شناسایی و سنجش مطلوبیت پارکینگ‌های عمومی شهری با استفاده از مدل MARCOS (نمونه موردی: هسته مرکزی کلان‌شهر اهواز)

الموضوعات : فصلنامه آینده پژوهی شهری

علی زبیدی ¹ , عباس معروف نژاد ²

1 - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ماهشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماهشهر، ایران.
2 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد ماهشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ماهشهر، ایران.

تاريخ الإرسال : 27 السبت , ذو الحجة, 1444 تاريخ التأكيد : 11 الثلاثاء , ربيع الأول, 1445 تاريخ الإصدار : 09 الجمعة , جمادى الثانية, 1445

الکلمات المفتاحية: هسته مرکزی, کلان‌شهر اهواز, پارکینگ عمومی شهری, مدل مارکوس,

ملخص المقالة :

امروزه معضل کمبود محل توقف وسایل نقلیه به‌خصوص در مناطق مرکزی شهر، گریبان گیر اکثر شهرهای بزرگ شده است. نبود و یا کمبود پارکینگ‌های عمومی با توجه به توسعه روزافزون شهرها به افزایش ترافیک، ازدحام جمعیت، آلودگی، کاهش کیفیت زندگی شهری و... به‌ویژه در کلان‌شهرها منجر شده است. هدف این تحقیق در چارچوب رویکرد نظری حاکم و با استفاده از مدل مارکوس به ارزیابی بیست‌وشش پارکینگ عمومی هسته مرکزی منطقه 1 کلان‌شهر اهواز با با در نظر گرفتن هفت شاخص (مساحت، امکانات، دسترسی، امنیت، زیبایی، هزینه ورودی و نظافت) و بر اساس روش به‌صورت پیمایشی انجام‌شده است. جامعه آماری پژوهش، شهروندان استفاده‌کننده از پارکینگ‌های عمومی کلان‌شهر اهواز می‌باشد، حجم نمونه از طریق روش KMO و بارتلت 111 نفر در نظر گرفته‌شده است، برای پایایی پرسشنامه که به‌دقت و اعتمادپذیری و ثبات نتایج اشاره می‌کند از ضریب آلفای کرونباخ که مقدار آن 0.861 محاسبه‌شده است. از نظر نوآوری، در این پژوهش در ارزیابی شاخص‌ها سعی شده به نسبت پژوهش‌های پیشین که کمتر موردتوجه واقع‌شده، این پژوهش بدان‌ها به دید عمیق‌تری نگاه کرده است؛ زیرا قابلیت تأثیرگذاری و اثربخشی هریک از شاخص‌های پژوهش در محدوده موردمطالعه از نظر ظرفیت، مکان و طرز تفکر و برخورد مخاطبان و نظارت مسئولین بر آن، متغیر بوده است. همچنین با استفاده یکی از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره که در 5 سال اخیر مطرح‌شده (روش مارکوس) به تبیین و ارزیابی داده‌های تحقیق پرداخته‌شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد: از 26 پارکینگ عمومی در محدوده موردمطالعه، پارکینگ‌های طبقاتی کارون، رفاه، شهید فهمیده، نخل، شاهد و... به ترتیب با ارزش کمی؛ 91.37، 89.45، 87.20، 86.16 و 85.74 از حیث هفت شاخص موردبررسی در جایگاه اول تا پنجم قرار دارند.

المصادر:

• آروین، محمدرضا. فرح‌پور، مهدی و سمیرا قیاسی (1396)، مکانیابی بهینه پارکینگ های عمومی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مرتبی AHP در محیط GIS مطالعه موردی: شهر رامسر،کنگره بین‌المللی علوم و مهندسی، تهران، اسفندماه.


• آروین، محمود. فرهادی‌خواه، حسین. پوراحمد، احمد و الیاس منیری (1397)، ارزیابی شاخص‌های زیست‌پذیری شهری بر اساس ادراک ساکنان شهراهواز، فصل‌نامه دانش شهرسازی، سال دوم، شماره 2، صص 17-1. https://doi.org/10.22124/upk.2018.8718.1003


• امانپور، سعید. سلیمانی‌مقدم، پرویز . ظریفی، فرشته و کوکب‌ظریفی (1394)، مطالعه وضعیت موجود و برآورد پارکینگ مورد نیاز شهر اهواز تا افق 1405در منطقه یک، کنفرانس بین المللی پژوهشهای نوین در عمران، معماری و شهرسازی، 5آذر، تهران.


• جوانشیر، حسین و فاطمه قدیمی (1398)، استفاده از روش AHP در مکان‌یابی پارکینگ‌های همسطح در محیط‌شهری مطالعه موردی: اردبیل، نهمین همایش مهندسی حمل ونقل و ترافیک، تهران، اردیبهشت ماه.


