بررسی تجمع زیستی رسوبی و تعیین مقادیر فلزات سنگین Ni و V در دو کفه‌ای cygnea Anodont و رسوبات تالاب انزلی

الموضوعات :

لیدا سلیمی ¹ , شهلا جمیلی ² , پیمان اقتصادی عراقی ³ , عباسعلی مطلبی ⁴ , مححمد ربانی ⁵

1 - گروه آلودگی دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال
2 - موسسه تحقیقات شیلات ایران
3 - مرکز ملی اقیانوس‌شناسی ایران
4 - موسسه تحقیقات شیلات ایران
5 - گروه شیمی دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال

تاريخ الإرسال : 05 الخميس , ذو الحجة, 1431 تاريخ التأكيد : 24 الإثنين , جمادى الأولى, 1433 تاريخ الإصدار : 07 الخميس , صفر, 1434

الکلمات المفتاحية: تالاب انزلی, وانادیوم, نیکل, رسوب, تجمع زیستی, آنودونت,

ملخص المقالة :

تالاب انزلی یک تالاب بین المللی در شمال ایران بوده و دارای شرایط اکوسیستمی ویژه برای پرورش و رشد انواع آبزیان می‌باشد. بنابراین پایش آن بسیار اهمیت دارد. در حال حاضر این تالاب در معرض تهدید آلاینده‌های نفتی و فلزات سنگین موجود در پسابهای صنعتی حوزه آبریز قرار دارد. با توجه به امکان  انتقال آلودگیهایی نظیر فلزات سنگین از طریق زنجیره غذایی، همراه با افزایش غلظت این آلاینده‌ها(Bioaccumulation)، مصرف آبزیان آلوده تالاب توسط انسان می‌تواند خطرات جدی را به همراه داشته باشد. در این پروژه نسبت به تعیین آلاینده‌های نیکل و وانادیوم که دو فلز سنگین شاخص آلودگی نفتی هستند اقدام شد. نمونه‌برداری از رسوب و یکی از گونه‌های بومی تالاب انزلی یعنی دوکفه‌ای cygnea  Anodont در ایستگاه‌های موسوم به (ماهروزه و سلکه) و در دو فصل خشک و مرطوب (اواخر خرداد  و اواخر شهریورماه) سال 1389 صورت گرفت،  نمونه‌ها به آزمایشگاه منتقل و بعد از آماده‌سازی و انجام آنالیزهای شیمیایی با استفاده از روش جذب اتمی، فلزات سنگین Ni و V در آنها تعیین‌گردید. نتایج نشان داد که مقدار وانادیوم در بافت نرم دوکفه ای و رسوب، به ترتیب در محدوده حداقل و حداکثر 3243/0 میکروگرم در گرم    ND(not detected)-و 9603/306 -  2.1796 میکروگرم در گرم  بوده و غلظت نیکل در بافت نرم و رسوب به ترتیب در محدوده حداقل و حداکثر 3351/1 – 0231/0 میکروگرم در گرم و  5326/19 – 4949/0 میکروگرم در گرم بود. مشاهده می‌شود که مقادیر نیکل و وانادیوم در رسوب پایین بوده و حتی غلظت نیکل در محدوده ERL هم قرار ندارد در مورد وانادیوم چونERL و ERM برای آن تعریف نشده نمی توان در این خصوص قضاوت کرد.  فاکتور تجمع زیستی رسوبی (BASF)  نیز در خصوص نیکل و وانادیوم کمتر از یک بود، و این امر حاکی از آن است که انتقال این دو عنصر از رسوب به بدن دوکفه ای بالا نبوده و در بافت نرم آنودونت مقدار آن‌ها پایین است. نتایج آماری هم )با استفاده از نرم‌افزار (SPSS 13 نشان داد بین مقادیر نیکل در نمونه آنودونت‌های ایستگاه ماهروزه، در خرداد و شهریور ماه اختلاف معنی داری وجود داشت(50/0 P >). همچنین اختلاف معنی داری در میزان وانادیوم تعیین شده در نمونه آنودونت و رسوب ماهروزه در شهریور ماه دیده شد. علاوه بر آن اختلاف معنی داری در میزان وانادیوم تعیین شده در  نمونه آنودونت و رسوب سلکه هم در شهریور ماه وجود داشت)05/0 (P