بررسی اثرات زیست محیطی و اجتماعی گردشگری روستایی در روستاهای شهرستان رودسر استان گیلان در دو دهه اخیر

الموضوعات :

زهرا فروتن ¹ (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت،ایران)
نصرالله مولائی هشجین ² (استاد گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی ، رشت ، ایران)
محمد باسط قریشی ³ (استادیارگروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران)

تاريخ الإرسال : 02 الخميس , صفر, 1443 تاريخ التأكيد : 03 الخميس , جمادى الثانية, 1443 تاريخ الإصدار : 03 الخميس , جمادى الثانية, 1443

الکلمات المفتاحية: گردشگری, روستا, اثرات زیست محیطی, اثرات اجتماعی, شهرستان رودسر,

ملخص المقالة :

مقدمه: امروزه گردشگری یک ساز وکار اثر گذار در توسعه به خصوص در جوامع روستایی به شمار می رود و همواره برنامه ریزان رونق گردشگری را بعنوان اولین راه کار توسعه روستایی پیشنهاد کرده اند. از این رو مطالعه بررسی اثرات مختلف گردشگری برای بهبود این روند ضروری است.هدف: تعیین اثرات مختلف گردشگری در روستاهای شهرستان رودسر، هدف اصلی این پژوهش می باشد.روش‌شناسی تحقیق: رونق گردشگری پیامدهای مثبت و منفی به دنبال خواهد داشت که شناخت آنها و ارائه راهکار برای جبران اثرات منفی و تقویت نکات مثبت آن موثر خواهد بود. در این پژوهش با این هدف به بررسی اثرات اجتماعی و فرهنگی گردشگری در روستاهای مورد مطالعه شهرستان رودسر طی 20 سال گذشته به روش توصیفی و تحلیلی پرداخته شده است. برای این منظور ضمن بازدید میدانی تعداد 34 پرسشنامه در بین دهیاران روستاهای منتخب توزیع شد. روایی پرسشنامه ها در 30 گویه در آزمون آلفای کرونباخ 3/91 درصد برآورد شد.قلمرو جغرافیایی پژوهش: روستاهای شهرستان رودسر واقع در استان گیلان به عنوان قلمرو جغرافیایی پژوهش است.یافته ها: نتایج تایید کرد که اثرات مثبت و منفی زیست محیطی و اجتماعی همزمان با رونق هرچه بیشتر گردشگری در دو دهه اخیر افزایش یافته است. همچنین نتایج آزمون t نشان داد رونق گردشگری روستایی در ایجاد اشتغال، تاثیر گذاری معماری شهری در پدید آوردن چشم اندازهای (معماری) جدید در روستاهای مورد مطالعه، ایجاد فرصت های تبادل فرهنگی و بهبود کیفیت زندگی روستاییان موثر بوده است. اما در بهبود کیفیت محیط زیست روستاها از لحاظ بهداشت و زباله، تغییر کاربری اراضی، از بین رفتن زمینهای زراعی و ایجاد مراکز تفریحی یا اقامتی تاثیر معناداری را نشان نداده است.نتایج: به طور کلی مشخص شد که اثرات مثبت توسعه گردشگری در روستاهای نمونه مورد مطالعه بیش از اثرات منفی آن بوده است.

المصادر:

اجزاء شکوهی، محمد؛ بوذرجمهری، خدیجه؛ ایستگلدی، مصطفی و مودودی، مهری. (1393). بررسی اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی جامعه میزبان نمونه مطالعاتی شهر بندر ترکمن. فضای جغرافیایی، 47، 125-101.

اعظمی، امیر؛ حشمتی جدید، مهری؛ سلیمانی، عادل و علی بیگی، امیرحسین. (1394). تبیین اثرات گردشگری در توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی روستای ریجاب از توابع شهرستان دالاهو در استان کرمانشاه). میراث و گردشگری، 1(1)، 42-23.

امیر حاجیلو، الهام؛ تولایی، سیمین؛ زنگانه، احمد و زنگانه، ابوالفضل. (1392). ارزیابی اولویت بندی اثرات گردشگری در سطح ملی با استفاده از تکنیک TOPSIS. برنامه­ریزی منطقه­ای، 10، 26-15.

تقدیسی، احمد؛ تقوایی، مسعود و پیری، سیامک. (1391). تحلیلی بر نگرش جامعه میزبان به اثرات اجتماعی-فرهنگی گردشگری شهرستان دالاهو. برنامه­ریزی فضایی، 2(1)، 140-121.

