ظاهرة العیارة فی الأدب الفارسیّ والتقاؤها مع ظاهرة الصعلکة فی الأدب الجاهلیّ

محورهای موضوعی : النقد الادبي

فرهاد دیوسالار ¹ , افسانه مرادی ²

1 - أستاذ مساعد بجامعة آزاد الإسلامیّة فی کرج، إیران.
2 - خریجة جامعة آزاد الإسلامیّة فی کرج، إیران.

تاریخ دریافت : 1390/10/10 تاریخ پذیرش : 1391/04/18 تاریخ انتشار : 1391/04/18

کلید واژه:

چکیده مقاله :

ظهرت فی العصر الإسلامیّ الوسیط ظاهرةٌ سُمّیت بظاهرة العیارة أو الشطارة والتی تلتقی مع ظاهرة التصعلک والصعلکة الجاهلیّة فی نزعتها الإنسانیة؛ بحیث أعطی معظمُ الدارسین والباحثین تفسیرا إنسانیا لهاتین الظاهرتین من حیث الالتقاء والتداخل بینهما من جهة، والتواصل من جهة أخری إذ إنّ هاتین الظاهرتین تحملانِ فی طیِّاتهما فکرةً إنسانیةً رددتها العامة فی کلا العصرین الجاهلیّ والإسلامیّ الوسیط، فی الحکایات والقصص. وجدیرٌ بالإشارة أنَّ هاتین الظاهرتین التاریخیتین والشعبیتین تعکسان طموحا أو حلما جماعیا لتحقیق العدالة بصورتها الاجتماعیة والسیاسیة معا فی المجتمع، تتلاشی معه تلک الهوةُ العظیمةُ التی تفصل بین أقلیةٍ تملک معظمَ الثروة، وأغلبیةٍ ساحقةٍ تعیش علی الفقر والحِرمان . وفی الحقیقة إنَّ المتأملَ فی أدب هؤلاء یری أنهم کانوا فی ثورتهم وخروجهم وتمرّدهم، یهدفون إلی الإصلاح ویُنشِدون المساواةَ والعدالةَ الاجتماعیةَ.

چکیده انگلیسی:

  We can see a special phenomenon in Islamic era which has been  called Ayari. This phenomenon can be compared to Saalouk in Pre-Islamic era. Both of these phenomena (Ayari and Saalouk) have common purposes in order to help other people especially the helpless and produce justice in society. In fact, the literature of Ayari, is same as proletariat literature versus capitalist's  literature which is very simple and there is not any artifice and craft in it. Usually we know Ayaran as a symbol of plunderer and theft for the struggle against poverty, deprivation and begging. Also, they stand up against racial privileges, class privileges and freedom because they are the ones who are generous, self-sacrificial and courageous.

منابع و مأخذ:

ابن منظور، ابوالفضل جمال الدین محمد بن مکرم. 1968م. لسان العرب. بیروت: دار بیروت للطباعة والنشر.

إحسان، محمد الحسن. 1999م. موسوعة علم الاجتماع. بیروت: الدار العربیّة للموسوعات.

حافظ شیرازی، شمس الدین محمد. 1381ش. دیوان. به اهتمام محمد قزوینی وقاسم غنی. طهران: انتشارات زوار.

خانلری، پرویز. 1348ش. «آیین عیاری». مجله سخن. العددان 5 و6.

دهخدا، علی اکبر.1360ش. لغت نامه. تحت اشراف محمد معین، سید جعفر شهیدی. طهران: لانا.

زاید الطبیب، مولود. 2007 م. علم الاجتماع السیاسی. لیبیا: منشورات جامعة السابع من ابریل الزاویة.

زیدان، جرجی. 1386ش. تاریخ تمدن اسلام. مترجم علی جواهر کلام. طهران: امیر کبیر.

سعدی شیرازی. 1362ش. کلیات. به اهتمام محمد علی فروغی. طهران: امیر کبیر.

سهروردی، شهاب الدین. 1370ش. فتوت نامه. تصحیح مرتضی صراف. طهران:د.نا.

شکی، منصور. 1372ش. «درست دینان». مجلة المعارف. دورة العاشرة. العدد 1.

صدیقی، غلامحسین، معین محمد. 1346ش. جرعه فشانی بر خاک. یادگار. سال 8/57.

عبدالرحیم، عبدالمجید. 1969م.  تطور الفکر الاجتماعی، القاهرة: مکتبة الأنجلو المصریة.

العقیلی، محمد ارشید. 1994م. «العیارون والشطار ودورهم فی الحرب بین الأمین والمأمون». مجلة دراسات تاریخیة. العددان 49 و50.

علی، جواد. 2001 م. المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام. مجلد 18 دار الساقی.

عنصر المعالی، کیکاوس بن قابوس بن وشمگیر. 1352ش. قابوس نامه. به اهتمام وتصحیح غلامحسین یوسفی. طهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

الفاخوری، حنا. 2005 م. الجامع فی تاریخ الأدب العربیّ، الأدب القدیم. بیروت: دار الجیل.

فرشبافیان، احمد. 1389ش. «سیمای سیاهان در ادب». مجلة ادبستان. العدد 55. (موقع نور. العدد 38)

کاشفی، حسین واعظ. 1350ش. فتوت نامه سلطانی. به کوشش دکتر محمد جعفر محجوب. لامک: بنیاد فرهنگ ایران.

کربن، هانری. 1385ش. آیین جوانمردی. ترجمة احسان نراقی. طهران: نشر سخن.

مقلد، علی. 1364ش. الفئات الاجتماعیة فی بغداد أیام الخلافة العباسیة. مجلة العرفان. العددان 731 و732.

مولوی، جلال الدین محمد البلخی. 1363ش. مثنوی معنوی. تصحیح رینولد نیکلسون، به اهتمام دکتر نصر الله پور جوادی. طهران: امیر کبیر.

هداره، محمد مصطفی. 1385ش. اشتراکیة الشعراء الصعالیک. السنة الثانیة. الجزء14. لامک: لانا.

نظامی گنجوی. 1343هـ.. سبعه نظامی (هفت پیکر)، با تصحیح وحواشی وحید دستگردی. ج7. طهران: علمی.