تحلیل گفتمان انتقادی در شعر «سفرنامه خیزران» سید حسن حسینی با تأکید بر نظریه تحلیل گفتمان فرکلاف

الموضوعات : مطالعات نقد ادبی

مرضیه حسینی رکن آبادی ¹ (دانشگاه آزاد واحد ساوه)
رضا فهیمی ² (استادیار دانشگاه آزاد واحد ساوه)
منیژه فلاحی ³ (استادیار دانشگاه آزاد واحد ساوه)

تاريخ الإرسال : 23 الجمعة , جمادى الثانية, 1442 تاريخ التأكيد : 18 الجمعة , رمضان, 1442 تاريخ الإصدار : 15 الإثنين , محرم, 1443

الکلمات المفتاحية: شهادت, فرکلاف, تحلیل انتقادی گفتمان, سید حسن حسینی, حماسه عاشورا,

ملخص المقالة :

گفتمان نوعی کاربرد زبان در حوزه خاص و بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی اثرگذار بر ساختار زبان است. تحلیل گفتمان از نظر فرکلاف، تلفیق نمودن متن و اجتماع با ساختار زبان می باشد. گفتمان بازنمایی های مختلف زندگی اجتماعی هستند که کنش گران اجتماعی را به طور متفاوت در موقعیت هایی قرار می دهند و زندگی اجتماعی را به شیوه های مختلف بازنمایی می کنند تا از طریق روش های روزمره به نحو خلاقانه ای، جهانی قاعده مند خلق نمایند. تحلیل هر گفتمان سه منظر دارد؛ تحلیل صورت ها و ساختارهای نشانه دار نحوی که معرف دیدگاه نویسنده است، کاربرد صناعات ادبی که گامی بزرگ در شخصی سازی زبان دارد و تحلیل ماهیت کلام ادیبانه که راه ارتباطی بزرگی در خدمت اجتماع است. حسینی کلام موزون را به نماد غیرت و ملت ظلم ستیز پیوند می زند و از این واقعه عظیم، پرده های عینی را برمی دارد. او در شعر عاشورایی سفرنامه خیزران شهادت مظلومانه علمدار کربلا را با لحنی حماسی و پر صلابت در قالب شعر نیمایی به تصویر می کشد. هدف پژوهش پیش رو بیان سبک تحلیل گفتمان مسلط حسینی در شعر سفرنامه خیزران به شیوه توصیفی ـ تحلیلی است و در پی پاسخ به این سوال است که کاربرد زبان و کردار گفتمانی در این شعر چگونه است؟

المصادر:

احمدی بیرجندی، احمد.(1348). دستور زبان فارسی یا صرف و نحو، تهران: کتاب فروشی باستان.   

پور یوسف، عباس.(1386). خلاصه تفسیر المیزان و نمونه، قم: نشر شاهد.

تجلیل، جلیل.(1362). معانی و بیان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

خطیب رهبر، خلیل.(1367). دستور زبان فارسی حروف اضافه و ربط، تهران: انتشارات سعدی.

حسینی، سید حسن.(1387). گنجشک و جبرئیل، تهران: نشر افق.

حسینی الهاشمی، سید منیرالدین؛ میرباقری، سید مهدی.(1389). مراقبه­های عاشورایی، قم: موسسه فجر ولایت.

دهخدا، علی اکبر.(1341). فرهنگ لغت، جلد 41، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

سیدابن طاووس، علی ابن موسی.(1348). لهوف، تهران: چاپ اول.  

شفیعی کدکنی، محمد رضا.(1386). صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.

شمیسا، سیروس.(1375). بیان و معانی، تهران: انتشارات فردوس.

فرشیدورد، خسرو.(1381). درباره ادبیات و نقد ادبی، تهران: امیر کبیر.

همو.(1388). دستور مفصل امروز، تهران: سخن.  

فتوحی، محمود.(1390). سبک­شناسی، نظریه­ها، رویکردها و روش­ها، تهران: سخن.

قجری، حسینعلی؛ نظری، جواد.(1392). کاربرد تحلیل گفتمان در تحقیقات اجتماعی، تهران: جامعه­شناسان.

کزازی، میر جلال­الدین.(1381). بیان 1 زیباشناسی سخن پارسی، تهران: نشر مرکز.

نظری منفرد، علی.(1379). قصه کربلا، انتشارات سرور.

وحیدیان کامیار، تقی.(1375). فرهنگ نام اوایی در زبان فارسی، مشهد: انتشارات بهار.

همایی، جلال­الدین.(1370). معانی و بیان، تهران: موسسه نشر هما. 

همایونفر، عبدالرحیم.(1364). دستور جامع زبان فارسی، موسسه مطبوعاتی علمی.

یورگنسن، ماریان؛ فیلیپس، لوئیز.(1391). نظریه و روش در تحلیل گفتمان، ترجمه هادی جلیلی، نشر نی