نقش واسطه ای حرمت خود در رابطه بین جهت گیری های دلبستگی و سازگاری روان شناختی
الموضوعات :نرگس عطاران 1 , نوراله, محمدی 2
1 - کارشناسی ارشد رشته روانشناسی بالینی دانشگاه شیراز
2 - استاد روانشناسی بالینی دانشگاه شیراز
الکلمات المفتاحية: حرمت خود, نوجوانان, واژههای کلیدی: سبکهای دلبستگی, سازگاری روانشناختی,
ملخص المقالة :
این پژوهش با هدف تعیین ارتباط بین جهتگیریهای دلبستگی با ابعاد سازگاری با نقش واسطهای حرمت خود انجام شد. روش پژوهش همبستگی از نوع تحلیل مسیر بود و جامعه آماری همة دانشآموزان دبیرستانی دختر و پسر شهر شیراز بودند. 225 دانشآموز (102 دختر، 123 پسر) با استفاده از روش نمونهبرداری چندمرحلهای انتخاب شدند. ابزارها شامل سیاهه دلبستگی به والدین و همسالان (آرمسدن و گرینبرگ، 1987)، سیاهۀ سازگاری بل (1961) و مقیاس حرمت خود روزنبرگ (1965) بود. برای تحلیل دادهها از روش تحلیل مسیر استفاده شد. نتایج نشان داد که دلبستگی به مادر و همسالان به طور مستقیم توانایی پیشبینی حرمت خود و دلبستگی به مادر به طور مستقیم توانایی پیشبینی ابعاد سازگاری در خانه و سازگاری اجتماعی را دارد. همچنین دلبستگی به پدر به طور مستقیم توانایی پیشبینی سازگاری در خانه و سازگاری عاطفی و دلبستگی به همسالان نیز به طور مستقیم توانایی پیشبینی سازگاری اجتماعی و همچنین حرمت خود روابط معنادار با همة ابعاد سازگاری دارد. دیگر یافتهها نشان داد که حرمت خود در ارتباط بین سبکهای دلبستگی با سازگاری روانشناختی نقش واسطهای دارد. بنابراین میتوان گفت سبکهای دلبستگی و حرمت خود دو مولفة مهم در پیشبینی سازگاری نوجوانان است.
آقاپورحصیری، ف. (1393). ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه سازگاری و رابطه آن با هوش هیجانی دختران دبیرستانی شهر بابل. پایاننامه کارشناسی ارشد سنجش و اندازهگیری روانسنجی، دانشکده روانشناسی و علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
افشاریان، ن. و کدیور، پ. (1395). نقش دلبستگی به والدین و همسالان و از خودبیگانگی روانی در پیشبینی رفتار خرابکارانه نوجوانان. پژوهشهای نوین تربیتی، 12 (1)، 78- 61.
برقیایرانی، ز.، بختی، م. و بگیانکولهمرز، م. (1395). اثربخشی آموزش مهارتهای اجتماعی مبتنی بر پردازش شناختی بر بهزیستی اجتماعی، هیجانی، روانشناختی و کاهش نشانههای کودکان اختلال سلوک. دوفصلنامه علمی پژوهشی شناخت اجتماعی، 1(3)، 176- 157.
دلاور، ع (1373). ساخت و هنجاریابی مقیاس سازگاری بل. تهران: دانشگاه علامه طباطبایی
رجبی، غ. و بهلول، ن. (1386). سنجش پایایی و روایی مقیاس حرمت خود روزنبرگ در دانشجویان سال اول دانشگاه شهید چمران. مجلة پژوهشهای تربیتی و روانشناختی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان، 3، 48- 33.
صفایی، ص.، بیگدلی، ا. و طالعپسند، س. (1390). رابطه خودپنداره مادر با سبکهای دلبستگی و خودپنداره فرزند. مطالعات تربیتی و روانشناسی، 1 (2)، 52- 39.
طولابی، س.، گراوند، ف.، شکری، ا. و افضلی، م. (1392). نسخۀ فارسی فهرست پنج عامل بزرگ شخصیت: ساختار عاملی، روایی و اعتبار. دوفصلنامۀ روانشناسی معاصر، 3(2)، 25- 12.
عمرانیان، م. و شیخالاسلامی، ر. (1391). نقش سبکهای دلبستگی در ارضای نیازهای اساسی روانشناختی فرزندان با توجه به وضعیت اشتغال مادر. زن در فرهنگ و هنر، 4 (2)، 61- 45.
