واکاوی عوامل موثر بر پایداری مدیریت توسعه‌ی روستایی با تأکید بر عملکرد دهیاران(مطالعه‌ی موردی: دهیاریهای بخش شاندرمن)
الموضوعات :لیلا صیاد بیدهندی 1 , یاسر قلی پور 2 , محمد اسکندری 3
1 - استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: تحلیل کیفی, مدیریت روستایی, دهیاری, توسعه‌ی روستایی, شاندرمن,
ملخص المقالة :
نظام مدیریت روستایی در ایران با مشکلاتی چون نگرش بخشی در برنامهریزی و توزیع منابع، حاکمیت فن‌سالارانه و دولت محور، نسبت پایین بهره‌وری بخش کشاورزی، وضعیت نامطلوب آموزش روستائیان و مشارکت پایین در برنامهریزی توسعه‌ی روستایی رو‌به‌رو است. از سویی دهیاریها به عنوان نهاد نوپا و به عنوان مدیریت نوین روستایی و مدیران اجرایی در سطح روستا مطرح هستند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر پایداری مدیریت توسعه‌ی روستایی با توجه به عملکرد دهیاران بخش شاندرمن انجام شده است و در پی پاسخ به این سوال است: عملکرد دهیاران با توجه به کدام عوامل، بر پایداری مدیریت توسعه‌ی روستایی تأثیرگذار است؟ تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی-توسعه‌ای و در ردیف تحقیقات کیفی قرار دارد. جامعه‌ی آماری در مرحله‌ی کیفی، شامل جمعی از کارشناسان و اساتید دانشگاه است که ابتدا به روش هدفمند و به صورت گلوله‌برفی انتخاب شده‌اند. سپس به روش دلفی در دو مرحله و با مصاحبه‌ی نیمه‌ساختاریافته، داده‌ها گردآوری شد. داده‌های مصاحبه در سه مرحله‌ی کدگذاری باز، محوری و گزینشی مورد تحلیل قرار گرفتند تا مفاهیم و مقوله‌هاطبقه‌بندی گردند. یافته‌ها نشان می‌دهد که عملکرد دهیاران در قالب 7 شاخص کلی در مدیریت پایدار توسعه‌ی روستایی موثر است. شاخص زیست محیطی، شاخص اجتماعی-فرهنگی، شاخص اقتصادی، شاخص برنامهریزی، شاخص نهادی- سازمانی، شاخص اداری و شاخص کالبدی که طی فرایند کدگذاریِ محوری، استخراج و ارتباط آنها به وسیله‌ی کدگذاری انتخابی (گزینشی) با مدیریت پایدار توسعه‌ی روستایی مورد سنجش قرار گرفت.
ازکیا، مصطفی. (1370). جامعه شناسی توسعه و توسعه نیافتگی روستایی ایران. چاپ سوم، تهران: انتشارات اطلاعات.
استعلاجی، علیرضا. (1391). بررسی الگوی مدیریت روستایی در ایران با تأکید بر مدیریت محلی و مشارکتی دهیاریها. فصلنامه جغرافیا، 10(32)، 258-239.
ایمانی جاجرمی، حسین و کریمی، علیرضا. (1388). چالشهای اجتماعی شوراهای روستایی در مدیریت محلی. مجله توسعه محلی، 1(1)، 114-89.
ایمانی جاجرمی، حسین و پوررجب، پیمان. (1388). سنجش و تحلیل ویژگی‌های کارآفرینی دهیاران با تأکید بر عوامل زمینه‌ایِ مؤثر بر آن (مطالعه موردی: دهیاران روستاهای شهرستان میاندوآب). فصلنامه پژوهش های روستایی، 1(1)، 96-67.
ایمانی جاجرمی، حسین و فیروزآبادی، سید احمد. (1386). بررسی مدلهای سنجش عملکرد مدیریت محلی: با تاکید بر سازمانهای مدیریت شهری و روستایی در ایران. فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 32، 112-91.
