دراسة موتیف "الظرف" و"رندی" فی شعر أبی نواس الأهوازی وحافظ الشیرازی قراءة مقارنة

محورهای موضوعی : النقد الادبي

مریم اکبری موسی‌آبادی ¹

1 - عضو نادی الباحثین الشباب بجامعة آزاد الإسلامیة فی کرج، إیران. (دکتوراه فی اللغة العربیة وآدابها)

تاریخ دریافت : 1391/11/27 تاریخ پذیرش : 1392/09/14 تاریخ انتشار : 1392/09/14

کلید واژه:

چکیده مقاله :

حافظ الشیرازی وأبونواس الأهوازی من الشعراء الإیرانیین المعروفین، یُعرف الأوّل بأشعاره الغزلّیة والصوفّیة أمّا الثانی فبخمریاته أصبح خالدا عبر التأریخ، وهذا یبدو مبدئّیاً فی ظاهر أشعارهما لکنّنا حینما نتأمّل فی باطن قصائدهما یتضح لنا کثیرٌ من الأسرار الخفّیة؛ إنّ کلمتی "رندی" و"الظَرْف" فی شعر حافظ وأبی‌نواس تتمتعان بمکانة خاصّة کموتیف واسع النطاق فی شعرهما علی التوالی وهو ما یُعرِّف شخصیتی الشاعرین؛ فی هذا المقال، سنسلّط الضوء علی معنی الکلمتین فی المعاجم وقوامیس اللغة مبدئیّا ثمّ ندرس المفهومین لدی الشاعرین بالتفصیل فنصل إلی هذه الحقیقة بأنّ کیف مسافة ستّة قرون بینهما نظراً لمشابهتهما فی التفکیر تبدو فارغة الأهمیّة. المنهج الدراسی لهذا المقال هو المنهج التحلیلی– التأریخی الذی سندرس من خلاله شخصیتهما الظریفة معتمداً علی الخصائص الاجتماعیّة المحیطة بزمن الشاعرین مع تحلیل الشواهد الموجودة فی شعرهما بنظرة ناقدة متحایدة.

چکیده انگلیسی:

     Hafez and Abu-Nowas are two famous Iranian poets. The first is known for his lyrical and mystic poetry and  the second, because of the wine poetry, historically remained.  But this is the outward appearance, when we reflect on the depth we will know the untold secrets. Two words, "Rendi" and "Zarf", are very frequent in their poetry and those will introduce the characters of these two poets. After examining the meaning of these two words in dictionaries, we will find the truth that although the two are separated by six centuries the similarity between their ideas makes this distance meaningless. The research in this paper is based on historical - analytical method. According to the social characteristics of the poets' era and with critical and objective look at the evidences in their poems we study their personality. 

منابع و مأخذ:

ابن المعتز، عبدالله. 1998م. طبقات الشعراء المحدثین. تحقیق الدکتور عمر فاروق الطبّاع. الطبعة الأولی. لبنان ـ بیروت: شرکة دار الأرقم بن أبی الأرقم للطباعة والنشر.

ابن جوزی، ابوالفرج. 1368ش. تلبیس ابلیس. ترجمه علیرضا ذکاوتی. الطبعة الأولی. طهران:نشر دانشگاهی.

ابن منظور، محمد بن مکرّم. 1966م. مختار الأغانی فی الأخبار والتهانی. تحقیق عبد العلیم الطحاوی.  القاهرة: الدار المصریة للتألیف والترجمة.

أبوالفرج الإصفهانی، علی بن الحسین. 1986م. الأغانی. شرح وکتب الهوامش الأستاذ عبد علی مهنّا. الطبعة الأولی. بیروت: دارالکتب العلمیة.

أبونواس، الحسن بن هانی. 1998م.  الدیوان. شرحه الدکتور عمر فاروق الطبّاع. الطبعة الأولی. لبنان ـ بیروت: دار الأرقم بن أبی الأرقم.

ـــــــــــ.  2003م.  الدیوان. شرح حمزه الإصبهانی. تحقیق ایفالد فاغنر وغریغور شولر. الطبعة الأولی. بیروت: دارالمدی.

اسلامی ندوشن، محمد علی. 1368ش. ماجرای پایان ناپذیر حافظ. طهران: انتشارت یزدان.  

آذرنوش،آذرتاش. 1368ش. ابان بن عبدالحمید لاحقی،دائرة المعارف بزرگ اسلامی. الطبعة الأولی. طهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.

ـــــــ.  1373ش. ابونواس، دائرة المعارف بزرگ اسلامی. الطبعة الأولی. طهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.

برهان، محمد حسین بن خلف تبریزی. 1362ش. برهان قاطع. باهتمام دکتر محمد معین. طهران: انتشارات امیرکبیر وابن سینا.  

پادشاه، محمد. 1336ش. فرهنگ آنندراج. زیر نظر محمد دبیر سیاقی. طهران: انتشارات کتابخانه خیام.  

جید، آندره. 1334ش. مائده­های زمینی. ترجمه جلال آل أحمد وپرویز داریوش. طهران: نشر کتاب.  

الحصری، ابراهیم بن علی. 1929م. زهرالآداب وثمر الألباب. الشارح: الدکتورزکی المبارک. حققه محمدمحیی‌الدین عبدالحمید. بیروت: دارالجیل.

خرمشاهی، بهاءالدین. 1361ش. ذهن وزبان حافظ. الطبعة الأولی. طهران: انتشارات نشرنو.

ـــــــــ. 1367ش. حافظ نامه. الطبعة الثانیة. طهران: انتشارات سروش.

ـــــــــ. 1373ش. حافظ. الطبعة الأولی. طهران: انتشارات طرح نو.

دیوان حافظ الشیرازی. 1999م. ترجمة ابراهیم أمین الشواربی. الطبعة الأولی. طهران: نشر مهراندیش.  

دیوان حافظ. 1380ش.  مقدمه دکتر حسین الهی قمشه‌ای. الطبعة الأولی. طهران: نشر محمد.

زرین­کوب، عبدالحسین. 1371ش. از کوچه رندان. الطبعة السابعة. طهران: انتشارات امیرکبیر.

ــــــــــ. 2536شاهنشاهی. نه شرقی نه غربی، انسانی. الطبعة الثانیة. طهران: انتشارات امیر کبیر.

شهرستانی، محمدبن عبدالکریم. 1956م. الملل والنحل. الطبعة الثانیة. القاهرة: مکتبة الأنجلو المصریة.

ضیف، شوقی. 1426ق. تاریخ الأدب العربی (العصر العباسی الأول). الطبعة الأولی. قم: ذوی القربی.

مطهری، مرتضی. 1374ش. عرفان حافظ. الطبعة الثانیة عشرة. طهران: انتشارات صدرا.