ارزیابی میزان تحقق الگوی کاربری زمین در طرح‌های توسعه شهری و برنامه‌ریزی ارتقاء آن (مطالعه موردی شهر میرجاوه)
محورهای موضوعی : فصلنامه آینده پژوهی شهریمهران قاسمی 1 , غلامرضا میری 2
1 - گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ايران.
2 - گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ايران.
کلید واژه: برنامه‌ریزی, شهر, توسعه شهری, کاربری‌زمین, میرجاوه.,
چکیده مقاله :
رشد جمعیت شهرها و توزیع نامناسب خدمات و عدم مکان گزینی صحیح آن‌ها، از نتایج منفی افزایش جمعیت به شمار می‌رود. هدف اصلی از برنامه‌ریزی کاربری اراضی شهری، تأمین رفاه اجتماعی و اقتصادی شهروندان است؛ بنابراین، این پژوهش با هدف سنجش میزان الگوی کاربری اراضی و ارتقاء تحقق‌پذیری الگوی کاربری زمین در طرح جامع شهر میرجاوه صورت پذیرفت. سنجش میزان الگوی کاربری اراضی و ارتقاء تحقق‌پذیری الگوی کاربری زمین در طرح جامع شهر میرجاوه و روند تغییرات در ترکیب و میزان کاربری‌های مسکونی، حمل‌ونقل، آموزشی، درمانی و فرهنگی در شهر میرجاوه، در بازه زمانی (1388-1401) در مبحث اختصاص سرانه برای هر نفر و جامعه آماری در این تحقیق از مرکز آمار ایران تهیه شد. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل اطلاعات گردآوری‌شده در این پژوهش از نرم‌افزارهای همچون اکسل و (2019) AutoCAD استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد در طرح جامع شهر میرجاوه ترتیب سرانه اختصاص زمین به ازای هر نفر در مترمربع برای کاربری‌های مسکونی 51/50 مترمربع، حمل‌ونقل 29/25 مترمربع، آموزشی 54/2 مترمربع، درمانی 02/2 مترمربع و فرهنگی 23/1 مترمربع در سال 1388 بوده است. نتایج این تحقیق نشان داد که افزایش سرانه اختصاص زمین به ترتیب برای کاربری مسکونی با 57/91 مترمربع، حمل‌ونقل 71/50 مترمربع و آموزشی 76/2 مترمربع بوده است که در بخش کاربری درمانی با کاهش 02/2 مترمربع و فرهنگی 18/0 مترمربع سرانه روبه‌رو می‌باشد. این نتایج نشان‌دهنده عدم تحقق میزان کاربری پیشنهادی در سال 1388 را نشان می‌دهد. با استفاده از اطلاعات ارائه‌شده در این تحقیق می‌توان طرح‌های آتی را از نظر توجه به هر یک از شاخص‌ها و زیر شاخص‌ها توسعه اراضی شهری محاسبه نمود و بدین ترتیب می‌توان نقاط قوت و ضعف طرح‌ها را در اجرایی نمودن اهداف سنجید.
The population growth of cities, coupled with inadequate distribution of services and improper location selection, is one of the negative outcomes of population increase. The primary goal of urban land-use planning is to provide social and economic welfare for citizens. Therefore, this study aims to assess the land-use pattern and improve the implementation of land-use patterns in the comprehensive plan of Mirjaveh city, and to analyze the changes in the composition and amount of residential, transportation, educational, healthcare, and cultural land use in Mirjaveh city over the period of 2009-2023 in terms of per capita allocation. Excel and AutoCAD 2019 were used for data analysis in this study. In the comprehensive plan of Mirjaveh city, the per capita land allocation order for residential land use was 51.50 square meters, 29.25 square meters for transportation land use, 54.2 square meters for educational land use, 2.2 square meters for healthcare land use, and 23.1 square meters for cultural land use in 1388. The results show an increase in per capita land allocation for residential land use with 57.91 square meters, transportation land use with 71.50 square meters, and educational land use with 76.2 square meters, while the per capita allocation for healthcare land use decreased by 2.2 square meters and cultural land use decreased by 18.0 square meters. These results demonstrate the failure to achieve the proposed land-use allocation in 2009. Using the information presented in this study, future plans can be developed by calculating urban land development with regard to each of the indices and sub-indices. This can help identify the strengths and weaknesses of plans in achieving their goals.
منابع
ابراهیمی بوزانی، مهدی. مختاری ملک‌آبادی، رضا، کریمی میرآبادی، ناصر. (1401). تحلیلی بر میزان تحقق پذیری کاربری اراضی شهری در طرح‌های جامع شهرهای کوچک (مورد مطالعه شهر عسگران). مطالعات مدیریت شهری، 13(48), 1-12.
احمدیان، رضا و عبداله، بهار. (1396). معرفی روشهای طبقه‌بندی کاربری اراضی در برنامه‌ریزی منطقه‌ای و ارائه الگوی مناسب ایران. مطالعات مدیریت شهری، 9(30), 35-47.
حاتمی، داود، عربی، زهرا، رحمانی، اسماعیل. (1393). تحلیل و ارزیابی وضعیت کاربری اراضی شهری در محله 50 شهر زاهدان، ششمین کنفرانس ملی برنامه ریزی و مدیریت شهری با تاکید بر مؤلفه‌های شهر اسلامی، مشهد.
