مقایسه تطبیقی روش های استخراج پرس سرد، گرم و روش اولتراسونيك بر ویژگی های فیزیکوشیمیایی و پایداری اکسیداتیو روغن دانه کدو حلوایی
الموضوعات :پانیذ کمالى 1 , مهرداد قوامى 2
1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه علوم و صنایع غذایی، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - استاد، گروه علوم و صنایع غذایی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: روغن دانه کدو حلوایی, روش پرس سرد, روش پرس گرم, اولتراسونیک.,
ملخص المقالة :
هدف از این تحقیق بررسی اثرات تطبیقی روش های استخراج پرس گرم، پرس سرد و همچنین اولتراسونیک بر روی خصوصیات روغن استخراج شده و انتخاب شرایط بهینه استخراج روغن دانه کدو حلوایی می باشد. برای این منظور پرس سرد، پرس گرم، فشار اولتراسونیک برای استخراج روغن دانه کدو حلوایی استفاده شد. آزمون های پس از استخراج روغن دانه کدو حلوایی شامل ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﺴﺖ، عدد اسیدی، ﻋﺪد ﭘراﮐﺴﯿﺪ، پایداری اکسیداتیو، تعیین رسوب گرانروی ارزیابی شد. کلیه آزمون ها در سه تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های حاصل از آزمایش با استفاده از نرم افزار آماری Minitab 17.2 و بر اساس آنالیز واریانس یکطرفه (ANOVA) در سطح احتمال 05/0 =α آنالیز گردید. نتایج نشان داد که در تیمارهای روغن دانه کدو حلوایی با روش پرس سرد با افزایش میزان فشار پرس و زمان استخراج اختلاف معنی داری در شاخص های ﺿﺮﯾﺐ ﺷﮑﺴﺖ، عدد اسیدی، ﻋﺪد ﭘراﮐﺴﯿﺪ، پایداری اکسیداتیو، تعیین رسوب و گرانروی تیمارهای روغن دانه کدو حلوایی مشاهده نشد تنها در فشار پرس20 مگاپاسگال به مدت 20 دقیقه اختلاف معنی داری مشاهده شد(05/0 ≥p). در روش پرس گرم نیز با افزایش درجه حرارت و فشار پرس و همچنین زمان استخراج شاخص اسیدی، عدد پراکسید، میزان رسوب و گرانروی افزایش و پایداری اکسیداتیو روغن دانه کدو حلوایی کاهش یافت. در روش اولتراسونیک نیز تیمارهای روغن دانه کدو حلوایی در توان های 600 و 800 وات اختلاف معنی داری با تیمارهای روغن دانه کدو حلوایی استخراج شده با روش پرس سرد وجود نداشت(05/0 ≥p). اما در توان 1000 وات با روش اولتراسونیک نیز تغییرات مشابه با روش پرس گرم بود (05/0 ≥p).
1. آزاد مرد دمیرچی، ص. 1389. روغن ها و چربی های خوراکی، شیمی و تجزیه انتشارات عمیدی تبریز.
2. آگاه ف، عین افشار س، احمدزاده قویدل ر، محمدزاده ج. بررسی تاثیر استخراج آنزیمی-آبی بر راندمان استخراج روغن و میزان پروتئین کنجاله. مجله نوآوری در علوم و فناوری غذایی. 1392؛ 37-32.
3. آمارنامه وزارت کشاورزی، 1400. ناشر مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت جهاد کشاورزی.
4. بصیری ش، فخری ش، کدخدایی ر، فرهوش ر. بررسی تاثیر امواج فراصوت و روش های پیش فراوری بر استخراج از هسته انار، مجله علوم و صنایع غذایی. 1390؛ 8(31): 122-115.
5. حبیبی نوده ف، آزادمرد دمیرچی ص، حصاری ج، فتحی آچاچلویی ب، احمدی ع. تاثیر تیمار دانه کلزا با مایکروویو بر کیفیت روغن استخراجی. مجله پژوهش های صنایع غذایی. 1389؛ 3(1): 29-19.
6. ذوالفقاری ب، یکدانه ا. پیشرفت های اخیر در زمینه روش های استخراج ترکیب های گیاهی. فصلنامه داروهای گیاهی . 1388؛ 1(1): 55-51.
7. سحري م. ع، رجايي ا، برزگر م. روغن بذر چای و کنجد در نگهداری روغن آفتابگردان. فصلنامه علوم و صنایع غذایی ایران، 1384؛ 2(4): 70-61.
8. شهسواری ن، برزگر م، سحری م ع، نقدی بادی ح. بررسی فعالیت آنتی اکسیدانی اسانس گیاه آویشن شیرازی (Zataria multiflora) در روغن سویا. فصلنامه گیاهان دارویی. 1387؛ 7(4): 68-56.
9. صمدلوئی، ح، عزیزی م، برزگر م. اثر آنتی اکسیدانی ترکیبات فنولیک هسته انار بر روغن سویا. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی. 1386؛ 14(4): 56 -50.
10. فرح زاده ح، قربانی ا، هاشمی ح، موهبت ل، نیک آیین م، حسن زاده ا، یاحی م، صمدانیان ف، جابری ح. اندازه گیری شاخص های فساد روغن مصرفی قنادی ها و اغذیه فروشی¬های شهرستان برخوار و میمه استان اصفهان در سال 1387. مجله تحقیقات نظام سلامت. 1389؛ 6(4): 317-308.
11. فیاض مهر ب، آصفی ن. تاثیر امواج فراصوت بر مقدار و ظرفیت آنتی اکسیدانی لیکوپن استخراج شده از تفاله گوجه فرنگی. نشریه پژوهش های صنایع غذایی. 1391؛ 22(3): 248-241.
