تحلیل اسطوره‌کاوی عشق در فرهنگ‌ گیلان (مطالعه موردی: روایت رعنا)

الموضوعات :

زهرا مهدی پور مقدم ¹ , بهمن نامور مطلق ²

1 - دانشگاه هنر اسلامی تبریز
2 - گروه فرانسه دانشگاه شهید بهشتی

تاريخ الإرسال : 06 الإثنين , جمادى الأولى, 1442 تاريخ التأكيد : 22 الأحد , شعبان, 1442 تاريخ الإصدار : 12 الثلاثاء , ذو القعدة, 1442

الکلمات المفتاحية: عشق, اسطوره‌کاوی, بافت اجتماعی, روایت رعنا, فرهنگ‌کاوی,

ملخص المقالة :

عشق، بیانگر‌ عمیق‌ترین نوع ‌ارتباط ‌بین ‌انسان‌هاست و همواره می‌تواند صورت‌های ‌متفاوتی به ‌خود بگیرد. بر این اساس، تمامی ‌انسان‌ها در ‌رابطة عاشقانه از یک الگوی ‌واحد ‌عاطفی ‌پیروی ‌نمی‌کنند؛ گاه ممکن است دست به ‌خشونت و یا مجازات ‌دیگری بزنند. اسطورۀ رعنا در منطقۀ گیلان، پیدایش‌ گونه‌ای عشق و دلدادگی و سرنوشت نافرجام در نظام‌ ارباب‌رعیتی حاکم بر جامعه‌ است. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیل محتوا، و با رویکرد اسطوره‌کاوی و بررسی روایت، درصدد توضیح عناصر تأثیرگذار بازنگری اسطورة عاشقانه رعنا است؛ همچنین هدف از این پژوهش، بررسی ابعاد گوناگون روایت اسطوره‌ای و شرایط ‌گفتمانی، پیرامتنی و فرامتنی آن است.برای ‌شناخت ‌بهتر ‌رمزگان‌های ‌موجود در روایت‌، اسطوره‌کاوی می‌کوشد با تأکید بر روان‌کاوی و جامعه‌کاوی علاوه‌ بر مطالعة‌ متن‌، به ‌مطالعۀ ‌فرهنگ و گفتمان‌های حاکم بر اثر نیز ‌بپردازد. نتایج پژوهش بیان می‌کند که، روابط انسانی، به‌ویژه عاطفی می‌تواند بیانگر وضعیت تکاملی یک جامعه باشد و اگر جامعه‌ای بخواهد هویت زیبایی‌شناسی بومی خود را حراست نماید، راهی جز شناخت گذشتۀ خویش و توجه به اسطوره‌های بومی خود ندارد؛ زیرا، اسطوره‌ها الگوهای رفتاری و کرداری افراد جامعه تلقی می‌شوند و در بیشتر موارد، تأثیرگذاری آن‌ها به صورت ناخودآگاه انجام می‌‌گیرد.

المصادر:

بزی، کلثوم و غلامعلی حاتم. 1392. «اسطوره‌کاوی نقوش سنگ‌نگاره‌های ناهوک سراوان و بررسی حضور آن در زندگی انسان امروز منطقه». فصلنامه هنرهای تجسمی نقش‌مایه. س17. ش7. صص15ـ7.

حسین‌زاده یزدی، محمد. 1396. «پارادایم؛ افسانه یا واقعیت (تحلیل معناشناختی، خاستگاه و ارزیابی)». فصلنامه معرفت فلسفی. س14. ش3. صص134-101.

شادفر، موسی. 1395.  اشکور در تاریخ و گردشکری. چ1. تهران: انتخاب.

صدر اشکوری، محمد قلی.1390. چگونگی ‌زاده‌شدن ‌ترانۀ ‌رعنا. چ 1. تهران: درخت‌ بلورین.

_______________ . 1397.  جامعۀ ‌روستایی‌ اشکور: رحیم‌آباد. چ 1. رامسر: نستعین و بلور.

صوفی‌نژاد، مسعود.1380. رعنه (رعنا) قصه‌ای بومی از گیلان. چ1. تهران: ‌سیب ‌سبز.
عیسی‌پور، عزیز. 1398. «آواز ‌خونبار ‌رعنا». ماهنامه ‌پژوهشی‌ ره‌آورد ‌گیل. س14. ش88 و89. صص66ـ62.

