گفتمان‌های فکری عصر ابن بابویه و اندیشۀ غیبت: بازخوانی کتاب کمال الدین و تمام النعمة
الموضوعات :
علی ثقفیان
1
(دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)
حسین شجاعی
2
(دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تهران، تهران، ایران.)
الکلمات المفتاحية: مهدویت, شیخ صدوق, دورۀ حیرت, تاریخ غیبت کبریٰ,
ملخص المقالة :
عصر ابن بابویه از دوره‌های پرالتهاب در تاریخ مذهب شیعۀ امامیه به‌حساب می‌آید. خروج امام از دسترس مستقیم در کنار تردیدافکنی دیگر فرقْ مردم را با حیرتی فراگیر مواجه کرد. در چنین وضعیتی ابن بابویه با نگارش کتاب کمال الدین تلاش نمود مهم‌ترین چالش‌های گفتمانی عصر خویش را که موجب شکل‌گیری حیرتی گسترده پیرامون امام عصر (ع) شده بود بررسی کند. به دلیل عدم انعکاس مستقیم این گفتمان‌ها در آثار تاریخی مختلف، لازم است با تحلیل و دسته‌بندی داده‌های مندرج در کتاب کمال الدین، مهم‌ترین جریان‌های فکری شیعیان دورۀ حیرت و چالش‌های گفتمانی ایشان را بازشناسیم. به نظر می‌رسد ابن بابویه خود را با سه مسئلۀ اصلیِ اثبات وجود حجت الٰهی و تعیّن یافتنش در فرزند امام عسکری (ع)، غیبت امام و عدم تنافی آن با شئون امامت، و طول عمر امام روبه‌رو می‌دیده است. مطالعۀ پیش‌رو برای آزمون همین فرضیه صورت می‌گیرد. می‌خواهیم دریابیم هریک از این قبیل مسائل از جانب کدام دسته از مخالفان مطرح می‌شده، و پاسخ‌های ابن بابویه در مقام رویارویی با هرکدام چه بوده است.
_||_
