.doi.org/10.1007/s11403-021-00343-4


• Su, C. W., Song, Y., & Umar, M. (2021). Financial aspects of marine economic growth: From the perspective of coastal provinces and regions in China. Ocean & Coastal Management, 204, 105550. https://doi.org/10.1016/j.ocecoaman.2021.105550


• Toma, F. M., & Miyakoshi, M. (2021). Left Frontal EEG Power Responds to Stock Price Changes in a Simulated Asset Bubble Market. Brain Sciences, 11 (6), 670.-698. https://doi.org/10.3390/brainsci11060670.


• West, K. D. (1987). A specification test for speculative bubbles. The Quarterly Journal of Economics, 102 (3), 553-580. https://doi.org/10.2307/1884217


• Wu, Y. (1995). Are there rational bubbles in foreign exchange markets? Evidence from an alternative test. Journal of International Money and Finance, 14 (1), 27-46.


• Zhang, D., &Broadstock, D. C. (2020). The global financial crisis and rising connectedness in the international commodity markets. International Review of Financial Analysis, 68, 101239.org/10.1016/j.irfa.2018.08.003


• Zhang, W., &Hamori, S. (2021). Crude oil market and stock markets during the COVID-19 pandemic: Evidence from the US, Japan, and Germany. International Review of Financial Analysis, 74, 101702. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2021.101702


• Ziadat, S. A., McMillan, D. G., & Herbst, P. (2022). Oil shocks and equity returns during bull and bear markets: The case of oil-importing and exporting nations. Resources Policy, 75, 102461. https://doi.org/10.1016/j.resourpol.2021.102461