• حاجی‌حسینلو، منصور و اسماعیل بلال (1390)، مطالعه تاثیر پارکینگ‌های حاشیه‌ای در ترافیک معابر اصلی درون شهری در محیط AIMSUN، فصل‌نامه مطالعات ترافیک، سال ششم، دوره20، صص 12-1. https://www.sid.ir/paper/154244/fa


• حمیدی‌پور، زینب. رستگاران، افسانه. سواری، منصور. سیاحی، عاشور. و پوریا مرادی (1396)، گزیده اطلاعات مناطق، نواحی و محلات شهراهواز، انتشارات شهرداری کلان‌شهر اهواز، چاپ اول.


• درگاهی، محمدمهدی. رضویان، محمدتقی. محمدامین هونکزهی (1395)، کاهش اثرات حمل ونقل بر سازمان فضایی شهر با بهره‌گیری از توسعه مبتنی برحمل و نقل(TOD)، فصل‌نامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال نهم، شماره1، صص 38-19. https://dorl.net/dor/20.1001.1.66972251.1395.9.1.2.9


• دلایی‌میلان، ابراهیم و رضا خیرالدین (1396)، سنجش عدالت‌فضایی دربستر نظام حمل ونقل عمومی با مدل تحلیل شبکه‌ای در مناطق2، 3، 4 و5 شهر تهران، فصل‌نامه نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال نهم، شماره3، صص 39-19. https://geography.garmsar.iau.ir/article_536480.html


• دهقانپور، علیرضا. دانایی، حمید و حجت رضایی (1397)، مکان‌یابی محل‌های مناسب جهت احداث پارکینگ‌های عمومی با استفاده از تحلیل سلسله‌مراتبی در بافت قدیم شهریزد، فصل‌نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه ای، سال هشتم، شماره4، صص 333-323. https://www.jgeoqeshm.ir/article_81422.html


• رشیدی‌فر، نعمت‌الله (1398)، بررسی وارزیابی وضعیت شبکۀ حمل ونقل بخش مرکزی شهر و ارائه الگوی مطلوب نمونه موردی دهدشت استان کهگلویه و بویراحمد، فصل‌نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، سال یازدهم، شماره 39، صص176-159. https://zagros.borujerd.iau.ir/article_667126.html


• سرور، رحیم و ایرج یحیی‌پور (1393)، مکان‌یابی بهینه پارکینگ‌های طبقاتی بر اساس مدل تحلیل سلسه مراتبی(AHP) و منطق بولین در منطقه15 شهرداری تهران، فصل‌نامه اطلاعات جغرافیایی(سپهر)، سال بیست وسوم، شماره 1، صص 88-80. https://www.sepehr.org/article_13033.html


• سقایی، محسن. صادقی، زهره و توفیق شیرین (1395)، بررسی‌محدوده‌های مناسب احداث پارکینگ در راستای کاهش ترافیک شهری در مناطق1و3 شهر اصفهان، فصل‌نامه تحقیقات جغرافیایی، سال سی ویکم، شماره 1، صص 83-66. http://georesearch.ir/article-1-73-fa.html


• طالبی، رضا (1389)، مکان‌گزینی بهینه پارکینگ‌های طبقاتی شهرتهران مطالعه‌موردی: منطقه هفت شهرداری تهران، فصل‌نامه مدیریت ‌شهری، سال هشتم، شماره 26، صص 132-119. https://www.sid.ir/paper/92186/fa


• غضنفرپور، حسین. آقاعلیخانی، مرضیه. افشارمنش، حمیده و آیلا قلی‌زاده (1394)، نیازسنجی پارکینگ‌های عمومی در مناطق شهری با استفاده از مدل‌های ریاضی و آماری مورد شناسی: کرمان، فصل‌نامه جغرافیا و آمایش شهری، سال پنجم، شماره 14، صص 138-123. https://doi.org/10.22111/gaij.2015.1917


• قنبری، حسین. نوبخت‌حقیقی، شهاب و مریم محمدی (1396)، مکان‌یابی پارکینگ‌های طبقاتی در شهر رشت، دو فصل‌نامه بوم‌شناسی شهری، سال هشتم، شماره 1، صص 62-41. https://grup.journals.pnu.ac.ir/article_3777.html


• کریمی، وحید. عبادی، حمید و سلمان احمدی (1387)، مدل‌سازی مکان‌یابی پارکینگ‌های عمومی با استفاده از GIS با تاکید بر مقایسه روش‌های وزن‌دهی و تلفیق لایه‌ها، مجله دانشکده فنی دانشگاه تبریز، سال سی وهشتم، شماره 3، صص 21-11. https://www.sid.ir/paper/43814/fa


• گزارش مطالعات جامع حمل و نقل شهری اهواز. (1397)، کتابچه چهارم، مطالعات پارکینگ، شهرداری کلان‌شهر اهواز.