بدری، سیدعلی. (1390). چالشهای مدیریت روستایی در ایران و ارائه سیاستهای راهبردی. فصلنامه رهنامه سیاستگذاری، 2(3)، -179-147.
برقی، حمید؛ قنبری، یوسف و افشاری‌پور، علی. (1393). ارزیابی عملکرد دهیاریها در توسعه اقتصاد نواحی روستایی از دیدگاه ساکنین (مطالعه موردی: دهیاری دهبکری شهرستان بم). فصلنامه برنامهریزی فضایی، 4(4)، 104-84.
پاپ زن، عبدالحمید و علی‌بیگی، امیرحسین. (1385). تحلیل انتظارات روستاییان شهرستان کرمانشاه از شوراهای اسلامی روستا. فصلنامه روستا و توسعه، 9(4)، 53-37.
پاپلی یزدی، محمدحسین و ابراهیمی، محمدامیر. (1387). نظریههای توسعه روستایی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سمت.
چوبچیان، شهلا؛ کلانتری، خلیل و شعبانعلی، حسین. (1386). عوامل مؤثر بر عملکرد دهیاریهای استان گیلان. فصلنامه روستا و توسعه، 10(2)، 108-87.
تودارو، مایکل. (1391). توسعه اقتصادی در جهان سوم. ترجمه غلامرضا فرجادی، تهران: سازمان برنامه و بودجه.
جمعه پور، محمود(۱۳۸۷)، مقدمه ای بر برنامه ریزی توسعه روستایی: دیدگاه ها و روش ها، چاپ سوم، تهران، انتشارات سمت.
حسام، مهدی؛ رضوانی، محمدرضا و آشور، حدیثه. (1393). سنجش رضایتمندی روستاییان از عملکرد دهیاریها با رویکرد حکمروایی خوب روستایی (مطالعه موردی: روستاهای دهستان جنوبی- شهرستان گرگان). مجله آمایش جغرافیایی فضا، 4(2)، 126-99.
رزاقی، ابراهیم. (۱۳۶۹). الگویی توسعه اقتصادی ایران. چاپ اول، تهران: انتشارات توسعه.
رضائیان، علی. (1393)، اصول مدیریت، چاپ 25، تهران: انتشارات سمت.
رضوانی، محمدرضا. (1388). مقدمه‌ای بر برنامهریزی توسعه روستایی در ایران. چاپ دوم، تهران: نشر قومس.
رضوانی، محمدرضا؛ محمدی، سمیه و پیری، صدیقه. (1392). ارزیابی عملکرد دهیاریها با استفاده از مدل چارچوب عمومی ارزیابی (CAF)،(مطالعه‌ی موردی: شهرستان دهلران). فصلنامه پژوهشهای جغرافیای انسانی، 45(1)، 216-199.
رکنالدین افتخاری، عبدالرضا؛ سجاسی قیداری، حمدالله و عینالی، جمشید. (1386). نگرشی نو به مدیریت روستایی با تأکید بر نهاد‌های تأثیرگذار، فصلنامه روستا و توسعه، 10(2)، 30-1.
رکنالدین افتخاری، عبدالرضا؛ پورطاهری، مهدی و فرخی سیس، سعیده. (1392). تحلیل عملکرد شوراهای حل اختلاف در تعالی مدیریت توسعه روستایی. فصلنامه زئوپلیتیک، 9(29)، 184-166.
ریاحی، وحید و کرمی نسب، صدیقه. (1392). ارزیابی عملکرد دهیاریها درتوسعه کالبدی- فضایی سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: بخش کردیان- شهرستان جهرم). فصلنامه برنامهریزی منطقهای، 3(12)، 70-61.
شرفی، لیدا؛ آگهی، حسین و مرادی، خدیجه. (1393). عملکرد دهیاریهای دهستان بالادربند شهرستان کرمانشاه از دیدگاه دهیاران. فصلنامه پژوهشهای روستایی، 5(3)، 516-489.
شیخی، حجت؛ پریزادی، طاهر و ورمزیار، بیژن. (1392). بررسی و ارزیابی عملکرد دهیاران در روند مدیریت و توسعه روستایی (مطالعه موردی: شهرستان همدان). فصلنامه جغرافیا، 3(3)، 32-17.