گنجی، ط.، تعاونی، س.، احدی، م. و حسینی، ف. (1387). مقایسه رفتارهای دلبستگی مادر و جنین در زنان نخست حامله و با سابقه مرگ جنین یا نوزاد. فصلنامه پرستاری ایران، 21 (53)، 31- 15.
مرادی، م.، حسین چاری، م.، سلیمانی، ع. و دهقانیزاده، م. (1391). پیشبینی ابعاد بهزیستی روانشناختی دانشجویان بر اساس ابعاد سبک دلبستگی و حرمت خود. مطالعات روانشناسی تربیتی، 10 (20)، 174- 137.
محمدی، م.، جزایری، ع.، رفیعی، ا.، جوکار، ب. و پورشهباز، ع. (1384). بررسی متغیرهای خانوادگی و فردی در افراد در معرض خطر سوء مصرف مواد. مجلة توانبخشی، 6 (1)، 36- 31.
مویدفر، ه.، آقامحمدیان، ا. و طباطبایی، م. (1386). رابطه سبکهای دلبستگی و حرمت خود اجتماعی. مطالعات روانشناختی، 3 (1و 2)، 72- 61.
نجاریان، ب.، عطاری، ی. و زرگر، ی. (1380). ساخت و اعتباریابی مقیاس کمالگرایی اهواز. مجله علوم تربیتی و روانشناسی، 2 (3 و 4) 69- 58.
محمدی، ن. (1384). بررسی مقدماتی اعتبار و قابلیتاعتماد مقیاس حرمت خود روزنبرگ. فصلنامه روانشناسی تحولی: روانشناسان ایرانی، 1(4)، 320- 313.
نصرتی، م. (1383). بررسی تحولی رابطة پایگاههای هویت با میزان دلبستگی در نوجوانان 14، 16 و 18 ساله شهرستان کامیاران. پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی.
نعمتطاوسی، م. و اکبرزادهحوری، ش. (1391). رویآورد خلقی رضایت شغلی: هسته ارزشیابیهای خود در محیط کار. فصلنامه علوم رفتاری، 6 )2(، 118- 111.
هاشمی، ز. و جوکار، ب. ( 1392). مدلیابی علی تابآوری هیجانی: نقش دلبستگی به والدین و همسالان، راهبردهای مقابلهای و تنظیم شناختی هیجانات. مطالعات روانشناختی، 9 (1)، 38- 9.
Ainsworth, M. D. S. (1989). Attachments beyond infancy. American Psychologist, 44, 709-716.
Armesden, G. C., & Greenberg, M. T. (1987). The inventory parent and peer attachment: Individual differences and their relationship to psychological well-being in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 16(1), 427- 453.
Ball, J. (2005). The moderating effect of family factors on the relationship between lifetime trauma event exposure and juvenile delinquency in a sample of male juvenile offenders. PhD dissertation, Georgia State University.
Bell, H. M. (1961). The adjustment inventory: adult form. Palo Alto: Consulting Psychological Press.
Bowlby, J. (1980). Attachment and loss: Loss sadness and depression. New York: Basic Books.
Burnette, J. L., & Klementer, R. (2004). Attachment and trait forgivingness: The mediating role of angry rumination, Journal of Counseling & Development, 8, 312-320.
Cherry, M. G., Fletcher, O., & O'sullivan, H. (2013). Exploring the relationships among attachment, emotional intelligence and communication. Medical Education, 47(3), 317-325.
Coopersmith, S. (1967). The antecedents of self-esteem. San Francisco, freeman. Self-esteem. IOWA State University, University Extension.
Cottrell, J. L. (1992). The relation of attachment and supports to adolescent well-being and school adjustment. Journal of Adolescence Research, 7, 28-42.
Delaney, M. D. (2016). Effects of acculturation gap and attachment style on south Asian adolescent well-being. Walden dissertation and doctoral studies.
Feeney, J.A., & Noller, P. (1996). Attachment style as a predictor of adult Romantic Relationships. Journalof Personality and Social Psychology, 58, 282- 292.
Gang Nie, Y., Bin Li, J., Vazsonyi, A. T. (2016). Self-control mediates the associations between parental attachment and prosocial behavior among Chinese adolescents.
Goldenberg, H., & Goldenberg, I. (2008). Family therapy: An overview (7th ed.). Belmont, CA: Thomson Brooks/Cole.
Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence; why it can matter more than IQ. New York: Bantam Books.
Greenberg, G. Y. (2002). The effect of relationship enhancement program on martial communication and self-esteem. Journal of Applied Social Sciences, 5, 1378- 1394.
Gullone, E., Robinson, K. (2005). The inventory of parent and peer attachment revised (IPPA-R) for children: A psychometric in investigation. Clinical Psychology Psychotherapy, 12, 67-79.
Harter, S. (1990). Issues in the assessment of the Self-concept of children and adolescents. In A. LaGreca (Ed.), through the eyes of a child. Boston: Allyn & Bacon.
Hazan, C., & Shaver, P. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment process. Journal of Personality and Social Psychology, 42, 511- 542.
Inderbitzen-Pisaruk, H., Clark, M. L., & Solano, C. H. (1992). Correlates of loneliness in midadolescence. Journal of Youth and Adolescence, 21(2), 151-167.
Kim, K. & Rohner, R. P. (2008). Parental warmth, control, and involvement are schooling predicting academic achievement among Korean American adolescents. Journal of Cross- Cultural Psychology, 33, 127- 140.
Kline, R. B. (2015). Principles and practices of structural equation modeling (4nd Eds.). NewYork: Guilford Press.
Laible, D. J., Carlo, G., & Raffaelli, M. (2017). The differential relations of parent and peer attachment to adolescent adjustment, Journal of Youthand Adolescence, 29, 45-59.
Laible, D. J., Carlo, G., & Roesch, S. C. (2017). Pathways to self-esteem in late adolescence: the role of parent and peer attachment, empathy, and social behaviors. Journal of Adolescence, 27(6), 703-716.
Maccoby, E. E., & Martin, J. A. (1983). Socialization in the context of the family: Parent-child interaction. In P. Mussen (Ed.), Handbook of Child Psychology, (pp. 1-101). New York: Wiley.
Mahalik, J. R., Levine Coley, R., McPherran Lombardi, C., Doyle Lynch, A., Markowitz, A. J., & Jaffee, S. R. (2013). Changes in health risk behaviors for males and females from early adolescence through early adulthood. Health Psychology, 32(6), 685.
Mann, M., Hosman, C. M., Schaalma, H. P., & de Vries, N. K. (2004). Self-esteem in a broad-spectrum approach for mental health promotion. Health Education Research, 19(4), 357–372.
Mccarthy, G. (1999). Attachment style and adult love relationships and friendships difficulties. British Journal of Medical Psychology, 72(3), 305-321.
McCurby, B. A., & Kelly, D. B. (1997). Correlations of the MMPI-2 low self-esteem scale with two self-esteem measures. Psychological Reports, 81, 826.
McMillan, J. H., & Heren, S. (2008). Educational research: Fundamentals for the consumer (4th Ed.). Boston: PearsonPublishers.
Mikulincer, M., & Shaver, P. R. (2007). Attachment in Adulthood: Structure, Dynamics, and Change.The Guilford Press, New York London.
Novilla, M. L., Barnes, M. D., De La Cruz, N. G., Williams, P. N., & Rogers, J. (2006). Public health perspective on the family: An ecological approach to promoting health in the family and community. Fam Community Health, 29, 28-42.
Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. NJ: Princeton University Press.
Rubin, K. H., Dwyer, K. M., Booth-LaForce, C., Kim, A. H., Burgess, K. B., & Rose Krasnor, L. (2004). Attachment, friendship, and psychosocial functioning in early adolescence. Journal of Early Adolescence, 24, 326-56.
Taylor, S. E., & Brown, J. D. (1988). Illusion and well-being: A social psychological perspective on mental health. Psychological Bulletin, 103, 193–210.
Verschueren, K., & Marcoen, A. (2002). Perceptions of self and relationship with parents in aggressive and no aggressive rejected children. Journal of School Psychology, 40, 501-22.
Wong, S. S. (2012). Negetive thinking versus positive thinking in a Singaporean student sample: relationships with psychological well being and psychological maladjustment. Learning and Individual Differnces, 4, 76-82.
Woodward, M., Patton, S. C., Olsen, S. A., Jones, J. M., Reich, C. M., Blackwel, M., & Beck, J. G. (2013). How do attachment style and social support contribute to women’s psychopathology following intimate partner violence? Journal of Anxiety Disorders, 27(3), 312-320.