حاجی­نژاد، علی؛ جاودان، مجتبی و سبزی، برزو. (1392). برنامه­ریزی راهبردی توسعه گردشگری جنگ هم پیوند با سایر جاذبه ­ها در استان ایلام. مطالعات مدیریت گردشگری، 8(22)، 168-142.

حیدری ساربان، وکیل و ملکی، ابوذر. (1393). ارزیابی نقش گردشگری روستایی در توانمندسازی اجتماعی روستایی (مورد مطالعه: روستای ده‌زیارت، شهرستان بوانات، استان فارس. توسعه محلی (روستائی-شهری)، 6(2)، 298-279.

رحمانی فیروزجاه، علی؛ رضایی پاشا، صدیقه و مهرعلی تبار فیروزجاه، مرتضی. (1394). اثرات و پیامدهای زیست محیطی گردشگری در نواحی روستایی (نمونه مورد مطالعه: دهستان تمشکل، شهرستان تنکابن). فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، 4(2)، 142-125.

سجادی، اشرف و احمدی، فاطمه. (1392). ارزیابی اثرات گردشگری روستایی شهرستان فومن از دیدگاه جامعه روستایی. مطالعات مدیریت گردشگری، 23، 175- 155.

صداقت، مریم و آرام آردیان. (1398). سنجش و ارزیابی اثرات زیست محیطی توسعه گردشگری در مناطق روستایی (مورد مطالعه: بخش الموت، شهرستان قزوین). چهارمین کنگره بین المللی توسعه کشاورزی، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری ایران، تبریز، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، 

ضیایی، محمود و ترابیان، پونه. (1389). سنجش سطح قابل قبول اثرات منفی اجتماعی گردشگران بر جوامع محلی در ایران (مورد مطالعه سکونتگاههای روستایی حوزه تالاب پریشان). جغرافیا، 27، 225-205.

قدیری معصوم، مجتبی؛ باغبانی، حمیدرضا؛ نورانی، حمیده. (1391). نقش گردشگری روستایی در روابط شهر و روستا در شهرستان طالقان. برنامه­ریزی فضایی، 2(1)، 48- 27.

کریمی کندزی، ساجده. (1398). نقش توسعه گردشگری در روستاها برشاخص­های زیست محیطی آن، نخستین کنفرانس علوم انسانی و توسعه. شیراز، دانشگاه پیام نور استان فارس- مرکز توسعه آموزش­های نوین ایران (متانا).

متقی، افشین؛ همتی گویمی، زهرا. (1391). گردشگری و محیط زیست (بررسی فرصت­ها، نگرانی و رفتار محیط زیستی در بین گردشگران شهر بوشهر). فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، 1(3)، 165-148.

مرکز آمار ایران. (1365، 1375، 1385، 1395). سرشماری عمومی نفوس و مسکن، شناسنامه آبادیهای کشور، شهرستان رودسر.

مهدوی حاجیلویی، مسعود؛ قدیری معصوم، مجتبی و قهرمانی، نسرین. (1387). اثرات گردشگری بر توسعه روستایی با نظرسنجی از روستاییان دره کن و سولقان. روستا و توسعه، 11(2)، 60-39.

نوری، سید هدایت الله؛ خراسانی، زینب. (1391). تحلیلی بر اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی توسعه گردشگری در شهرستان ساری، مجله علمی تخصصی برنامه ریزی فضایی، 1(4)،  18- 1.

Cawley, M., & Gillmor, D. A. (2008). Integrated rural tourism: Concepts and Practice. Annals of tourism research, 35(2), 316-337.

Chang, J. C. (2011). The role of tourism in sustainable rural development: A multiple case study in rural Taiwan (Doctoral dissertation, University of Birmingham).

Shafaei, F., & Mohamed, B. (2015). A Stage-Based Model Development Study on Tourism Social Impact Assessment. International Journal of Scientific and Research Publication, 3(5), 279-284.

Singh, K., Gantait, A., Puri, G., & Swamy, A. G. (2016). Rural Tourism: Need, Scope and Challenges in Indian Context. Hospitality and Tourism: Challenges, Innovation, Practices and Product Development.

Singla, M. (2014). A Case Study on Socio-cultural Impacts of Tourism in the city of Jaipur, Rajasthan: India. Journal of Business Management & Social Sciences Research, 3(2), 22-30.

Taghdisi, A., Taghvaei, M., Piri, S. (2012). Analytic attitude Host Community Social effects - cultural tourism Dalahoo Township. Spatial Planning, 2(1), 121-140. (in Persian).

Uysal, M., Sirgy, M. J., Woo, E., & Kim, H. L. (2016). Quality of life (QOL) and well-being research in tourism. Tourism Management, 53, 244-261.