عنابستانی، علی اکبر؛ جوانشیری، مهدی و هراتی، ام‌البنین. (1391). عوامل موثر بر عملکرد دهیاران و نقش آن در توسعه سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: شهرستان خواف). همایش ملی توسعه روستایی، رشت، دانشگاه گیلان.
فال سلیمان، محمد؛ صادقی، حجت الله؛ مرادی، محمود و کاووسی، غلامرضا. (1391). بررسی و ارزیابی عملکرد دهیاران در فرایند مدیریت و توسعة روستایی (مطالعة موردی : بخش مرکزی شهرستان بیرجند. فصلنامه پژوهش و برنامهریزی روستایی، 1(1)، 95-73.
مسرورنژاد، ناصر؛ مولائی هشجین، نصرالله؛ پوررمضان، عیسی و قریشی، محمد باسط. (1400). تبیین عوامل مؤثر برکارایی، اثربخشی مدیریت، و مشارکت روستایی در توسعة روستاهای شهرستان صومعه سرا با رویکرد حکمروایی خوب. فصلنامه پژوهشهای جغرافیای انسانی، 53(4)، 1523-1541
مطیعی لنگرودی، سیدحسن؛ بخشی، زهرا و بوزرجمهری, خدیجه. (1390). ارزشیابی عملکرد دهیاریها از دیدگاه روستاییان- دهستان بیهق شهرستان سبزوار. فصلنامه جغرافیا و توسعه ناحیهای، 9(1)، 56-35.
مهدوی، مسعود و نجفیکانی، علی اکبر. (1384). دهیاریها تجربهای دیگر در مدیریت روستاهای ایران (نمونه موردی: دهیاریهای استان آذربایجان غربی). فصلنامه پژوهشهای جغرافیایی، شماره 53، 39-21.
Abreu, I., Nunes, J.M., & Mesias, F.J.( 2019). Can rural development Be measured? Design and application of a synthetic index to Portuguese municipalities. Soc. Indicat. Res. 145, 1107–1123.
Agarwal, S., Courtney, P., Rahman, S., Moseley, P., & Errington, A. (2004). Determinants of Relative Economic Performance of Rural Areas.
Anriquez, G., & Stamoulis, K. (2007). Rural Development and Poverty Reduction: Is Agriculture Still the Key? Agricultural Development Economics Dvision (ESA), 7, 1-39.
Bjarstig,T., & Sandstrom, C. (2017). Public-private partnerships in a Swedish rural context - A policy tool for the authorities to achieve sustainable rural development?. Rural Studies,40,58-68.
Creswell, J. W. (2005). Educational Research: Planning, Conducting, and Evaluating Quantitative and Qualitative Research (2nd edition).
Eurostat (2019). Eurostat Regional Yearbook, Edition. Publications Office of the European Union, Luxembourg. https://doi.org/10.27585/1522.
Hunter, G. (1980). Agriculture Development and Rural,London:Routledge.
Lee, J. (2001). A Grounded Theory: Integration and Internalization in ERP Adoption and Use. Unpublished Doctoral Dissertation, University of Nebreska, In Proquest UMI Database.
Moseley, M. (2003). Rural Development: Principles and Practice. SAGE, London, p 227 .
Madu, I. A. (2007). The Underlying Factors of Rural Development Patterns in the Nsukka Region of Southeastern Nigeria. Journal of Rural and Community Development, 2, 110-122.
Naldi, L., Nilsson, P., Westlund, H., & Wixe, S. ( 2015). What is smart rural development? Journal of Rural Stud, 40, 90–101.
Spellerberg, A., Huschka, D., & Habich, R. (2007). Quality of life in rural areas: processes of divergence and convergence. Soc. Indicat. Res, 83, 283–307.
Strauss, A., & Corbin, J. (2007). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory.(3rd edition ed.): SAGE Publications.
United States Department of Agriculture (USDA), (2006). Rural Development.[2015-12-10].Available at http://goo.gl/iwFBDw.
_||_
