زیبایی‌شناسی تقابل‌های دوگانه در غزلیات عطّار
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
کلید واژه: علم بیان, زیبایی‌شناسی, بدیع, aesthetics, eloquence, تقابل‌های دوگانه, غزلیات عطّار, Double contrasts, Rhetorice, Attar''s sonnets,
چکیده مقاله :
گرچه زیبایی و زیبایی‌شناسی از روزگاران کهن با عناوین گوناگون، میان ملل مختلف مطرح بوده است، امّا پیشینة علمی آن به اوایل سدة هجدهم باز می‌گردد. با وجود ملاک‌های گوناگونِ زیبایی‌شناسی، اغلب زیبا‌شناسان بر زیبایی شعر به عنوان یک هنر متعالی هم عقیده‌اند. در این میان، غزلیات عطّار نیز از این قاعده مستثنی نیست و بخش عمده‌ای از زیبایی‌های آن در کاربرد هنری تقابل‌ها است. در تقابل کلماتی که از لحاظ مفهوم با هم در تناقض‌اند، ابزار زیبایی و معرفت قرار میگیرند. از اینرو میتوان تقابل‌های غزلهای عطّار را با تکیه بر اصول علم بیان و بدیع بررسی نمود. نتیجة این بحث نشان می‌دهد گسترده‌ترین نمایش تقابل‌های عطّار در علم بیان، در ساختار تشبیه نموده شده که دلیل آن ملموس و حسّی نمودن تجربه‌های عرفانی است و کمترین بسامد از آنِ استعاره است. در حوزة فنّ بدیع، گذشته از تضاد که بیشترین کاربرد را دارد، به جهت عرفانی بودن زبان عطار، پارادوکس هم مورد توجه او بوده است. در این میان، تلمیح نیز کمترین آن را دارد. دادههای پژوهش به شیوة کتابخانهای فراهم آمده و با روش تحلیلی و توصیفی پردازش شده است.
The aesthetics double contrasts in Attar''s sonnets Dr. Touraj Aghdaei* Razeie Shahrabadi** Abstrac Though, the aesthetics and beauty had existed with various title between different people, But its scientific history returns to early 18th century. despite various criterion aesthetics Most beautiful researchers agree on beauty of poem as great art. Attar''s sonnets isn’t Exemption from this rule. art usage contrasts constitute most Attar''s sonnets.in contrasts Contradictory words are doodad beauty and cognitionand. then we can assess Attar''s sonnets By eloquence & rhetorice. results of this article show that simile is the broadest arrangement In eloquence becuae Attar wants to show his gnostic experiecc and metaphor has less Frequency. in the realm of rhetorice, paradox has high frequency for his gnostic language. And allusion has less frequency in Attar''s sonnets, too. research data have been collected by Library style and have been processed by analytical and descriptive methods. Keywords Aesthetics, Double contrasts,Eloquence, Rhetorice, Attar''s sonnets. * Associate Professor, member of persion language and litreture, Islamin Azad university of Zanjan ** PHD student of persion language and litreture, Islamin Azad university of Zanjan
1ـ احمدی، بابک. حقیقت و زیبایی. تهران: مرکز، چاپ دوم، 1375.
2ـ اکبرزاده، هادی، «بدیع از دیدگاه زیبایی‌شناسی»، فصلنامه‌نامه پارسی، س10. ش2، 1384.
3ـ پرین، لارنس. درباره شعر. ترجمه فاطمه راکعی. تهران: اطلاعات، چاپ اول، 1373.
4ـ ثروتیان، بهروز. فن بیان در آفرینش خیال. تهران: امیرکبیر، چاپ اوّل، 1383.
5ـ جرجانی، عبدالقاهر. اسرار البلاغه. ترجمه جلیل تجلیل. تهران: دانشگاه تهران، چاپ سوم، 1370.
6ـ دانشور، سیمین. شناخت و تحسین هنر. تهران: پیشرو، چاپ اول، 1375.
7ـ دیچز، دیوید. شیوههای نقد ادبی. ترجمه محمد تقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی. تهران: علمیفرهنگی، چاپچهارم، 1373.
8ـ رجایی، محمد خلیل. معالم البلاغه. شیراز: مرکز نشر دانشگاه شیراز، چاپ پنجم، 1379.
9ـ رید، هربرت. هنر امروز. ترجمه سروش حبیبی. تهران: امیرکبیر، چاپ اول، 1353.
10ـ ستاری، جلال. رمز اندیشی و هنر قدسی. تهران: مرکز، چاپ اول، 1376.
11ـ ـــــ ، ـــــ . مدخلی بر رمزشناسی عرفانی. تهران: نشر مرکز، چاپ پنجم، 1392.
12ـ سوانه، پیر. مبانی زیبایی‌شناسی. ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: نشر ماهی، چاپ دوم، 1388.
13ـ شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. ادوار شعر فارسی (از مشروطیت تا سقوط سلطنت). تهران: سخن، چاپ سوم، 1380.
14ـ ــــــــــــ ، ــــــــ . زبور پارسی (نگاهی به زندگی و غزلهای عطار). تهران: آگاه، چاپ اول، 1378.
15ـ شمیسا، سیروس. معانی و بیان. ویرایش سوم، تهران: میترا، 1380.
16ـ صفوی، کورش. از زبان شناسی به ادبیات. تهران: سوره مهر، ج1، چاپ سوم، 1390.
17ـ عطار نیشابوری، فریدالدینمحمد. دیوان. به اهتمام و تصحیح محمد تقی تفضلی، تهران: علمیفرهنگی، چاپ سیزدهم، 1384.
18ـ عقدایی، تورج، «تقابل‌های دو گانه در غزلهای سعدی»، فصلنامه دهخدا، دوره4، شماره14، زمستان، 1391.
19ـ معین، محمد. فرهنگ معین. (6جلدی). تهران: امیرکبیر، چاپ بیست و ششم، 1388.
20ـ میرصادقی (ذوالقدر)، میمنت. واژنامه هنر شاعری (فرهنگ تفصیلی اصطلاحات فن شعر و سبک‌ها و مکتب‌های آن). تهران: کتاب مهناز، چاپ چهارم، 1385.
21ـ هاوکس، ترنس. استعاره. ترجمه فرزانه طاهری، تهران: نشر، چاپ سوم، ویراست سوم، 1377.
22ـ وحیدیان کامیار، تقی. بدیع از دیدگاه زیبایی‌شناسی. تهران: انتشارات دوستان، چاپ دوم، 1379.
23ـ یونگ، کارل گوستاو. جهاننگری. ترجمه جلال ستاری، تهران: توس، چاپ اول، 1372.
24- Guddon , J.A. A Dictionary of Literary Terms, Fourth Edition London. Penguin Books. 1999. p.82.
_||_