بررسی سمبولیسم عرفانی و اجتماعی در اشعار تقی پورنامداریان

الموضوعات :

محمد بهنام فر ¹ , اردشیر سنچولی جدید ²

1 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند

تاريخ الإرسال : 27 الإثنين , رمضان, 1439 تاريخ التأكيد : 27 الإثنين , رمضان, 1439 تاريخ الإصدار : 07 الثلاثاء , رمضان, 1439

الکلمات المفتاحية: شعر معاصر, تقی پورنامداریان, رهروان بی‌برگ, سمبولیسم عرفانی, سمبولیسم اجتماعی,

ملخص المقالة :

پورنامداریان از منتقدان و پژوهشگران برجستة جامعة ادبی کشور به حساب می‌آید که جنبة شاعری وی کمتر مورد توجه واقع شده است. وی تحت تأثیر افکار نیما و پیروان او، همچنین مطالعات و پژوهش‌های خود در زمینة عرفان و داستان‌های رمزی آن، در اشعارش گرایش خاصی به بیان رمزی و سمبولیک دارد. بسیاری از این رمزها و نمادها را می‌توان در دو حوزة غالب عرفانی و اجتماعی یا حماسی جای داد. با توجه به همین مطلب، این جستار کوشیده است تا سمبولیسم عرفانی و اجتماعی موجود در شعر پورنامداریان را با توجه به زمینه‌های مطالعات عرفانی شاعر و پژوهش‌های دقیق او در این زمینه و همچنین شرایط سیاسی و اجتماعی حاکم در زمان سرایش آثارش، مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. نتایج نشان می‌دهد که مطالعات و تأملات شاعر در زمینة عرفان و دقت و تفکر در احوالات عارفان، در خلق سمبل‌های عرفانی اشعارش بسیار مؤثر بوده است. همچنین نتایج بیانگر این است که شاعر بنابر شرایط خاص سیاسی و اجتماعی دوران شاهنشاهی و استبداد حاکم بر آن، به ناچار به زبان سمبولیک روی آورده است و با بیانی نمادین، جامعة بحران‌زده عصر خویش را به تصویر کشیده است.

المصادر:

آبرامز، ام. اچ. 1384. فرهنگ توصیفی اصطلاحات ادبی. ترجمة سعید سبزیان مرادآبادی. تهران: رهنما.

پورنامداریان، تقی. 1381. «روزهایی که گذشت». مجلة کتاب ماه ادبیات و فلسفه. ش 56 و 57.

ــــــــــــــــ . 1382. رهروان بی‌برگ. چ 1. تهران: سخن.

ــــــــــــــــ . 1383. رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی. چ5. تهران: علمی و فرهنگی.

ــــــــــــــــ . 1392. عقل سرخ. چ 3. تهران: سخن.

ــــــــــــــــ و دیگران. 1391. «بررسی و تأویل چند نماد در شعر معاصر». مجلة ادبیات پارسی معاصر. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. س2. ش1. صص 48-25.

ثروت، منصور. 1385. آشنایی با مکتب‌های ادبی. چ 1. تهران: سخن.

جمشیدیان، همایون. 1392. «تحلیل شعر خضر کجاست سرودة تقی پورنامداریان بر مبنای رویکرد بینامتنی». فصلنامة پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش28. صص 157-135.

چدویک، چارلز. 1375. سمبولیسم. چ1. ترجمة مهدی سحابی. تهران: مرکز.

زرّین‌کوب، حمید. 1358. چشم‌انداز شعر نو فارسی. تهران: توس.

سیدحسینی، رضا. 1387. مکتب‌های ادبی. چ14. تهران: نگاه.

شمیسا، سیروس و علی حسین‌پور.1380. «جریان سمبولیسم اجتماعی در شعر معاصر ایران». مجلة مدرس. دورة 5. ش3. صص 42- 27.

صادقی شهپر، رضا. 1382. «نیما و دنیای آرمانی سمبولیست‌ها». مجلة کیهان فرهنگی. ش202. صص 67- 64.

فتوحی، محمود. 1389. بلاغت تصویر. چ 2. تهران: سخن.

محمدی، علی.1383. «رهروان بی‌برگ» (نقد و بررسی کتاب). کتاب ماه ادبیات و فلسفه. ش 79. صص 165- 156.

References

Abrams, M. H. (2005/ 1384 SH). Farhang-e tosīfī-ye estelāhāt-e adabī (A glossary of literary terms). Tr. by Sa’īd Sabzīyan Morādābādī. Tehrān: Rahnamā.

Chadwick, Charles. (1996/ 1375 SH). Symbolism. Tr. by Mahdī Sahābī. 1^st ed. Tehrān: Markaz.

Fotūhī, Mahmūd. (2010/ 1389SH). Balāqat-e tasvīr. 2^nd ed. Tehrān: Soxan.

Jamšīdīyan, Homāyūn. (2013/ 1392SH). “Tahlīl-e še’r-e xezr kojāst sorūde-ye taqī pūrnāmdārīyan bar mabnā-ye rūykard-e beynāmatnī”. Fasl-nāme-ye Pažūheš-e Zabān va Adab-e Fārsī. No. 19. Pp. 135-157.

Mohammadī, Alī. (2004/ 1383SH). "Rahrovān-e bībarg" (Book Review). Ketāb-e Māh-e Adabīyat va Falsafe. No. 79. Pp. 156-165.

Pūrnāmdārīyan, Taqī. (2002/ 1381SH). "Rūz-hā-ī ke gozašt". Ketāb-e Māh-e Adabīyat va Falsafe. No. 56 and 57.

_________________ . (2003/ 1382SH). Rahrovān-e bībarg. 1^sted. Tehrān: Soxan.

__________________ . (2004/ 1383SH). Ramz va dāstān-hā-ye ramzī dar adab-e fārsī.  5^th. Tehrān: Elmī va Farhangī.

___________________ . (2013/ 1392SH). Aql-e sorx. 3^th ed. Tehrān: Soxan.

____________________ . et al. (2012/1391SH). “Barresī va ta’vīl-e čand nomād dar še’r-e mo’āser”. Majalle-ye Adabīyat-e Pārsī-ye Mo’āser. Year 2. No. 1. Pp. 25-48.

Sādeqī Šahpar, Rezā. (2003/ 1382SH). “Nīmā va donyā-ye ārmānī-ye sambolīst-hā”. Keyhān-e Farhangī.  No. 202. pp. 64-67.

Servat, Mansūr. (2006/ 1385SH). Āšnāī bā maktab-hā-ye adabī. 1^st ed. Tehrān: Soxan.

Seyyedhosseinī, Razā. (2008/ 1387SH). Maktab-hā-ye adabī. 14^th ed. Tehrān: Negāh.

Šamīsā, Sīrūs & Alī Hosseinpūr. (2002/1380SH). “Jarīyan-e sambolīsm-e ejtemā’ī dar še’r-e mo’āser-e īrān”. Majalle-ye Modarres. Year 5. No. 9. Pp. 27-42.

Zarrīnkūb, Hamīd. (1979/ 1358SH).Češm-andāz-e še’r-e no fārsī. Tehrān: Tūs.