تحول معنای واژۀ اَهْل از دورۀ پیشااسلامی تا عصر نزول قرآن کریم

الموضوعات :

سید حسین موسوی دره بیدی ¹ , امیر احمد نژاد ²

1 - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
2 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

تاريخ الإرسال : 14 الثلاثاء , ذو الحجة, 1438 تاريخ التأكيد : 05 الثلاثاء , ذو الحجة, 1440 تاريخ الإصدار : 22 الجمعة , ذو الحجة, 1440

الکلمات المفتاحية: ترجمۀ قرآن, اهل کتاب, اهل, آل, اهل الذکر, اهل بیت,

ملخص المقالة :

مطالعۀ تحول معنایی واژگان قرآن از عصر پیش از نزول تا ادوار بعد یک ضرورت است و فهم‌صحیح معنای آیات بدون آن میسر نیست. از جملۀ مؤلفه‌‌های تأثیرگذار در معنای واژگان، روابط آنها با همدیگر در متن، به‌ویژه رابطۀ هم‌نشینی کلمات است. در این مطالعه به تبیین محور‌های هم‌نشینی اهل و مؤلفه‌‌های معنایی آن از دورۀ پیش از اسلام تا عصر نزول می‌پردازیم و می‌کوشیم نشان دهیم رابطۀ هم‌نشینی اهل و کاربست آن با ضمائر که در دورۀ پیش از اسلام مشاهده می‌شود به قرآن راه یافته، و همنشین‌‌های جدیدی نیز در عصر نزول به اهل افزوده شده که به توسعۀ کاربست‌‌های زبانی آن انجامیده است. واژۀ اهل فقط در قالب ترکیب اضافی در قرآن به‌کار رفته، و به لحاظ ساختار نحوی با اسم ظاهر و ضمیر هم‌نشین شده است. در میان اسم‌های ظاهر، واژۀ الکتاب و اسامی مکان بیش‌ترین هم‌نشینی را با اهل دارد؛ همچنان که اسامی پیامبران نیز، بیش‌ترین هم‌نشینی را همچون مرجع ضمائر متصل به اهل دارا است. همچنین، معنای اختصاص، تعلق و انس را در همۀ این همنشین‌ها می‌توان دید.