« تحلیل محتوای کارکردی کتاب‌های ریاضی مقطع ابتدایی دانش آموزان کم توان ذهنی
الموضوعات : دانش شناسی
علی فراهانی
1
(کارشناس ارشد روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی)
علی اکبر ارجمندنیا
2
(استادیار دانشگاه تهران)
غلامعلی افروز
3
(استاد دانشگاه تهران)
سعید حسن زاده
4
(استادیار دانشگاه تهران)
الکلمات المفتاحية: تحلیل محتوا, کتاب درسی, ریاضیات کارکردی, دانش آموز کمتوان ذهنی,
ملخص المقالة :
پژوهش حاضر به منظور تحلیل محتوای کارکردی کتاب‌های ریاضی مقطع ابتدایی دانش آموزان کم توان ذهنی به اجرا درآمد. در قسمت اول پژوهش، پس از استخراج الگوی مفهومی و تنظیم چک لیست‌هایی منطبق بر الگوی مذکور، به تحلیل کیفی محتوای کتاب‌ها پرداخته شد. مولفه‌های نه گانه این الگو عبارتند از: اصطلاحات ریاضی، اعداد، شمارش، عملیات عددی، اشکال هندسی، اندازه گیری، زمان، پول و خرید و وسایل مرتبط با ریاضی. تحلیل محتوا توسط دو ارزیاب اجرا شد. نتایج تحلیل نشان داد که در مورد چهار کتاب نظرات دو ارزیاب هیچ تفاوتی با هم نداشتند و در سه کتاب دیگر نیز تفاوت معنادار نبوده و بسیار جزئی می باشد. خرده مقولات موضوعی ریاضیات کارکردی که در هیچکدام از کتاب‌ها آموزش داده نشده اند عبارتند از:برخی مفاهیم مربوط به اصطلاحات ریاضی مانند جهت و فاصله، اعداد ترتیبی، واحد دما در مقوله اندازه گیری، زمان‌های طبیعی، برخی سکه‌ها و اسکناس‌های رایج، دستگاه خودکار خرید و دستگاه خودپرداز در مقوله پول و خرید، تشخیص و شناسایی اشکال هندسی در اشیاء و مناظر طبیعی، همچنین وسایل مرتبط مانند ساعت دیجیتال، تلفن، ماشین حساب، دماسنج و باسکول یا ترازو. همچنین به بسیاری از موضوعها نیز به شکل کوتاه و گذرا اشاره شده است. نتایج بدست آمده بیانگر این هستند که در طراحی کتاب‌های ریاضی این گروه از دانش آموزان، بطور کامل و منسجم به تناسب محتوا با نیازهای مخاطبان(جنبه کارکردی) توجه نشده است و محتوای کنونی نیازمند اصلاحات و افزودن بسیاری از موضوعها و مفاهیم هستند.
ارجمندنیا، علی اکبر.(1389). آموزش ریاضیات به دانش آموزان آهسته گام. (جزوه آموزشی). دانشگاه تهران.
افروز، غلامعلی(1388). مقدمه‌ای بر روان شناسی و آموزش و پرورش کودکان استثنایی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
باردن، لورنس(بی تا). تحلیل محتوا. (ترجمه ملیحه آشتیانی و محمد یمنی دوزی سرخابی، 1375). تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
بهراد، بهنام(1384). محتوای آموزشی و آماده سازی کودکان آهسته گام آموزش پذیر در زمینه مهارتهای زندگی مستقل از دیدگاه معلمان و والدین. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 3 ، 274ـ271.
سرمد، زهره؛ حجازی، الهه؛ بازرگان، عباس.(1379). روش‌های تحقیق در علوم رفتاری. تهران: انتشارات آگاه.
کریپندورف، کلاوس(1980). تحلیل محتوا. (ترجمه هوشنگ نایبی، 1383). تهران: انتشارات نی.
محمد اسماعیل، الهه(1378). ارزشیابی از کتاب‌های ریاضی پایه‌های اول تا پنجم دانش آموزان عقب مانده ذهنی. طرح پژوهشی وزارت آموزش و پرورش، پژوهشکده کودکان استثنایی.
میرزابیگی، علی(1380). برنامه ریزی درسی و طرح درس. تهران: انتشارات یسطرون.
ناصح، جواد.(1380). بررسی و تحلیل محتوای کتاب ریاضی پنجم عقب مانده ذهنی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بیرجند.
یارمحمدیان، محمد حسین(1377). اصول برنامه ریزی درسی. تهران: انتشارات یادواره کتاب.
منابع انگلیسی
Browder, D. M. (2001). Curriculum and Assessment for Students with Moderate and Severe Disabilities. New York: Guilford press.
Kroesbergen, E. & Vanluit, J. E. (2005). Constructivist mathematics education for student with mild mental retardation. European Journal of Special Needs Education, 20, 107-116.
Miller, M. A., &Fenty, N. (2008).Functional academic adaptive skills. Adaptive Behavior Assessment System-II: Clinical Use and Interpretation, 93-114.
Odom, S., Brantlinger, E., Gersten, R., Thompson, B., & Harris, K.(2005). Research in special education: scientific methods and evidence-based practices. Council For Exceptional Children, 71, 2, 137-148.
Peterson, D. (1973). Functional Mathematics for Mental Retardation. Columbus. Ohio. Charles E. Merrill Publishing Company.
Snell, M., & Brown, F.(2000). Instruction of Student With Severe Disabilities, (5th Ed). Englewood cliffs. NJ: Prentice hall.
