قصیدۀ ایوان مداین خاقانی با رویکرد بینامتنیت بینانشانه‌ای و درون‌نشانه‌ای
الموضوعات : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
حمیدرضا انصاری
1
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران)
علی عشقی سردهی
2
(استادیار زبان و ادبیات فارسی واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.)
ابوالقاسم امیر احمدی
3
(استادیار زبان و ادبیات فارسی واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.)
الکلمات المفتاحية: خاقانی, ایوان مداین, بینامتنیت, درون‌نشانه‌ای, بینانشانه‌ای,
ملخص المقالة :
بینامتنیت یکی از نظریات مطرح در حوزۀ مطالعات ادبی و هنری است که به بررسی روابط متون با یکدیگر می‌پردازد. از آن‌جا که شعر فارسی در دوره‌های مختلف حیات خود همواره پیوندی عمیق و ناگسستنی با آثار پیشین در حوزه‌های گوناگون فکر و اندیشۀ بشری داشته، زمینۀ مطالعات بینامتنی دربارۀ آن بسیارگسترده است. خاقانی شروانی (520-595هـ.ق) شاعری بزرگ و دارای سبک شخصی است که از بن‌مایه‌های متنوّعی در شعرش استفاده کرده و این موضوع شعر او را به دایرﺓالمعارفی تبدیل کرده است که رابطۀ عمیق و گستردۀ بینامتنی با متون گوناگون گذشته پیدا می‌کند. از همین‌رو در این مقاله تلاش شده است تا قصیدۀ معروف و ماندگار "ایوان مداین" وی با توجّه به ماهیّت دوسویه‌ای که دارد؛ ـ بدین‌معنی که از یک طرف متأثّر از نشانۀ غیرکلامی بنای با عظمت طاق کسری است و از طرف دیگر تا حدّی متأثّر از آثاری است که پیشینیان در اثر مشاهدۀ این بنای شکوه‌مند تاریخی آفریده‌اند ـ بر اساس نظریّۀ "بینامتنیت" با تأکید بر بینامتنیت بینانشانه‌ای و بینامتنیت درون‌نشانه‌ای مورد بررسی قرار گیرد.
