الگوی باغ ـ شهرها؛ راهکاری برای توسعه شهرهای کوچک در فضاهای روستایی (مورد روستا ـ شهر حویقِ تالش)
محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهری
محمد سلطانی
1
(
نویسندخ و مسئول مکاتبات
)
شهرام امیرانتخابی
2
(
ندارد
)
کلید واژه: شهری شدن, باغ شهرها, شهرهای کوچک, جلگه تالش و تغییر کاربری اراضی,
چکیده مقاله :
طی دو سده اخیر، جهان به سرعت در حال شهری شدن است. مهم‌ترین جنبه و پیامد این فرایند، گسترش فضایی و پیشروندگی فیزیکی شهرها به سوی فضاهای روستایی می‌باشد که با پیوستن روستاها به محدوده شهرها و تبدیل مراکز روستایی به شهرهای کوچک انجام می‌پذیرد. شهرهای کوچک اگر چه در آغاز جمعیت و محدوده اندکی دارند اما به سرعت به سوی اراضی کشاورزی و عرصه‌های روستایی پیرامون گسترش می‌یابند. در ایران نیز این روند از نیمه دوم سده بیستم آغاز شد و به سرعت بر تعداد شهرهای کشور و جمعیت شهر نشین اضافه شد و تعداد زیادی از روستاها یا به شهر تبدیل شدند و یا ضمیمه شهرهای بزرگ گردیدند. طی دهه اخیر، روند شتابان تبدیل روستاها به شهر، اگر چه با هدف بهره مندی روستاییان از خدمات شهری انجام پذیرفته است اما در مناطقی همچون جلگه‌های خزری، به تغییر کاربری اراضی کشاورزی و تخریب چشم اندازهای طبیعی منطقه منجر خواهد شد، به‌ویژه در مواردی که شهرهای تازه تأسیس از ترکیب چند روستا تشکیل شده‌اند، محدوده کم تراکم، نامتجانس و متخلخل آنها، در آینده‌ای نزدیک با ساخت و سازهای شهری پر خواهد شد! برای جلوگیری از این روند نگران‌کننده نمی‌توان یکسره برنامه تبدیل مراکز روستایی به شهرهای کوچک را کنار نهاده و آن را اقدامی بیهوده قلمداد نمود بلکه باید توسعه چنین شهرهایی را مطابق الگوهای فضایی و کارکردی متناسب با ناحیه پیش برد. مثلاً در منطقه خزری، الگوی باغ -شهرها می‌تواند، علاوه بر حفظ اراضی کشاورزی و چشم اندازهای روستایی و بهره مندی اهالی از خدمات و امکانات شهری، توانمندی‌های گردشگری حوزه‌های روستایی را نیز فعال نماید.
During the past two centuries, the world has rapidly become urban. The most important aspects and outcomes of this process is spatial development and physical extension of cities towards rural areas which is done through the joining of villages with cities and transferring rural centers into small towns. Although small cities start with a small population and range, but they rapidly take agricultural lands and rural areas. During the second half of the twentieth century, this process begun and quickly spread the number of cities, added to the urban population and many villages were converted to cities. During recent decade, the fast process of the conversion of villages into cities, resulted in the change of agricultural land use and the natural regional perspectives were degraded, although it was done with the aim of profiting rural from urban services, but in areas such as the Caspian plain; especially in cases where newly established cities are a combination of villages, the remaining population which is a range of low density, non-uniform and porous will be filled in the near future with constructions and urban instruments! To prevent this stressful process, the conversion program of centers into small rural cities can not be entirely taken for granted; but it should be considered in developing cities such as spatial and functional patterns suiting the development area. In the Caspian region, for example, tourism capabilities of rural areas could be activated, in addition to preserving agricultural lands and rural perspectives and taking use of the profits of urban services and facilities through the garden-city model.