سنجش سطوح توسعه روستایی دهستانهای شهرستان روانسر به روش TOPSIS*
الموضوعات :
رحمت اله بهرامی
1
(استادیار دانشگاه پیام نور، گروه جغرافیا، ایران)
الکلمات المفتاحية: TOPSIS, روستا, توسعه یافتگی, دهستان, برنامه ریزی, روانسر,
ملخص المقالة :
تمرکز شدید و نابرابری در توزیع امکانات و خدمات روستایی که معلول سیاست های تمرکز گرایی و رشد قطبی طی دهه های گذشته، موجب گردیده، مراکز روستایی شهرستان روانسر متناسب با امکانات و توان های محیطی، توسعه نیابند. بی شک روند توسعه آن ها با مشکلاتی اساسی روبروست. بنا به ضرورت چنین شرایطی، نواحی روستایی شهرستان روانسر نیاز به مطالعات عمیق و جدی در زمینه شاخص های توسعه دارد. تا جایگاه روستاها در زمینه برخورداری از امکانات و خدمات روشن و کمبودها و نارسائی های خدماتی آن ها مشخص گردد. در این راستا هدف کلی مقاله بررسی تعیین میزان توسعه یافتگی دهستان های شهرستان روانسر است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و موردی است. دراین تحقیق از 24 شاخص کمی و کیفی، بعد از وزن دهی به آن ها با استفاده از روش آنتروپی شانون6 دهستان شهرستان روانسر را با روشTOPSISخطی، درجه توسعه یافتگی آن ها مشخص گردیده است. نتایج کاربردی این پژوهش می تواند راهبردهایی زمینه شیوه تصمیم گیری، سیاست گذاری و برنامه ریزی های ناحیه ای دراختیار مسئولین اجرایی استان و شهرستان قرار دهد. نتایج پژوهش نشان می دهد فقدان خدمات و توزیع نابرابر آن، نه تنها نابرابری ها را شدت بخشیده بلکه روند مهاجرت ها را گسترش داده است. همچنین نتایج تحقیق نشان داد، 7 آبادی معادل4.9 درصد به عنوان روستاهای برخوردار، 26.8 درصد از کل آبادی ها نیمه برخوردار و 68 درصد از آبادی ها غیر برخوردار می باشند. به منظور توانمند سازی مراکز دهستان های تابعه شهرستان روانسر، اولویت اول در برنامه ریزی ها در بخش تأمین نیازهای زیستی مانند:آبسالم،مسکن مناسبات،توانمند سازی بخش کشاورزی می تواندسطح درآمد روستایی ان را بالا برده و از روند مهاجرتی تا حد قابل توجهی کاهش دهد.
1. آذر، عادل و غلامرضایی، داوود، 1385، رتبه بندی استانهای کشور با رویکرد تحلیل پوشش دادهها (با بکارگیری شاخصهای توسعه انسانی)، فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، سال هشتم، شماره 27، تهران.
2. ابراهیمزاده، عیسی و رئیسپور، کوهزاد،1390، بررسی روند تغییرات درجه توسعه یافتگی مناطق روستایی سیستان و بلوچستان با بهرهگیری از تاکسونومی عددی طی دههای 1385-1375، مجله جغرافیا و توسعه، شماره 24، زاهدان.
3. ابراهیمزاده عیسی و شریفیکیا، محمد، 1382، برنامهریزی و ساماندهی روستاهای پراکنده، مطالعه موردی دهستان کورین زاهدان، مجله جغرافیا و توسعه. شماره1، پژوهشکده علوم زمین و جغرافیا، زاهدان.
4. بهشتی، محمد باقر، 1381، توسعه اقتصادی ایران، انتشارات دانشگاه تبریز.#3
5. بهرامی، رحمتالله و عطار، خلیل، 1390، تحلیلی بر درجه توسعه یافتگی شهرستانهای استان آذربایجان غربی، فصلنامه چشمانداز جغرافیایی، سال ششم، شماره شانزدهم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت.