حسینی، فرزانه، سادات، کریمی، آرام. (1400). بررسی نحوه توزیع عوامل کاربری اراضی شهری در طرح‌های توسعه شهری از منظر عدالت اجتماعی. انسان و محیط زیست، 19(4)، 123-140.
سعید نیا، احمد (1399). کاربری زمین شهری. چاپ اول. کتاب سبز. تهران.
سلطانی، عباس (1398). برنامه ریزی و کاربری زمین شهری. انتشارات دانشگاه شیراز.
سنجری، احمدرضا. (1388)، روشهای تحقیق در مدیریت، انتشارات عابد، تهران، 668 ص.
مرکز آمار ایران، سرشماری عمومی نفوس و مسکن، 1390
مهندسین مشاور شهرسازان و برنامه ریزان پیشتاز. (1388). طرح توسعه و عمران (جامع) شهر میرجاوه.
مهندسین مشاور شهرسازان و برنامه ریزان پیشتاز. (1389). طرح توسعه و عمران (جامع) شهر میرجاوه.
References:
Ahmadian, R., & Abdollah, B. (2017). Introducing the land use classification methods in Regional Planning and presentation of an appropriate pattern for Iran. Urban Management Studies, 9(30), 35-47. https://ums.srbiau.ac.ir/article_10857.html?lang=fa. [In Persian].
Consulting engineers, leading urban planners and planners. (2003). Development and construction (comprehensive) plan of Mirjaveh city. [In Persian].
Consulting engineers, leading urban planners and planners. (2004). Development and construction (comprehensive) plan of Mirjaveh city. [In Persian].
Dai, F. C., Lee, C. F., & Zhang, X. H. (2001). GIS-based geo-environmental evaluation for urban land-use planning: a case study. Engineering geology, 61(4), 257-271. https://doi.org/10.1016/S0013-7952(01)00028-X.
Ebrahimi Boozani, M., mokhtary, R., & Karimi, N. (2022). An Analysis of the Feasibility of Urban Land Use in Comprehensive plans of small cities (Case Study of Asgaran City). Urban Management Studies, 13(48), 1-12. doi: 10.30495/ums.2022.19612. [In Persian].
Guzman, L. A., Escobar, F., Peña, J., & Cardona, R. (2020). A cellular automata-based land-use model as an integrated spatial decision support system for urban planning in developing cities: The case of the Bogotá region. Land use policy, 92, 104445. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2019.104445.
Hatami, Dawood, Arabi, Zahra, Rahmani, Ismail. (2013). Analysis and evaluation of the urban land use situation in neighborhood 50 of Zahedan city, the 6th National Conference on Urban Planning and Management with an emphasis on the components of the Islamic city, Mashhad. https://civilica.com/doc/349492/certificate/print/.[In Persian]
Hosseini Jonbazi, F.S. and Karimi, A., 2021. Investigating the Distribution of Urban Land Use in Urban Development Projects in Terms of Social Justice (Case Study: Sabzevar City). Human & Environment, 19(4), pp.123-140. https://journals.srbiau.ac.ir/article_10983.html?lang=en. [In Persian]
Iran Statistics Center, Population and Housing Census, 2005. [In Persian].
Kalfas, D., Kalogiannidis, S., Chatzitheodoridis, F., & Toska, E. (2023). Urbanization and Land Use Planning for Achieving the Sustainable Development Goals (SDGs): A Case Study of Greece. Urban Science, 7(2), 43. https://doi.org/10.3390/urbansci7020043.
Long, Y., Han, H., Lai, S. K., Jia, Z., Li, W., & Hsu, W. (2020). Evaluation of urban planning implementation from spatial dimension: An analytical framework for Chinese cities and case study of Beijing. Habitat International, 101, 102197. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2020.102197.
Nuissl, H., & Siedentop, S. (2021). Urbanization and land use change. In Sustainable Land Management in a European Context (pp. 75-99). Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-50841-8_5.
Saeed Nia, Ahmed (2019). Urban land use. First Edition. Green book. Tehran. [In Persian]
Senjari, Ahmadreza. (2003), research methods in management, Abid Publications, Tehran, 668 p. [In Persian]
Soltani, Abbas (2018). Urban land planning and use. Shiraz University Press. [In Persian]
Yutian, L. U., Running, C. H. E. N., Bin, C. H. E. N., & Jiayu, W. U. (2024). Inclusive green environment for all? An investigation of spatial access equity of urban green space and associated socioeconomic drivers in China. Landscape and Urban Planning, 241, 104926. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2023.104926.
Zhang, L., Zhang, L., Xu, Y., Zhou, P., & Yeh, C. H. (2020). Evaluating urban land use efficiency with interacting criteria: An empirical study of cities in Jiangsu China. Land Use Policy, 90, 104. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2019.104292.
Zhao, X., Zhang, H., Ren, J., Guo, J., Wang, Q., & Li, C. (2023). City health examination and evaluation of territory spatial planning for SDG11 in China: a case study of Xining city in Qinghai province. International Journal of Environmental Research and Public Health, 20(4), 3243.l, 101, 102197. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2020.102197.