مطالعه همدیدی بارندگی سنگین (200 میلیمتر یا بیشتر در مدت 24 ساعت ) روی سواحل جنوبی دریای خزر ناشی از فرارفت میانگین دمای mb 500/1000، در دوم اکتبر2001
الموضوعات :حسین اردکانی 1 , محبوبه پور آتشی 2 , محمود خیراندیش 3
1 - دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
2 - دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
3 - دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
الکلمات المفتاحية: دریای خزر, بارندگی, باران‌های شدید, فرارفت, واچرخند,
ملخص المقالة :
با درنظرگرفتن بارندگی‌های سالیانه سواحل جنوبی دریای‌خزر که بطور میانگین بین1500-1000 میلی متر می‌باشد درنتیجه بارندگی شدید بیش از200میلیمتر در مدت24 ساعت اهمیت خاصی دارد. با مراجعه به آمار30 ساله (2001-1972) در مجموع10 مورد در سواحل جنوبی دریای‌خزر بدست آمد که بارندگی روزانه بعضی از ایستگاه های دیدبانی همدیدی بیش از200میلی متر بوده است. استنباط گردید یگانه سامانه‌هایی که در سواحل دریای‌خزر سبب بارندگی‌های شدید می‌شوند واچرخندهایی با هسته سرد هستند که منشا آنها اروپا و یا کشورهای اسکاندیناوی است. این واچرخندها با سرعت نسبتا خوبی بطرف سواحل دریای‌خزر حرکت کرده و بسیار گذرا هستند و دارای فشار مرکزی حدود1040هکتوپاسکال و یا بیشترند. فرارفت هوای سرد در شرق آنها و فرارفت هوای گرم در غرب آنها قابل توجه می‌باشد. با این وضعیت واچرخندها در هنگام حرکت کاملا توسعه یافته و بر فعالیت آنها افزوده می‌شود. واچرخندهای با سرعت حرکت کم و یا ساکن نمی‌توانند چنین بارندگی‌هایی را ایجاد نمایند. با محاسبات انجام شده بیشینه‌ی فرارفت افقی هوای سرد در تراز700 هکتوپاسکال در حدود h12/ºc12- می باشد. با عبور این چنین سامانه های جوی بارندگی‌های منطقه در ابتدا شمال غرب و با شدت زیاد و بعدا بتدریج شمال شرق دریای خزر را دربر می‌گیرد. مدت زمان این چنین وضعیت بین 24 تا 36 ساعت است. بهترین فصل برای یک چنین وضعیت اوایل پاییز است و نشان داده است که این رویدادها بیشتر در ماه اکتبر می‌باشد زیرا که در ماه های تابستان که بیشتر نفوذ ناوه ای حرارتی که منشا آن کم فشار گرمایی مرکزی ایران است باعث گرم شدن آب دریا گردیده و به محض عبور این چنین واچرخندهای نوع سرد و در نتیجه فرارفت هوای سرد می‌توانند ناپایداری بسیار شدیدی را شکل دهد.
