تحلیل عوامل موثر بر تغییرات الگوی پوشش زمین در نواحی روستایی شرق گیلان به منظور آینده نگاری

محورهای موضوعی : جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

محمد علی رحیمی پور شیخانی نژاد ¹ (استادیار، عضو هیات علمی سازمان جهاد دانشگاهی استان گیلان)

تاریخ دریافت : 1396/04/20 تاریخ پذیرش : 1399/08/20 تاریخ انتشار : 1399/08/01

کلید واژه: میک‌مک, ماتریس اثرات متقاطع, عوامل تغییر پوشش زمین, سناریو, سناریو ویزارد,

چکیده مقاله :

در این پژوهش به منظور آینده‌نگاری و طرح‌ریزی پایدار زمین در نواحی روستایی شرق گیلان بعنوان یک ناحیه اکولوژیک ویژه و مشتمل بر 744 روستا، متغیرهای اساسی از طریق پرسشنامه و به روش دلفی با همکاری کارشناسان خبره جمع آوری گردید و ضریب تاثیرها محاسبه شد. تعداد متغیرهای تاثیرگذار در تغییرات پوشش زمین محدوده مورد مطالعه در سطوح محلی، منطقه‌ای و ملی، 93 عدد بود. تشخیص متغیرهای کلیدی به کمک نرم‌افزار میک‌مک انجام گرفت. به منظور تدوین سناریو توسط یک پانل تخصصی 20 نفره، 19 عامل کلیدی تاثیرگذار در تغییرات پوششی، همگن‌سازی شد و 9 توصیف‌گر اصلی تعریف گردید. برای هر توصیف‌گر، 3 مولفه کیفی بدیل که بیان‌کننده حالات ممکن از بحرانی‌ترین تا مطلوب‌ترین وضعیت بود تدارک دیده شد. در مرحله بعد به کمک ماتریس اثرات متقاطع متوازن و به روش شبیه‌سازی مونت کارلو در نرم‌افزار سناریو ویزارد، تعداد 3 سناریو با افق زمانی 15 ساله و بر مبنای بیشترین سازگاری درونی بدست آمد. سرانجام، سناریوهای حاصل، بر مبنای بیشترین اثربخشی در حفاظت از پوشش طبیعی زمین و استمرار پایداری، با عناوین تغییرات متعادل اکولوژیک، تغییرات نسبتا متعادل اکولوژیک و تغییرات نامتعادل اکولوژیک نامگذاری گردیدند.

چکیده انگلیسی:

In this study in order to making a foresight and sustainable land planning in rural areas of east guilan as a special ecological zone including 744 villages Essential variables Were collected by using questionnaire & Delphi Method with cooperation of experts. Influence coefficient was calculated. Number of influential variables on changes in land cover were 93 ones. (in the local, regional& national level) key drivers were detected by MIC-MAC. In order to creating scenario 19 influential key drivers on changes in land cover were homogenized by a 20-person professional pannel.9 main descriptors were defined, then for every descriptor 3 Variant were defined( express possible moods from most critical to the best). In the next step three scenario based on strong consistency with 15 years interval were obtained by Cross-Impact Balance matrix and Monte Carlo Simulation in Scenario Wizard. Finally, the resulting scenarios, based on the most effective in conservation of earth's natural coverage and continuity of stability, with titles balanced ecological changes, relatively balanced ecological changes and imbalanced ecological changes were named.