12. گلزاری م، راحمی م، حسنی د، وحدتی ک، محمدی ن. بررسی میزان پروتئین،روغن و اسیدهای چرب برخی از ارقام گردو (Juglans regia L.) و تاثیر دانه گرده بر برخی خصوصیات آن. فصلنامه علوم و صنایع غذایی. 1392؛ 10(38): 30-21.
13. گلی، ا .ح . 1382. استخراج ترکیبات فنولیک از پوست سبز پسته و اثر آنتی اکسیدانی آن در روغن سویا. پایان نامه کارشناسی ارشد علوم و صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، 118ص.
14. موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران.1383. روغن ها و چربي هاي خوراكي – تعيين رسوب (لرد) در روغن ها و چربي هاي خام – روش جانبی مرکز استاندارد ملی ایران، شماره 7411.
15. Adhikari P, Zhua X. M, Gautama A, Jung-Ah Sh, Jiang-Ning H, Jeung-Hee L, Casimir C. A, Leea K.T. Scaled-up production of zero-trans margarine fat using pine nut oil and palm stearin. Food Chemistry. 2010; 119: 1332–1338.
16.Albu S, Joyce E, ,Paniwnyk L, Lorimer J. P, Mason TJ. Potential for the use of ultrasound in the extraction of antioxidants from Rosmarinus officinalis for the food and pharmaceutical industry. Ultrasonics Sonochemistry. 2004; 11:261-265.
17.Babayi H, Kolo I, Okogun J, Ijah U. The antimicrobial activities of methanolic extracts of Eucalyptus camaldulensis and Terminalia catappa against some pathogenic microorganisms. Pharmacology & Pharmacy. 2004;16(2):106-111.
18. Bardaa S, Halima N. B, Aloui F, Mansour R. B, Jabeur H, Bouaziz M, Sahnoun Z. Oil from pumpkin (Cucurbita pepo L.) seeds: evaluation of its functional properties on wound healing in rats. Lipids in Health and Disease. 2016; 15:73-79.
19. Barreira J, Ferreira I, Oliveira M, Pereira J. Anitoxtioxidant activity and bioactive commercial almond cultivars. Food and Chemical Toxicology. 2008; 46:2230-2235.
20.Benedito J, Mulet A, Ve lasco J, Dobarganes M. C. Ultrasonic assessment of oil quality during frying.Journal of Agricultural and Food Chemistry. 2002; 50(16):4531-4536.
21.Bimark A, Rahman R, SaleenaTaip F, Adzahan N. M, IslamSarker Z, Ganjloo A. Ultrasound-assisted extraction of valuable compounds from winter melon (Benincasa hispida)seeds.International Food Research Journal. 2013;20(1):331-338.
22.Daudt R. M, Sinrod A. J. G, Avena-Bustillos R. J, Külkamp-Guerreiro I. C, Marczak L. D. F, McHugh T. H. Development of edible films based on Brazilian pine seed (Araucaria angustifolia) flour reinforced with husk powder, Food Hydrocolloids. 2017;71: 60–67.
23. Deepak M, Z. F. Bhat, Sunil K. Pine needles (Cedrus deodara (Roxb.) Loud.) extract as a novel preservative in cheese, Food Packaging and Shelf Life. 2016; 7:20-25.
24.Dolatwoski Z. J, Stadnik J, D. Stasiak. Applications of ultrasound in food technology. ACTA Scientiarum Polonorum Technologia Alimentrai. 2007; 6(3):89-99.
25.Huang W.W, Wang W, Li J. L, Li Z. H. Study on the preparation process of rice bran oil
by ultrasonic enzymatic extraction. Advance Journal of Food Science and Technology. 2013; 5(2):213-216.
26.Jafari M, Goli S. A. M, Rahimmalek M. The chemical composition of the seeds of Iranian pumpkin cultivars and physicochemical characteristics of the oil extract, European Journal of Lipid Science and Technology. 2012;114: 161–167.
27.Li Y, Jiang L, Sui X, Qi B, Han, Z. The study of ultrasonic-assisted aqueous enzymatic extraction of oil from peanut by response surface method. Advanced in Control Engineering and Information Science. 2011;15:4653-4660.
28.Mason T. J, Danimnyk L. J, Lorimer, J. P. The use of ultrasound in food technology.Ultrasonic Sonochemist. 1996; 3:5253-5260.
29.Murkovic M, Piironen V, Lampi A. M, Kraushofer T, Sontag G. Changes in chemical composition of pumpkin seeds during the roasting process for production of pumpkin seed oil (Part 1: Non-volatile compounds). Food Chemistry. 2004; 84: 359–365.
30. Sidek H. A. A, Chow S. P, Shaari A. H, Senin H. B. Ultrasonic studies of Palm oil and other vegetable oils. ELAEIS. 1996; 8(1).37-44.
31. Wang G. L, Ma C. G, Wang D. Z, Ma BL. Extraction of pine nut oil and analysis of its physicochemical properties. China Oils and Fats. 2010; 35(2):69-71. 32.Zhang Y, Chen X. Q. Technology for supercritical CO2 extraction of Korean pine nut oil and analysis of the fatty acids Transactions of the Chinese Society of Agricultural Engineering. (Transactions of the CSAE). 2007; 23(12):269-272.
33.Zhang Q. A, Zhang Z. Q, Yue X. F, Fan X. H, Chen S. F. Response surface optimization of ultrasound-assisted oil extraction from autoclaved almond powder. Food Chemistry. 2009; 116:513-518.
34. Zheng M, Sun K. Investigation of the effects of ultrasound on vegetal tissues during solvent extraction, Ultrasonics Sonochemistry. 2006; 8:137-142.
