نسخه‌شناسی مصاحف مکتب شیراز دوره¬های تیموری و صفوی در گنجینه قرآنی آستان قدس رضوی
الموضوعات : دانش شناسی
حسن علی فریدونی
1
,
فهیمه باب الحوایجی
2
,
حبیب الله عظیمی
3
,
زهرا اباذری
4
1 - دانشجوی دکتری، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران،
2 - دانشیار، گروه علوم ارتباطات و دانش‌شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار، مشاور رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، استاد مدعو گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - دانشیار، گروه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: مکتب شیراز, قرآن, نسخه¬شناسی, کتابت, تذهیب, دوره تیموری, دوره صفوی,
ملخص المقالة :
هدف: این پژوهش به بررسی ارکان نسخه‌شناسی مصاحف قرآنی مکتب شیراز دوره‌های تیموری و صفوی در گنجینة قرآنی آستان قدس رضوی پرداخته است.
روش پژوهش: روش پژوهش تطبیقی است و با توجه به عدم دسترسی به اصل منابع، ابزار گردآوری اطلاعات، سیاه وارسی است که بر اساس اطلاعات جامع هدف تنظیم و از طریق جداول مورد طبقه‌بندی قرارگرفته است .
یافته‌ها: از میان جامعه آماری پژوهش از دوره تیموری جزوه‌های قرآنی شماره 414،826 و مصحف 190 و از دوره صفوی، شماره‌های: 126،136،106،112،291 به عنوان مصاحف مرجع مورد تحلیل دانش نسخه‌شناسی قرار گرفته است.
نتیجه‌گیری: از میان ارکان علم نسخه‌شناسی، پنج ویژگی تزیینات لوح فاتحه‌الکتاب، کتیبه سر سوره، دعاهای اوراق بدرقه ابتدا و انتهای قرآن، تزیینات همراه متن قرآن و ترکیببندی نقوش از مهم‌ترین ویژگی‌هایی هستند که در شناسایی مصاحف قرآنی مکتب شیراز میتوان به کار گرفته شوند. 1) طرح لوح فاتحه‌الکتاب، در دوره تیموری طرح کتیبه مزدوج و در دوره صفوی طرح لچکوترنج به کار رفته است 2) سر سوره‌ها، در دوره تیموری بر روی کاغذ کتابت شده و در دوره صفوی دور کتیبه سر سوره رنگ طلایی و لاجوردی گذاشته‌شده است 3) دعاهای اوراق بدرقه، فقط در مصاحف مکتب شیراز دوره صفوی، اجرا شده است 4) تزیینات همراه متن قرآن، نشان عشر در دوره تیموری به شکل دایره ترسیم‌شده؛ اما در دوره صفوی نشان عشر به شکل ترنج است. 5) ترکیببندی نقوش، از دوره صفوی بندهای ختایی الوان در مصاحف به کار رفته است.