6. پور محمدی، محمدرضا و زالی، نادر، 1388، تحلیل نابرابریهای منطقهای و آینده نگاری توسعه،نشریهجغرافیا وبرنامهریزی، دانشگاه تبریز سال15، شماره32.
7. تودارو، مایکل، 1364، توسعه اقتصادی در جهان سوم، ترجمه غلامعلی فرجادی، تهران؛ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.
8. حسینی، سیدیعقوب و اسکندری، آتوسا، 1379، رتبه بندی استانهای کشور از حیث برخورداری از شاخصهای اقتصادی و اجتماعی، مجله برنامهریزی و بودجه شماره49و50، تهران.
9. حسینزاده دلیر،کریم، 1383، برنامهریزی ناحیهای، انتشارات سمت، تهران.
10. حکمتنیا حسن و موسوی، میرنجف، 1383، بررسی و تحلیل روند تغییرات سطوح توسعه و نابرابریهای ناحیهای در استان یزد، مجله جغرافیا و توسعه، پژوهشکده علوم زمین و جغرافیا، زاهدان.
11. خداپناه، کیومرث و بیک محمدی، حسن، 1388، ارزیابی و طبقه بندی مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان استان اردبیل براساس میزان برخورداری از شاخصهای توسعه، فصلنامه فضای جغرافیای، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، سال نهم شماره26، اهر.
12. رضوانی، محمد رضا، 1383، سنجش و تحلیل سطوح یافتگی نواحی روستایی شهرستان سنندج، مجله جغرافیا و توسعه ناحیهای، شماره سوم. مشهد.
13. زیاری،کرامت الله و همکاران، 1389، بررسی و رتبه بندی درجه توسعه یافتگی شهرستانهای استان خراسان رضوی با استفاده از تکنیک تاپسیس، فصلنامه پژوهشهای جغرافیای انسانی، شماره72، تهران.
14. زیاری، کرامت الله، 1378، اصول و روشهای برنامهریزی منطقهای، دانشگاه یزد.
15. ضرابی اصغر و پریزادی، طاهر،1390، سطح بندی سکونتگاهها و تعیین مراکز عملکردی محلی (مطالعه موردی: دهستان صاحب شهرستان سقز)، فصلنامه انجمن جغرافیای ایران، سال نهم، شماره28، تهران.
16. صرافی، مظفر، 1377، مبانی برنامهریزی توسعه منطقهای، سازمان برنامه و بودجه.
17. قنبری، یوسف و همکاران،1390، تحلیل سطوح برخورداری دهستانهای شهرستان اصفهان، فصلنامه روستا و توسعه، سال چهردهم، شماره3، تهران.
18. کلانتری، خلیل، 1377، شناسایی مناطق عقب مانده در ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال دوم، شماره23. تهران.
19. کلانتری، خلیل، 1382، پردازش و تحلیل دادهها در تحقیقات اجتماعی- اقتصادی، انتشارات شریف، تهران.
20. محمدی و همکاران، 1391، بررسی سطح توسعه یافتگی شهرستانهای استان لرستان به تفکیک بخشهای مسکن، خدمات رفاهی- زیربنایی، کشاورزی و صنعت، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی سال دوازدهم، شماره25، تهران.
21. مرکز آمار ایران، 1389، سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان کرمانشاه، تهران سازمان مدیریت و برنامهریزی.
22. معاونت برنامهریزی استانداری کرمانشاه، 1389، سالنامه آماری استان کرمانشاه.
23. هیلهورست، ژوزف، 1370، برنامهریزی منطقهای (برداشت سیستمی)، مترجم سید غلامرضا شیرازیان و همکاران، سازمان برنامه و بودجه.
24. Azadeh, A, .Ghaderi & S.F, Ebrahimipour V., 2007, An integrated PCA DEA framework for assessment and ranking of manufacturing systems based on equipment performance, Engineering Computations, 24(4): 347-372.
25. Hilhorest, Gozeph., 1991, Region Planning, Translation of Qolam Reza Shiraziyan & et. Plan & Budget Department. Tehran.
_||_