• گلستان‌نژاد، ابوالقاسم (1392)، آمارنامه شهر اصفهان، شهرداری اصفهان، معاونت برنامه‌ریزی، پژوهش وفن‌آوری اطلاعات، مدیریت برنامه‌ریزی و بودجه، اداره آمار و تحلیل اطلاعات، چاپ اول.


• گیوه‌چی، سعید. حکمت‌نیا، حسن و ساجد رضازاده (1395)، تحلیل تاثیر بهره‌برداری از معادن در حمل و نقل شهری نمونه موردی: شهرزرند، فصل نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری چشم انداز زاگرس، سال هشتم، شماره 27، صص 154-141. https://zagros.borujerd.iau.ir/article_521400.html


• لطفی، کورش. توحیدی‌پور، نفیسه و آرزو ابریشم‌کار(1396)، تحلیلی برمکان‌یابی پارکینگ‌های عمومی در منطقه 1 شهر اهواز، کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و شهرسازی ایران معاصر، 25 مرداد، تهران، صص 19-1.


• ملکی، سعید و مهیار سجادیان (1395)، تبیین چالش‌های استقرارسامانه حمل و نقل هوشمند(ITS) در راه‌های روستایی کشور به منظور کاهش تصادفات، فصل‌نامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، سال هشتم، شماره 28، صص 151-131. https://zagros.borujerd.iau.ir/article_527545.html


• واعظی، موسی. اسمعیلی، اکبر. احمدی، توحید و هابیل خرمی (1397)، مکان‌یابی و بررسی نقش عملکردی توقفگاه‌ها و پارکینگ‌های چندمنظوره پارک سوار در شهر شیراز، فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای، سال سوم، شماره4، صص 99-131. https://doi.org/10.22054/urdp.2018.20896.1063


• یغفوری، حسین. فتوحی، صمد و نجمه مسجدی (1395)، بررسی توزیع فضایی- مکانی پارکینگ‌های عمومی و مکانیابی بهینه آن موردی: منطقه2 و 8 شهرداری شیراز، فصل‌نامه پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال هفتم، شماره 24، صص 190-173. https://www.sid.ir/paper/220241/fa


• Bednarik, M., Magulova, B., Matys, M,. & Marschalko, M. (2010). Landslide susceptibility assessment of the Kral ovany–Liptovsky Mikulas Railway Case Study, Journal of Physics and Chemistry of the Earth, (35)3-5, pp, 162-171. https://doi.org/10.1016/j.pce.2009.12.002


• Caicedo, F. (2010), Real-time parking information management to reduce search time vehicle displacement and emissions, Transportation Research, Part D 15, pp, 228–234. https://doi.org/10.1016/j.trd.2010.02.008


• Rodier, C. J., & Shaheen, S. A. (2010). Transit-based smart parking: An evaluation of the San Francisco Bay area field test. Transportation Research Part C: Emerging Technologies, 18(2), 225–233. doi: 10.1016/j.trc.2009.07.002


• Stević, Ž., Pamučar, D., Puška, A., & Chatterjee, P. (2020). Sustainable supplier selection in healthcare industries using a new MCDM method: Measurement of alternatives and ranking according to COmpromise solution (MARCOS). Ind. Eng., 140, 106231. https://doi.org/10.1016/j.cie.2019.106231


• Tiexin, C., Miaomiao, T., & Ze, M. (2012). The Model of Parking Demand Forecast for the Urban CCD. Energy Procedia, 16, 1393–1400. doi: 10.1016/j.egypro.2012.01.221


• Wang, R., & Yuan, Q. (2013). Parking practices and policies under rapid motorization: The case of China. Transport Policy, 30, 109–116. doi: 10.1016/j.tranpol.2013.08.006


• Zakeriyan, M., Mousavi, M. N., & Baqeri Kashkouli, A. (2000). Analysis of population distribution and services in urban neighborhoods of Meybod from the perspective of sustainable development. The journal of research and urban planning, 1(2), 61-84. https://www.sid.ir/fA/Journal/ViewPaper.aspx?id=188938 [In Persian]


• Zhang, X., Huang, H.-J., & Zhang, H. M. (2008). Integrated daily commuting patterns and optimal road tolls and parking fees in a linear city. Transportation Research Part B: Methodological, 42(1), 38–56. https://doi.org/10.1016/j.trb.2007.06.001