مجیدی، حسن و غفوری‌فر، محمد و عابدی، جواد. 1394. «بررسی و تحلیل‌ شخصیت ‌ابن‌رومی براساس ‌نظریۀ ‌عقده ‌حقارت ‌آدلر». فصلنامه ‌علمی ‌پژوهشی‌ لسان ‌مبین. س6. ش20. صص162ـ139.

نامور مطلق، بهمن. 1388. «گذر از اسطوره‌سنجی به اسطوره‌کاوی (بررسی دو روش اسطوره‌ای و روابط آنها)». پژوهشنامه فرهنگستان هنر. ش14. صص108ـ92.  

__________. 1397. درآمدی بر اسطوره‌شناسی؛ نظریه‌ها و کاربردها، چ2. تهران: سخن.
__________. 1398.  اسطوره‌کاوی‌ عشق در فرهنگ ‌ایرانی. چ 1. تهران: سخن.

 

Eglish Sources

Durand, Gilbert. 1960. Introduction a la mythodologie. Mythes et societes. French: Albin Michel.

Rougemont, Denis. 1961. Les mythes de l'amour. French: Gillimard

Bazī, Kolsūm and Hātam, Qolām-alī. (2013/1392SH)."Ostūre Kāvī-ye Noqūše Sang Negārehā-ye Nāhūke Sarāvān va Barrasī-ye Hozūre Ān dar Zendegīye Ensāne Emrūze Mantaqe" ("Mythology of Sarah Nahok lithographs and its presence in the human life of the region"). Quarterly Journal of Visual Arts Naghshmayeh. 17^th Year. No. 7. Pp. 7-15.

Hoseyn-zādeh Yazdī, Mohammad. (2017/1396SH). "Pārādāym: Afsāne yā Vāqe'īyat (Tahlīle Ma'nāšenāxtī, Xāst-gāh va Arzyābī)" ("Paradigm; myth or reality (semantic analysis, origin and evaluation)"). Quarterly Journal of Philosophical Knowledge. 14^th Year. No. 3. Pp. 101-134.

Īsā-pūr, Azīz. (2019/1398SH). "Āvāze Xūn-bāre Ra'nā". Māh-nāme Pažūhešī Rah-āvarde Gīl. 14^th Year. No. 88&89. Pp. 62-66.

Majīdī, Hasan and Qafūrī-far, Mohammad and Ābedī, Javad. (2015/1394SH). "Barrasī va Tahlīle Šaxsīyate Ebne Rowmī bar Asāse Nazarīye-ye Oqde-ye Heqārate Ādler" ("Studying Ibn al- Rumi based on Adler' Inferiority complex"). Quarterly ‌Scientific ‌Research‌ Language Mabin. 6^th Year. No. 20. Pp. 139-162.

Nāmvar Motlaq, Bahman. (2018/1397SH). Dar-āmadī bar Ostūre-šenāsī: Nazarīyehā va Kārbordhā (An introduction to Mythology; Theories and applications). 2^nd ed. Tehrān: Soxan.

Nāmvar Motlaq, Bahman. (2009/1388SH). "Gozar az Ostūre-sanjī be Ostūre-kāvī (Barrsī-ye do Raveše Ostūre-ī va Ravābete Ānhā)" ("Transition from mythocritique to mythanalyse (study of two mythological methods and their relationships)"). Journal of the Academy of Arts. No. 14. Pp. 92-108.

Nāmvar Motlaq, Bahman. (2019/1398SH). Ostūre-kāvī-ye Ešq dar Farhange Īrānī (The mythology of love in Iranian culture). 1^nd ed.  Tehrān: Soxan.

Sadre Eškevarī, Mohammad-qolī. (2011/1390SH). Čegūnegī-ye Zāde Šodane Tarāne-ye Ra'nā(How Raana song was born). 1^nd ed. Tehrān: Deraxte Bolūrīn.

Sadre Eškevarī, Mohammad-qolī. (2018/1397SH). Jāme'e-ye Rūstāyī-ye Eškevar: Rahīm-ābād (Rural community of Eshkavar: Rahimabad). 1^nd ed. Rāmsar: Nasta'īn and Bolūr.

Sūfī-nežād, Mas'ūd. (2001/1380SH). Ra'ne (Ra'nā) Qesseh-ī Būmī az Gīlān (Rana a native story from Guilan). 1^nd ed. Tehrān: Sībe Sabz.

Šād-far, Mūsā. (2016/1395SH). Eškavar dar Tārīx va Gardeš-garī. 1^nd ed. Tehrān: Entexāb.